ВИДЗ ВЫЛЫН
Сулалісны сэтшӧм шоныд лунъяс, кутшӧмъяс тшӧкыда овлӧны августын. Видзьяс вылын сяргисны ытшкан машинаяс. Рытъявылыс кыптісны выль зорӧдъяс, гӧгӧр сярвидзисны турун юръяс, на дінысь ӧвтіс чӧскыд дукӧн, кодӧс позьӧ кывны сӧмын гожӧмын, страда кадӧ.
Мыльк вылын сулалісны кӧрым заптысьяслӧн кык палатка да куим вон. Удж помасьӧм бӧрын тані шойччисны ытшкысьяс, куртысьяс, чӧвтысьяс, юр кыскалысьяс, кодъяс эз ветлыны вой кежас гортаныс. Нывбабаяс пиысь сиктӧ эз ветлы сӧмын Ӧгаш тьӧт, кодӧс индісны пусьыны да вердны-юктавны совхозса страдуйтысь войтырӧс. Рад эськӧ ветлас, да кадыс абу: колӧ чеччыны шонді петтӧдзыс на, узьысьяслы дасьтыны сёян, пузьӧдны чай, медым быд морт удж вылӧ муніс пӧт кынӧмӧн да кыпыд мӧвпъясӧн.
Ӧні со Ӧгаш тьӧт татчӧ коли дзик ӧтнас, ставӧн разӧдчалісны видзьяс вылӧ, ӧбедӧдз некод оз петкӧдчыв. Пусьысь-вердчысьӧс тайӧ каднас гажӧдӧны сӧмын мыла гӧлӧса лэбачьяс. Сэтшӧм кокни да лӧсьыд лоӧ Ӧгаш тьӧтлы, кодлӧн кык пиыс сетісны олӧмнысӧ томӧн-бурӧн вӧрӧгъяслы паныд тышын. Эз бергӧдчы вир кисьтан война вылысь и верӧсыс. Сылысь олӧмсӧ орӧдіс враглӧн пуля Берлин босьтігӧн нин. Пев чунь моз ӧтнас олӧ аслас куслытӧм шогӧн, верӧс да пиян йывсьыс казьтылӧмъяснас.
Ӧгаш тьӧт весаліс картупель, босьтіс кык тыртӧм ведра да мӧдӧдчис вала Колип ты вылӧ, коді тасянь вӧлі зэв матын. Эз на удит воны ва гумлалан инӧдз, ты мӧдар берегысь аддзис кузь кока йӧраӧс. Сійӧ эз вӧв ӧтнас, а пиыскӧд. Нывбаба чуймис, саймовтчис бадь сайӧ да мӧдіс видзӧдны вӧрса гӧсьтъяс вылӧ.
Йӧра эня-пиа матыстчисны ты дорӧ, копыртчисны да юыштісны, ӧвтчыштісны юръяснас дӧзмӧдчысь лӧдзьясысь, сэсся надзӧникӧн пырисны ваас. «И ичӧтыс тшӧтш пырис, колӧкӧ, варччыныс на оз куж», — майшасис сьӧлӧмыс Ӧгаш тьӧтлӧн.
Кор йӧра пилы ваыс лои мышкӧдзыс, мамыс сувтіс сыкӧд орччӧн, мӧдіс нювны голясӧ, юрсӧ... Тадзи найӧ и сулалісны.
«Лӧдзьяс да номъяс ягсьыс вӧтлӧмаӧсь. Ва пытшкын дзебсясьны лоӧ. Быд мам тай ӧткодь, зільӧ видзны ассьыс быдтассӧ», — ас кежас сёрнитіс пусьысь-вердчысь, сэсся надзӧникӧн бергӧдчис да ылыстчис ты дорысь. «Ваысла ю дорӧ лэччыла. Сэтчӧдз кӧть абу матын, но уджалысьяс локтӧдз пусьыны удита на».
Кор вайис васӧ, выльысь матыстчыліс тыбердса бадь дорӧ. Йӧраяс пыр на сэні сулалісны.
Ӧбед удитіс дасьтыны ас кадӧ. Кружкаясӧ кисьталіс йӧв, пызан вылӧ пукталіс тасьті-паньяс, шӧраліс нянь. Кор ставыс вӧлі дась, кутісны локтавны сёйысьяс. Пӧсялӧмаӧсь, ещӧ на гожъялӧмаӧсь.
Ӧгаш тьӧт муніс локтысьяслы паныд да быдӧнлы мӧдіс кевмысьны:
— Мед некутшӧм сералӧмъяс да горзӧмъяс эз кывны. И купайтчыны ты вылад он лысьтӧй ветлыны!
— Мыйла нӧ нин оз позь купайтчыныс татшӧм жарнас? Васаяс ӧмӧй тыас овмӧдчисны? — вензисны челядь.
— Абу васаяс, а йӧраяс миян дорӧ локтӧмаӧсь. Ӧні тыас ыркӧдчӧны, лӧдзьясысь дзебсясьӧны. Кыкӧнӧсь. Пиыс сэтшӧм мичаник. Локтӧй ме бӧрся, петкӧдла...
Вӧрса гӧсьтъясӧс видзӧдлыны ветлісны ставӧн. Ӧгаш тьӧт сулаліс бадь дорын да поліс, мед эськӧ челядь оз горӧдны либӧ сёрнитны.
Тайӧ луннас кӧрым заптысьяс сёйисны сэтшӧм лӧня. Весиг тракторист Петя Гилев, коді пыр гажӧдліс мудзӧм войтырӧс, киас эз босьтлы гудӧксӧ.
Удж вылӧ быдӧн разӧдчисны зэв жӧ лӧня.
