ПОП ДА КАЗАК

Коркӧ вӧлі поп олӧ деревняын. Дыркодь оліс. Сійӧ казакӧс видзӧ. Казакыс сэтшӧм кузя жӧ нин оліс да дажӧ эз понды поп гозъяысь повны. Ачыс пондіс кӧзяитны. Некытчӧ сыысь он мын: ыстылас, ветлас кӧнкӧ недыр и бӧр локтӧ. Велалӧма ичӧтысянь, томсянь сы ордын да пыр сэтчӧ и кыссьӧ, гортӧ моз. Коркӧ поп и шуӧ гӧтырыслы:

— Мый нӧ сэсся ми таысь эгӧ пондӧй мынны? Кытчӧкӧ тайӧс колӧ чӧртлы мӧдӧдны. Чӧртыс кӧ сэсся видзас-а? Ми сэсся ог нин вермӧй.

Коркӧ и шуӧны казаклы:

— Тэнӧ сэсся ми мӧдӧдам, ог нин вермӧ видзны. Тэ вывті миянлы дона. Уна сёян, омӧля уджалан. Чӧртъясыс мед тэнӧ вердасны. Мун ми дорысь.

А сійӧ серӧктіс дай шуис:

— А ме ог и тӧд, кӧн и чӧртъясыд олӧны?

— Чӧртъясыд да бесъясыд?! Чӧртыд вӧрын олӧ, а бесыд ваын.

— Бесыдлысь колӧ корны, мед сійӧ меным мынтысяс, ме кӧ уна сёя.

— Кысь сійӧ мынтысяс, сійӧ тэнӧ весиг эз аддзывлы, оз и кывзысь мынтысьныыд.

— А вот ме кора сылысь.

— А кыдзи тэ коран?

— Заставита мынтысьны.

Муніс коркӧ ӧтчыд ва дорӧ дай шуӧ:

— Чӧртъясӧй дай бесъясӧй, ме тіян пыдди тшӧтш сёя. Менӧ кӧзяева видӧны, уна сёя да и менӧ тшӧктӧны тіянлы видзны: мед пӧ мено чӧртъясыс да бесъясыс видзасны. И вот ме тіян дорӧ локті.

Найӧ повзисны.

— Мый тайӧ мортыс локтӧ ми дорӧ, чӧртъяскӧд, бесъяскӧд овны? Эз на некор татшӧм дивӧ лолы, мед вӧзйысьӧ, а быдӧн пышйӧны да полӧны.

Мыйкӧ повзьыштісны: кутшӧм пӧ тайӧ морт?

Посниджык бесъясыс пырисны ыджыдджык бес дорас, висьталӧны сылы. Ыджыдджыкыс дивуйтчис дай шуӧ:

— Но, татшӧм морт эз на вӧвлы, некод на эз вӧзйысьлыв. Казьтывны эськӧ, казьтывлӧны, но петкӧдчывны некод на эз корлыв. А тайӧ овны вӧзйысьӧ. Босьтламӧй, вайӧдлӧй.

Сэтчӧ сійӧс пыртӧдісны. Сійӧ зэв ён вӧлі: поп ордад олӧ, ёна сёйӧ, омӧля уджалӧ. Первой пондіс балуйтчыштны, челядькӧд дурны. А сылӧн кияс чорыд вӧлі, уджалан ки. Ӧтикӧс дойдӧ, мӧдӧс бӧрдӧдӧ. Вог и пондісны жалуйтчыны бес пияныд ыджыдыслы:

— Миянӧс мортыд пондіс ӧбӧдитны, ми дӧзмим. Сійӧ окотитӧ чӧртъяс ордӧ мунны. Колӧ чӧртъяс ордӧ нуӧдны.

А мый керан? Челядь эз пондыны любитны, бес пиян. Коркӧ шуӧ медыджыд бесыс:

— Тэ сэсся, мортӧй, миянын эн нин ов. Ми сэсся дӧзмим тэысь. Не прӧста тэнӧ попыд вӧтліс. Тэ и уна сёян, и челядьӧс нин кутін ӧбӧдитны. Со, быдӧн нин доймалісны, бӧрдӧны. Вай мун миянысь чӧртъяс ордӧ.

А сійӧ и думайтӧ:

— Кысь найӧс корсьныыс, чӧртъясӧс? Кытчӧ ме муна?

Петіс эськӧ сійӧ васьыд, бесъяс дорсьыд, но мунны некытчӧ оз тӧд. Пондіс коркӧ и вӧрӧд ветлӧдлыны, корсьысьны, кӧн чӧртъясыд олӧны. Ачыс думайтӧ:

— Колӧ мен эськӧ чӧртъяс дорӧ мунны. Меысь быдӧн пондісны дӧзмыны. Мый сэсся, кытчӧ воштысян?

И вот, чӧрт пиян нюрын вӧлӧм олӧны. Кылісны: кодкӧ ветлӧдлӧ да найӧс казьтылӧ.

Локтісны ыджыдыс дорӧ и шуӧны:

— Сэтӧні ӧтик морт вӧзйысьӧ миянӧ, ёна казьтылӧ и кӧсйӧ миянкӧд овны.

И ыджыд чӧртыс шуас пияныслы:

— Мунӧй, вайӧдӧ сійӧс татчӧ, мед олыштас миянын. Миян тӧрас, миян нюрыс ыджыд.

Чӧрт пиян ветлісны и вайӧдісны поп казакӧс. А сійӧ вӧлі сэтшӧм шустрӧй быд удж вылӧ. Быдлаӧ уськӧдчӧ, быдлаӧ пырӧ, но и эз зевайт найӧс ляскӧдыштны, вачкыштны. Сэтшӧма найӧ дӧзмисны и шуӧны нин ыджыдыслы, батьыслы:

— Вай тайӧс кытчӧкӧ местит, ми сэсся талысь ог нин вермӧй видзӧдны. Ми дӧзмим. Дойдалӧ миянӧс, нӧйтӧ.

Сэсся и коркӧ пондіс ачыс чӧртыс шуны:

— Тэ асьтӧ кылан мыжаӧн али он, а миян челядь элясьӧны тэ вылӧ. Кытчӧкӧ вай мун татысь.

Поп казак и шуӧ:

— Но, сэсся мен и воштысьныыд некытчӧ. Поп ордысь вӧтлісны, бесъяс вӧтлісны, чӧртъяс вӧтлӧны. Мен толькӧ нин небесаӧ кайны. Кыдз ме сэтчӧ кая? Менӧ катӧдны колӧ тіянлы.

А найӧ:

— Ми ӧд небесаад матӧ ог сибалӧй, тэ кыдзкӧ ачыд кай.

А ӧтик и шуӧ:

— Ме кывлывлі, сэтчӧ пӧ кайны зэв кокни. Кӧнкӧ пӧ, му гӧгӧрыс кытшовтан да, зэв джуджыд пос эм. Сэт пӧ колӧ кайны. Но оз пӧ ков тыртӧм киӧн кайны, колӧ мӧс туша катӧдны.

Сійӧ и шогӧ воис:

Кыдз нӧ кузь содӧдыс мӧс туша катӧдан?

Зэв ёна шогӧ воис. И бара поп ордад муніс аслас шогысь. Муніс и пондіс норасьны:

— Со, отец-батюшко, мем олӧм местаыд эз ло. Ме быдми-чужи бать-мам ордын, ті ордын кыз нэмӧс коллялі. Ӧні ковмас тіян менӧ видзны. Менӧ некытчӧ оз сибӧдны, толькӧ небесаӧ ыстӧны.

Поп и шуӧ:

— Ёна кӧ юрбитан, ме служитны кута, а тэ тшыгйӧн понды овны да юрбитны. Ме сэки тэнӧ видза, и тэ воан небесаӧ.

Сэсся казакӧс пондісны поп ордын видзны. Поп лыддьысьӧ, поп казак юрбитӧ. А сёйны оз тшӧктыны. Поп казаклы эз глянитчы тшыгйӧнтӧ юрбитны. Сійӧ и пондіс гусясьны сэсся. Попаддя мый пуас, пӧжалас, поп казак гусялӧмӧн сёяс. И казялісны, мый кодкӧ вӧрӧшитчысь лои, гусялысь. Пондісны сійӧс видны:

— Тэ гусялан?

— Ог.

— А коді нӧ?

— А чӧртъяс да бесъяс волӧны да найӧ сёйӧны.

На вылӧ ыстысяс. Поп скӧрмас, сетас казаклы мӧс туша да ыстас небесаӧ.

Кайис казак — сэтӧн ангелъясыс кӧмтӧмӧсь ставныс, кынмӧны коньӧръяс. Сійӧ мӧссӧ начкис да кучиксьыс кӧмъяс вӧчаліс, кӧмӧдаліс ставсӧ. Сэсся сылы ковмис лэччыны. Бара небесаад сійӧс эз видзны. Лэччыны ковмис, а поскыд вошӧма. Сійӧ пондіс бушуйтчыны. Ангелъясыд нуӧдісны кӧн вӧлі тӧлӧдчӧны, да йикисӧ куталісны. Лэччӧдісны, тӧлӧдчанінӧ сэсся бӧр и воис поп казакыд.