ВУГРАСИГӦН
И бара Ладьӧӧс пессьысь сьӧлӧмыс кутіс кыскыны вадорӧ. Кӧть пыр жӧ сапӧгасяс да котӧртас кыр горув. Мамыс казяліс пиыслысь чери кыян угоддьӧӧн ноксьӧмсӧ да шуис:
— Ветлы, колӧкӧ. Сӧмын асывводз кежлас мед бӧр вӧлі локтӧма. Уджыс гортын юр выв тыр.
Батьыс сэтчӧ жӧ содтыштіс:
— Пыжсӧ эн вӧйт да эн некытчӧ эновт.
Ладьӧлы унаысь шуны оз ков. Тӧкӧтьӧӧн пасьтасис-кӧмасис. Пельпом вылас мышноп шыбитіс. Босьтіс киас кильчӧ дорас сувтӧдӧм шатин да тэрыб воськолӧн мӧдӧдчис вадорлань. Ладьӧлӧн грездсянь вадорӧдзыд бура дыр колӧ восьлавны. Со зонка и тэрмасис. Сэтчӧ жӧ ас лыа берегыс ляпкыд. Колӧ вуджны мӧдлапӧлӧ, кӧні джуджыд йиръясын гырысь чери уялӧ.
Вадорӧ воӧм бӧрын Ладьӧ разис ыджыд керйӧ домалӧм пыж чепсӧ да йӧткыштіс ветки пыжсӧ ваӧ. Мӧдлапӧлын джуджыд кыркӧтшувса асланыс колясъяс дорын ноксисны нин Ладьӧлӧн ёртъясыс, Матюш да Микит.
— Мый нӧ та дыра узян, — шуисны найӧ. — А ми со рытъя кыа пуксьытӧдз пумӧн чери нин вугралім.
Ладьӧ сӧмын ӧвтыштіс кинас, эн пӧ нин юасьӧй, бать-мам ӧдва гортысь лэдзисны.
А сэсся сійӧ ёртъясыс моз жӧ чӧв ланьтіс шатин дорын. Чериыс сёйис бура. И пемдытӧдзыс Ладьӧ, Матюш да Микит унакодь ляпа да сынпи удитісны лэптыны. А пемдӧм бӧрас биасисны дзик кыркӧтш вылас сулалысь пашкыр коз улӧ да нуръясьыштӧм бӧрын нёровтчисны бипур дорӧ. Тайӧ кадас чериыс дугдіс босьтны. Кӧть луныс вӧлі шоныд, но вой улас ыркнитіс. Сэсся кыськӧ тӧдлытӧг воис сьӧд кымӧр да чардаліг-гымалігмоз пондіс кӧшысь моз кисьтны. Зонкаяс топӧдчисны пашкыр коз улӧ да бипурӧ тувсов ваӧн вайӧм кос кер помъяс пукталігмоз виччысисны зэр помасьӧмсӧ. Но кобнысӧ эз и кӧсйы. Водзӧ шлявгис. Важ моз гымаліс-чардаліс. Юыс вӧлі быттьӧ пузьӧма. Мудзӧм бӧрын зонкаяс тӧдлытӧг унмовсисны шоныд бипур дорын.
Садьмисны коркӧ асъявылыс нин. Зэрыд дугдӧма. Но сы пыдди петӧма яр рытыв тӧв. Паськыд юыс тані визувтіс асыввывсянь рытыввылӧ. И ӧні тӧлыс зілис быттьӧ помны юсӧ. Но сылӧн вына визулыс водзӧ нырччис рытыввывлань скӧр тӧвкӧд венласигмоз. И сьӧкыд вӧлі гӧгӧрвоны, коді кодӧс вермас. Ладьӧ, Матюш да Микит ӧні и шензьӧмпырысь, и кутшӧмкӧ полӧмпырысь видзӧдісны ярмӧм ю вылӧ, коді венласис ён тӧвкӧд. А ю вылас скӧрысь гартчисны веж гыяс да дасьӧсь вӧліны ньылыштны ставсӧ, коді паныдасяс налӧн туй вылын.
Весиг со ыджыд теплоход гораа тутӧстлывліс ас бӧрсяыс кузь пур кыскигмоз. Тыдалӧ, сідзжӧ поліс гысьыс. А пурлысь бӧжсӧ кутіс катер, мед эз ляскы сійӧс кутшӧмкӧ берегӧ.
Татшӧм тӧла дырйиыд нинӧм вӧлі и мӧвпавны вуграсьӧм йылысь. Чериыд сідзжӧ повзис да дзебсис ва пыдӧсӧ. А берегӧ ӧта-мӧд бӧрся дугдывтӧг швачкисны резсигмоз скӧр гыяс да водзӧ гудыртісны сідз нин гудыр васӧ.
Зонъяс чӧла пукалісны бипур дорын да виччысисны, кор ярмӧм тӧлыс пӧткӧдас ассьыс скӧрлунсӧ да вочасӧн раммас. Но сійӧ эз и мӧвпышт раммӧм йылысь да важ моз яра пӧльтіс. И друг Ладьӧлы юрас воис, мый сійӧс гортас мамыс виччысьӧ. И, дерт жӧ, кутас майшасьны, оз кӧ лок ас кадӧ. Висьталіс та йылысь ёртъясыслы.
— Тэ мый, йӧймин али мый, — воча шуисны сылы Матюш да Микит. — Коді нӧ татшӧм гыа дырйиыс лысьтас ва вылӧ петны. И пыжтӧ вӧйтан, и ачыд вӧян.
Но ёртъясыслӧн шуасьӧмъясыс быттьӧ ыззьӧдісны Ладьӧӧс. Гыа ва вылад ӧд сійӧ эз нин ӧтчыдысь петавлы батьыслӧн пыжӧн. Кӧть эськӧ татшӧм гыяссӧ эз на аддзывлы. Да и окота вӧлі видлыны ассьыс вынсӧ. Абу ӧд сійӧ полысь рӧдысь.
Кӧть кыдзи эз такӧдны Матюш да Микит Ладьӧӧс, сійӧ друг гораа горӧдіс, босьтіс киас пелыссӧ да тэрыба мӧдӧдчис берегӧ кыскӧм пыж дорӧ.
— Эн дур, колӧкӧ, — бара шыасисны сы дінӧ Матюш да Микит. Но Ладьӧ эз нин кыв налысь такӧдӧмсӧ, йӧткыштіс пыжсӧ ваӧ, коксӧ паськӧдӧмӧн пуксис да тэрыба кутіс сынны.
И сӧмын некымынысь сыныштӧм бӧрын гӧгӧрвоис, кутшӧм ад гуранӧ веськаліс. Берег дорас гыясыс рамджыкӧсь вӧліны. Но мыйӧн пыжыс петіс медся визулінас, скӧрмӧм гыяс лёкысь уськӧдчисны сы вылӧ. Ёртъясыс берегсяньыс мыйкӧ эськӧ гораа горзісны, но Ладьӧ эз кыв найӧс да и эз лысьт бергӧдчывны зонъяслань. Дугдывтӧг колӧ вӧлі видзӧдны, медым гыясыс эз бергӧдны ичӧтик пыжсӧ. Кыдзкӧ аслысногӧн шуштӧм лоис сылӧн сьӧлӧм вылын. Мӧвпыштліс весиг, мый весьшӧрӧ эз кывзысь ёртъясыслысь. Гашкӧ нӧ, збыль колӧ вӧлі виччысьыштлыны, кор ярмӧм тӧлыс раммас. Но пыр жӧ яндзим лоис ас водзас татшӧм мӧвпъяссьыс.
А гыясыс быттьӧ гӧгӧрвоисны зонкалысь майшасьӧмсӧ да ӧні зілисны весьӧпӧртны сійӧс. Ичӧтик пыжыс то качӧдчыліс гы вылас, то усьліс увлань да здук мысти нин бара качліс. Ладьӧ гӧгӧрвоис, мый оз позь лэдзны бергӧдны пыжсӧ, колӧ пыр кутны сійӧс гыясыслы вомӧн ног. Мӧдарӧ кӧ, пыжыс тӧкӧтьӧӧн путкыльтчас. Наян да скӧр гыяс быттьӧ гӧгӧрвоисны, мый пыжын пукалысь зонка зэв асныра да оз ло кокни венласьны сыкӧд. Найӧ сэк нӧшта скӧрджыка кутісны усьласьны. Ладьӧлӧн кок улас кутіс нин сялькъявны пыжӧ веськалӧм ваыс. Но тайӧ веткиыс вӧлі бур. Ӧд вӧчлісны сійӧс зарни киа мастеръяс, кодъяс дінӧ шыӧдчыліс батьыс. Та вӧсна Ладьӧ эз пов пыж вӧснаыс. Сӧмын виччысис, мед кутшӧмкӧ гы эз койышт унджык ва.
Код тӧдас, дыр-ӧ тадзи сыніс Ладьӧ. Чужӧмыс вазис. Но кад йылысь сійӧ эз мӧвпав. Видзчысьӧмӧн шенасис пелыснас. Кайліс пыжнас ӧти гы вывсянь мӧд вылӧ. И бара водзӧ. И друг казяліс, мый гыясыс кутісны раммыны. Тыдалӧ, гӧгӧрвоисны, мый налы сідзи и эз удайтчы венны асныра зонкаӧс. Видзӧдліс сэки Ладьӧ водзлань, а ас берегыс орччӧн нин вӧлӧма. Зонка кокниа лолыштіс да нимкодьысла гораа горӧдіс. И ӧні ас кежысь скӧр гыяс дінӧ шыӧдчигмоз шуаліс, со пӧ ті кӧсйинныд повзьӧдны менӧ, а ме эг повзьы, и водзӧ ог кут повны.
Мӧдлапӧвсяньыс сылы ӧвтчисны ёртъясыс. Налы сідзжӧ вӧлі нимкодь, мый Ладьӧлы бура удайтчис вуджны гыа ва вомӧн. Сӧмын берегӧ чеччӧм бӧрын Ладьӧ казяліс, кыдзи тіралӧны кокъясыс, а ачыс сійӧ гораа ышлолалӧ. Збыльысь ӧд нинӧм сідз-тадз оз шедлы. Гортас воӧм бӧрын Ладьӧ, дерт, эз висьтав бать-мамыслы, кыдзи сійӧ венласис гыяскӧд. Сӧмын батьыс, важся вуграсьысь, тӧдіс та йылысь да негораа юаліс:
— Пыжсӧ ӧд томналін?
— Кыдзи и водзті, — сідзжӧ негораа вочавидзис Ладьӧ. Но зонкалы вӧлі нимкодь, мый эз повзьы ярмӧм юысь. И ӧні сійӧ кыліс асьсӧ ёна вынаджыкӧн да зумыдджыкӧн.
