РУЧ ДА КӦЧ
Важӧн олісны-вылісны руч да кӧч. Руч вӧчис йи чом, а кӧч вӧчис аслыс пу чом. Шондӧдіс да ручлӧн йи чомйыд и сылі, руч и чомтӧм коли. Воис тӧв. Руч кутіс вӧзйысьны кӧч ордӧ:
— Кӧчӧ-чойӧ, лэдз менӧ керкаад!
— Ог, ог лэдз, менсьым пиянӧс тэ сёян и ачымӧс вӧтлан.
Руч вӧзйысьӧ на, а ачыс пырӧма нин посводзӧдзыс.
— Кӧчӧ-чойӧ, лэдз тэ менӧ порог дорӧдзыд, — а ачыс пырӧма нин джодж шӧрӧдзыс и бара вӧзйысьӧ:
— Кӧчӧ-чойӧ, лэдз тэ менӧ шонтысьны паччӧрад, — а ачыс кайӧма нин паччӧр вылӧдзыс.
Аскинас чеччасны да кӧч кутас пӧжасьны, а паччӧр вылас руч мыйкӧ куж-кажкерас.
— Ручӧ-чойӧ, он-ӧ тэ менсьым пиянӧс сёй?
— Ог, ог, нопйын менам вӧлі кос няньтор да сійӧс сёйи.
Видзӧдлас кӧч паччӧр вылӧ, а ручыд збыльысь сылысь пиянсӧ сёйӧма. Кӧч пондіс видчыны:
— Мыйла сёйин тэ менсьым пиянӧс?
— Ме и асьтӧ тэнӧ вӧтла, — шуӧ руч и вӧтліс кӧчӧс керкасьыс ывлаӧ.
Кӧч муніс ю дорӧ да пондіс бӧрдны:
Тӧлын лым усьӧ,
Войтӧв буалӧ.
Гажа видз вылын,
Мича ю дорын
Табъя кокӧй кынмӧ!
Кыліс ош кӧчлысь бӧрдӧмсӧ да локтіс сы дінӧ.
— Кӧчӧ-чойӧ, кӧчӧ-чойӧ, мый нӧ бӧрдан?
— Кыдзи нӧ он бӧрд. Менсьым руч пиянӧс сёйис, менӧ аслам керкаысь вӧтліс.
— Лок мекӧд мунам, бӧр вӧтлам сійӧс.
Мунісны найӧ руч оланінӧ да ош пондіс повзьӧдлыны ручӧс:
Ручӧй, ручӧй, пет, пет!
Перша-багатыр локтӧ,
Ыджыд шодз вайӧ,
Лэчыд пурт вайӧ
Тэнад юр вылӧ!
Руч видзӧдліс ӧшинь пырыс да и вочавидзӧ:
Синмад пот-пот лыя,
Тоин вожйӧн вожъяла,
Карнан тшуптӧн тшуптала,
Куим мегырӧ кусыньта,
Заветкиӧ песовта,
Торпыригӧдз жугӧда!
Ошкыд повзис руч грӧзитчӧмысь да и пышйис. Кӧч ӧтнас коли, лэччис ю дорӧ да и бара пондіс бӧрдны:
Тӧлын лым усьӧ,
Войтӧв буалӧ.
Гажа видз вылын,
Мича ю дорын
Табъя кокӧй кынмӧ!
Кыліс кӧин кӧчлысь бӧрдӧм да локтіс сы дінӧ.
— Кӧчӧ-чойӧ, кӧчӧ-чойӧ, мыйысь нӧ тэ бӧрдан?
— Кыдз нӧ он бӧрд. Менӧ ӧд руч аслам керкаысь вӧтліс.
— Лок мекӧд мунам, бӧр вӧтлам сійӧс. Мунісны найӧ руч оланінӧ да кӧин пондіс вӧтлыны ручӧс:
Ручӧй, ручӧй, пет, пет!
Лупша-багатыр локтӧ,
Ыджыд шодз вайӧ,
Лэчыд пурт вайӧ
Тэнад юр вылӧ!
Руч бара видзӧдліс ӧшинь пырыс да вочавидзӧ:
Синмад пот-пот лыя,
Тоин вожйӧн вожъяла,
Карнан тшуптӧн тшуптала,
Куим мегырӧ кусыньта,
Заветкиӧ песовта,
Торпыригӧдз жугӧда!
Кӧин повзис ручлӧн грӧзитчӧмысь да зэв ӧдйӧн пышйис. Кӧч ӧтнас коли, лэччис ю дорӧ да и бара пондіс бӧрдны:
Тӧлын лым усьӧ,
Войтӧв буалӧ.
Гажа видз вылын,
Мича ю дорын
Табъя кокӧй кынмӧ!
Кыліс петук кӧчлысь бӧрдӧмсӧ да локтіс сы дінӧ.
— Кӧчӧ-чойӧ, кӧчӧ-чойӧ, мыйысь бӧрдан?
— Кыдзи нӧ он бӧрд. Менӧ ӧд руч аслам керкаысь вӧтліс.
— Лок мунам мекӧд и бӧр вӧтлам сійӧс.
— Ок, ок, ок, Петрӧванӧй-вокӧй, ош воліс — эз вермы вӧтлыны, кӧин воліс — эз вермы вӧтлыны, кысь нӧ нин тэд сійӧс вӧтлыны.
— Мунам и вӧтлам, — шуӧ петук.
Мунісны найӧ руч оланінӧ да петук горӧдіс ручлы ӧдзӧс пырыс:
Ручӧй, ручӧй, пет, пет!
Петя-Петрӧван локтӧ,
Лэчыд пурт вайӧ,
Ыджыд шодз вайӧ,
Ыджыд коса вайӧ,
Тэнад юр вылӧ!
Тэнсьыд синтӧ кокышта,
Тэнсьыд чужӧм чалльышта,
Тэнсьыд юртӧ керышта!
Руч повзис тайӧ кывлывлытӧм багатырысь, ӧдйӧджык кайис паччӧрас да паччӧр подлӧссяньыс шыасис:
Синмад пот-пот лыя,
Тоин вожйӧн вожъяла,
Карнан тшуптӧн тшуптала,
Куим мегырӧ кусыньта,
Заветкиӧ песовта,
Торпыригӧдз жугӧда!
Но петукӧс тайӧн он повзьӧд. Сійӧ жбыркнитіс первой ӧшинь вылас, а сэсся лэбзис сёр вылас да кыдз тай керка тырнас горӧдіс:
Ки-ки-рук-к-у-у!
Ручлысь синсӧ кокышта,
Ручлысь чужӧм чалльышта,
Ручлысь юрсӧ керышта!
Руч повзьӧмысла садьсӧ воштіс. Сійӧ кӧсйис эськӧ пышйыны, чеччыштіс веськыда паччӧр вывсьыс да сэтчӧ и ӧкӧлейтіс.
А кӧч да петук сэсся овмӧдчисны сійӧ керкаас и ӧні олӧны-вылӧны да ручӧс казьтылӧны.
