ЧУНГЫР Важ коми висьтВойся кодзувъяс Кадйын ӧзйӧны. Баскӧ турияс Гажлун вӧзйӧны. Лӧня кышкӧны Банйӧм жов пуяс, Коз пу катлӧдлӧ Дзормӧм юр. Шонді чеччигӧн Нюмдӧ-сералӧ, Кыа лэччигӧн Вӧрыс вералӧ, Тугъя пелысьӧн, Кӧлӧкӧльчикӧн Быд во вӧччывлӧ Байда нюр. Кывтыд Додз помын Ньыв пу шӧпкӧдчӧ, Кӧдзыд из костын Ключ ва писькӧдчӧ, Ӧвтӧ ыркыдӧн Бужӧд улісянь, Дзольгӧ-сялькӧдчӧ Варов шор. Ваыс польдӧма Эзысь югӧрӧн. Мыйла нимтӧны Шорсӧ Чунгырӧн? Кӧть предание Зэв нин ылысса, Век на чусалӧ Кусӧм гор. ☼ ☼ ☼ Лыдтӧм зверьясыс Тані ветлісны, Помтӧм черисӧ Гӧпъяс сетлісны. Оліс-выліс тан, Эжва дорӧсын Сӧкӧл сьӧлӧма Коми йӧз. Яг выв лэбачьяс Налы дзольгисны, Юрйыв кодзувъяс Ёся дзоргисны, Гыяс йӧктісны Юлӧн морӧсын, Нэмсӧ лелькуйтіс Енэж лӧз. Дружнӧ овлісны Горъя чомъясын, Ӧтвыв кыйсисны Козъя сёнъясын, Ӧтвыв сьывлісны, Ӧтвыв йӧктісны, Ӧтвыв юклісны Пӧтка-низь. Ӧтмоз сёйлісны Ыргӧн пӧртъясысь, Ӧтмоз ноксисны Гальскысь кӧртъясӧн, Шогсӧ-гажлунсӧ Ӧтмоз кывлісны, Ӧтмоз исковтіс Шудлӧн визь. Кывтысь-катысьяс Татчӧ кежлісны. Небыд низь куяс Кӧртӧн вежлісны. Ветлысь войтырӧс Кыскис-манитіс Джуджыд кырйывса Гажаин. Туйвыв гӧстьясӧс Узьны лэдзӧмысь, Мирнӧй чомъясын Дружнӧ видзӧмысь Прӧста кольлісны Уклад кӧлуйсӧ, Зарни гажлунныс Мед эз чин. ☼ ☼ ☼ Овліс на костын Ныв сьӧд синъяса, Коскӧдз кӧсаа, Крусталь пиньяса. Алӧй бандзибнас Ломзис кыаӧн, Еджыд морӧснас — Вӧлі юсь. Зверь ку паськӧмъяс Лун-лун вӧчалӧ, Ставлы ас серти Пуксьӧ-лӧсялӧ, Долыд радуйтчӧ Удал зонъясӧн, Бисер мывкыднас Кӧр кодь сюсь. Низь ку платтьӧыс Коскас шевкнитчӧ, Кӧр ку тюниыс Би моз югнитчӧ, Сьӧдбӧж шапкасӧ Юрас пуктӧма, Петлӧ рытйысьны Мелі ань. Зонъяс кутлӧны Мича Байдаӧс, Кытшӧ босьтлӧны Муса Байдаӧс, Асъя дзоридзӧн Нылыс нюмдӧма, Зарни лысва кодь Югыд, шань. Кодкӧ ӧти Век бокӧ пуксьӧма, Бокӧ пуксьӧма, Кудри дзугсьӧма, Думӧн югзьӧны Карӧй синъясыс, Тайӧ Чунгыр — Том багатыр. Петлӧ кось вылӧ Медся воддзаӧн, Локлӧ кось вылысь Медся бӧръяӧн, Ылӧдз лэбзьӧны Инмысь ньӧвъясыс, Мича славаыс Юр вывтыр. Чунгыр радейтӧ Мича Байдаӧс, Вой-вой мӧвпалӧ Муса Байдаӧс, Став том гажлунсӧ, Кустӧм радлунсӧ Чушкис-песовтіс Муслун би. Нывлӧн чом бердын Чунгыр пукыштіс, Аньӧс сывйыштіс, Пӧся окыштіс, Нормис Байдалӧн Авъя сьӧлӧмыс, Ӧшйис зон водзын Еджыд ки. ☼ ☼ ☼ Ыргӧн шондіыс Муртса чеччӧма, Байда садьмӧма, Вала лэччӧма, Ӧткӧн любуйтчӧ Гожся асылӧн... Тшапкӧ мышсяньыс Крепыд сыв. Тӧдтӧм катысьяс Пыжӧ пуктӧны, Синва мольясыс Аньлӧн чуктӧны, Кылӧ горзӧмыс Чужан рас вылӧдз, Воши зонъяслӧн Зарни ныв. Байда пышйӧма,— Ёртъяс шензьӧны,— Ру моз дзебсьӧма,— Гӧгӧр вензьӧны,— Ньӧв моз лэбзьӧма, Лым моз бырӧма, Кытчӧ вешйӧма, Морт оз тӧд. Зэвтӧм ньӧвъясӧн Зонъяс ветлӧны, Яглань горзӧны, Валань петлӧны, Варыш сьӧлӧмныс Лӧгӧн тырӧма, Аньӧс корсьӧны Лун дай мӧд. Сэсся-й мыждісны Повтӧм Чунгырӧс, Вына Чунгырӧс, Удал Чунгырӧс; Тэ пӧ рытйысин Еджыд Байдакӧд, Тэ пӧ саймовтін, Тэ и вай! Гашкӧ, дзӧвкнитін Быгъя гы костӧ. Сутшкин укладӧн Яг дор пу костын, Ладдя-пыж вылӧ, Гашкӧ, вежыштін, Кӧсъян кытшовтны Ылі край. Видчан сёрнисӧ Чунгыр орӧдӧ, Скӧрмӧ-шеныштчӧ, Гым моз горӧдӧ: — Кырныш котыр кӧ Курксӧ-кыпӧдчӧ, Мыжмис вокъяслӧн Мыжтӧм вок! Сутшкӧй-сотыштӧй,— Восьтӧ морӧссӧ,— Вирнас мыськыштӧй Эжва дорӧссӧ! Изйыд вӧйтчис кӧ, Оз нин лыбӧдны, Низьыд пышйис кӧ, Оз нин лок! Зонмӧс чуткӧны Вермӧм кывъясыс, Лӧгӧн сявкйӧны Звермӧм синъясыс, Кыдзи гым водзын Тӧвныр шымыртӧ Тшӧкыд зэръясӧн Виньдӧм ю. Сувтӧ кыр бердӧ Ёсьтӧм копьёнас, Дзоргӧ ю эрдӧ Чард би сьӧлӧмнас, Дзормӧм козъяслӧн Ойзан шы улын Уклад кабыртӧ Багатыр. Чунгыр ваймӧдӧ Сьӧкыд думъяссӧ, Тӧдӧ-помнитӧ Важся нимъяссӧ: Кывтчӧс волывліс Ньӧбны Байдаӧс Ыджыд эмбура Мерко-гӧсть. Но бӧр катлывліс Тыртӧм киясӧн, Видліс тышкасьны Уклад шыясӧн, Чунгыр пазӧдліс Рӧзбой шайкаӧс. Мича Байдалань Враг эз письт. ☼ ☼ ☼ Чунгыр збыльмӧдӧ Гуся мӧвпъяссӧ, Изйӧн тӧчитӧ Инмысь ньӧвъяссӧ, Ӧдъя шондіыс Ягӧ сайкалӧ, Шызьӧм ёртъяслы Нем оз шу. Эз босьт аскӧдыс Удал зонъясӧс, Катіс-воӧдчис Мерко чомъясӧдз, Корсис-казяліс Муса Байдаӧс... Узьны ланьтӧдчис Ва и му. Чунгыр паськӧдӧ Лӧглун бордъяссӧ, Ытшкӧ-пазӧдӧ Враглысь ёртъяссӧ, Тшӧтш и Меркоӧс Смертьыс лэбӧдіс, Ӧдйӧ помасис Кось. И вот Чунгыр кватитӧ Радлун восьтысьӧс, Орччӧн пуксьӧдӧ Сьӧлӧм косьтысьӧс, Кокньыд чагйӧс моз Пыжсӧ нӧбӧдіс Чужан береглань Эжва от. Кутлӧ-качайтӧ Кыдзи кагаӧс, Войбыд окалӧ Муса Байдаӧс, Оз лэдз шойччыны Узьысь пармалы Радлӧ-уалӧ Багатыр. Чунгыр гажлунын Зарни сьӧлӧмыс, Зарни сьӧлӧмын Югзьысь олӧмыс Тіпкӧ-ломалӧ Шуда Чунгырлы Ыджыд кӧсйӧмӧн Ӧзтігтыр. Гашкӧ Байда сэн Шогсьӧ-лёкалӧ, Повтӧм Чунгырӧс Помся окалӧ, Ньӧжмыд ключӧн моз Сӧстӧм синъясын Рудзтӧ-югнитчӧ Лысва войт. Унзіль тӧвруыс, Юсӧ серӧдіг, Дыр на кышӧдчис Тӧдса берегын. Чусмысь кыалӧн Еджгов рӧмъясын Козъяс увгисны Помтӧм мойд. ☼ ☼ ☼ Ёртъяс аддзӧны: Ю дор вӧрсяньыс Локтӧ Байданым, Чунгыр — бӧрсяньыс, Нывлӧн мусаммӧ Оз тусь чужӧмыс, Зонлӧн мустӧммӧ Удаллун. Кызьӧн вешйӧны, Паныд сувтӧны, Чер да ньӧв костын Зонмӧс кутӧны: Смерть пӧ кыпӧдчӧ Повтӧм Чунгырлы, Он кӧ ӧні жӧ Весась-мун!.. Тырмас бунтуйтны Варыш котырсӧ, Тырмас гудыртны Гажа томлунсӧ, Абу Чунгьгрлӧн Еджыд Байдаыс, Ньӧтчыд, некор И нэм оз ло. Байда мывкыдын Миян сюсьлуныс, Байда мичлунын Миян ёнлуныс, Шудыс, гажлуныс Йитчӧ Байдаын, Садьмӧ Байдаын Миян лов!.. Чунгыр висьтасьӧ... Кыв оз кывзыны, Байда кевмысьӧ... Оз и кывлыны. Нылӧс — шуйгалань, Зонмӧс — веськыдлань. — Чунгыр, бӧрыньтчы!.. — Байда, лок!.. Кодкӧ ырыштчӧ Зорйӧн катшкыны, Кодкӧ выныштчӧ Пуртӧн сатшкыны... Зон сьӧд кудринас Дзоргӧ Байдалань, Дзоргӧ Байдалань Шудтӧм вок... ☼ ☼ ☼ Эжва муткыльтчӧ Сьӧкыд гыясӧн, Зэвтӧм ньӧвъясӧн, Уклад шыясӧн Ньӧжйӧ катӧны Гырысь пыжаяс, Уна чеччӧны Кортӧм йӧз. Лёк рӧзбойникъяс Кырйӧд кайӧны, Чӧжсьӧм лӧглунсӧ Татчӧдз вайӧны, Чомйӧ кольӧны Асшӧр мыжаӧс, Тӧвзьӧ кось вылӧ Сім сьӧд грӧз. Козъя кыр бердын Косьыс гыалӧ, Кӧртӧн гальскӧмыс Юргӧ-шыалӧ. Ёртъяс усисны... Удал Чунгырлӧн Ярмӧм эбӧсыс Эз на мудз... Пыж тыр сӧвтӧны Ичмонь-нывъясӧс, Слабмӧм войтырлӧн Лэбзьысь ньӧвъясыс Оз нин мешайтны Кывтысь шайкалы, Ваймӧм вынйӧрныс Оз нин судз. Чунгыр пасьвартӧ Кольччӧм шайкаӧс, Косьын бытшкӧны Мича Байдаӧс, Вирыс ойдӧдіс Рысь кодь морӧссӧ, Ӧзйӧм чом бердын Кусі ныв. Чунгыр польдчӧма Лӧгллун гӧрӧдӧн, Звермӧм шайкаӧс Зутшкӧ-пӧрӧдӧ. Бӧръя вӧрӧгыс Кыркӧтш дорышӧд Из моз лэбзьӧмсӧ Эз нин кыв. Кутлӧ-качайтӧ Кыдзи кагаӧс, Войбыд окалӧ Муса Байдаӧс, Оз лэдз шойччыны Узьысь пармалы, Бӧрдӧ-уалӧ Багатыр. Косьмис Чунгырлӧн Асъя дзоридзыс, Сотчис кодзулыс Кыптандорӧдзыс, Польдӧм тӧлысьыс Дзоргис Байдаӧс, Дзоргис Байдаӧс Буждӧм кыр. Байда эновтіс Ветланінъяссӧ, Тупкис-кӧдзӧдіс Авъя синъяссӧ, Дзугсьӧм кӧсаа, Доймӧм морӧсын Косьмӧ вирыслӧн Ньӧжмыд войт. Оз нин кутыштчы Удал Чунгыркӧд, Оз нин окыштчы Повтӧм Чунгыркӧд. Бӧрдіс вой тӧлыс Дурмӧм ю вылын, Козъяс увгисны Помтӧм мойд. Шорлань Байдаӧс Чунгыр лэччӧдіс, Кӧдзыд ключ ваӧн Чышкис-мыссьӧдіс, Дзебис-водтӧдіс Джуджыд мыльк йылӧ, Лэптіс-зэлӧдіс Пищаль-ньӧв. Ньӧвйыс писькӧдіс Кӧр ку дӧрӧмсӧ, Дойдіс Чунгырлысь Ыджыд сьӧлӧмсӧ, Чунгыр быгыльтчис Кӧдзыд из вылӧ... Дзоргысь ньыв пуӧс Нӧйтіс тӧв. ☼ ☼ ☼ Мича Байдаӧс Мед не вунӧдны, Мед не вунӧдны, Мичсӧ нуӧдны, Медым ловъя моз Оліс-ломаліс, Зарни сьӧлӧмнас Мед эз сім, Удал кыйсьысьяс Ягӧ кайисны, Узьысь Байдалы Низьӧс вайисны, Шедіс козиныс Гажа нюр вылысь, Нюрлы пуктісны Байда ним. Удал Чунгырӧс Ёртъяс дзебисны, Арся коръясыс Кытчӧ лэбисны. Шорлӧн ӧтарас Водіс Байданым, Шорлӧн мӧдарас — Багатыр... Гегдӧм му эжын Чветъяс кельдісны, Пыктӧм енэжын Юсьяс бӧрдісны, Тӧлыс шутьляліс Ымзысь пармаын, Тшӧкыд зэр улын Мыссис кыр.
