ЧЕРИ ДА КУЛӦМ

Кулӧм — сійӧ топыд сунисысь кыӧм гежӧд синъяса тыв, кодӧс вӧйтӧны чери ветланінӧ. Уялігас чери йӧрмӧ кулӧм синъясас. Но мыйла черисӧ шуӧны чериӧн, а кулӧм — кулӧмӧн? Лунвывса комияс (Луза да Летка вожсаяс) черисӧ шуӧны черигӧн, а чери кыйӧмсӧ — черигалӧмӧн. Удмурт кывйын чериыс — чорыг. Но мукӧд финн-угор кывъясын черисӧ шуӧны мӧдног: финнъяс да эстонецъяс — кала, мариецъяс — кол, хантъяс да манси — кул, венгръяс — хол.

Учёнӧйяс чайтӧны, мый зэв важӧн финн-угор кывъя йӧз котыр черисӧ шулісны калаӧн, комияс да удмуртъяс тшӧтш.

Бӧрынджык нин чери кывйыс воис комияслӧн да удмуртъяслӧн пӧльяс сёрниӧ суседъяссяньыс — важъя булгарасянь, кодъясысь сёрӧнджык лоисны ӧнія чувашъяс. Чуваш кывйын сир чери шусьӧ черттак, а орччӧн олысь мари кывйын — чӧрӧгей.

Буракӧ, мариецъяс босьтісны чуваш сёрниысь сирлысь чӧрӧгей нимсӧ, а комияс да удмуртъяс ӧтлаын олігӧн на волысисны мариецъяскӧд да тшӧтш тӧдмалісны чӧрӧгей кывсӧ, кодӧн вочасӧн кутісны шуны эз сӧмын горш сирӧс, но и став черисӧ. Чӧрӧгейысь артмис удмурт кывйын — чорыг, а лунвыв комиын — чериг, войвыв коми сёрнисикасъясын кывпомса г-ыс вошис, лоис — чери.

А кулӧм кывйыслӧн вужйыс важджык. Сійӧ кыссьӧ ӧтувъя финн-угор кадсянь на и абу йитчӧма «кувны» вежӧртаскӧд, кӧть и чериыд кулӧмӧ шедӧм бӧрад дыр оз нин ов. Важъя комияс кул кывнас нимтылӧмаӧсь черисӧ, кыдзи и йӧгра — хантъяс да манси. А -ӧм суффиксыс вӧлі индӧ, мыйла колӧ тайӧ уджалан орудиеыс — чери кыйны. Тайӧ кывйыскӧд жӧ йитчӧма нимыс ыджыд коми сиктлӧн — Кулӧмдінлӧн, коді сулалӧ Кулӧм юлӧн Эжваӧ усянінын. Войдӧр, дерт, Кулӧм ю вӧлӧма уна чериа, сы вӧсна сідз и нимтылӧмаӧсь сійӧс.