ПОП ПИ1Збодер кыйсьысьӧн вӧвлі Пиля дедным зэв томсянь. Собліс арын и тӧлын Пемыд яг-нюръяс вомӧн. Парма чуркйын вӧр керка, Орччӧн из горъя пывсян. Читкыль бӧжа пон Серко Дедкӧд уна во кыйсис. Бур кӧзяин моз дедным Ветліс чӧс туйяс вывті. Койтысь тар-сьӧла лыйны Киыс некор эз кыптыв. Йӧзлӧн капканысь кӧчӧс Аслас нопйӧ эз босьтлы. Шоныд банькалысь ӧдзӧс Тӧдтӧм кыйсьысьлы восьтліс. Бордтӧм кайпиӧс вӧрын Сійӧ пуксьӧдліс позъяс. Медым вотчысь эз йӧрмы, Уна ёль сійӧ посйис. Сюмӧд чибльӧгъяс кольліс Нимтӧм ключ ваяс дорӧ. Лэбач чукӧрлысь дзользьӧм Сійӧ кывзывліс сёрӧдз. Ӧти кывйӧн кӧ, Пиля Чужліс пармалӧн пиӧн. Вӧчны бурторъяс зільліс Пӧльтчӧм сӧнъяса киӧн. Сэсся-й арлыдыс век жӧ Сійӧс вермыны мӧдіс. Кӧть и зэв ясыд вежӧр, Чиніс кокъяслӧн ӧдыс. Ӧні сьӧкыд нин сылы Урлы веськавны синмас. Сӧмын вӧравтӧг, быттьӧ, Абу сьӧлӧмыс инас. Тӧвся асылӧ чеччас, Босьтас важиник лазсӧ, Паськыд лямпаӧн сетчас Эждім юбокса раскӧ. Оз босьт капкан ни ружье, Наысь гажыс кӧть бырлӧ. Тошкӧн ройсялӧм чужӧм Еджыд гыӧрӧн тырлӧ. Посни внукъяслы сьӧрысь Ваяс «кӧч гӧснеч» лазъяс. Да и мыш вылас вӧрысь Гӧлик росъяс на ваяс. Некод оз сяммы сы моз Вӧчны челядьлы дадьяс. Мог кӧ кодӧскӧ суас, Корас быть Пиля дядьӧс. Вӧчас лайкан и потан, Ӧшинь стеклӧяс пуктас. Зарни кияса мортлӧн Отсӧг быдӧнлы чуктас. Ковмас — вурунтӧ летас, Вӧчас улӧс и пызан... Частӧ корлӧны дедӧс Сиктса школаӧ ныв-зон. Сэки ӧзйӧны биӧн Пиля дедлӧн медальяс. Война воясӧ сійӧ Уна-уна верст талис. Ӧнӧдз зӧлитан дойӧн Сиктным гусьӧник бӧрдлӧ: Кызь вит воинысь ловйӧн Воис ӧтнасӧн бӧрсӧ... Пырас ньӧжйӧник классӧ, Нюмдас, малыштас уссӧ. Кӧть и сизимдас сайӧ, Абу паметьыс чусмӧм. Косьмӧм рос кодь нин нач со, Сӧмын важ кодьыс варов — Быттьӧ локтӧма татчӧ Ачыс пӧрысьмӧм парма.2Дедлӧн том дырйи Эждім Вӧвлі гажа да мича. Ӧні коньӧр кодь грездным, Ӧшинь-ӧдзӧстӧм вичко. Уна во сэні попӧн Вӧвлі Пилялӧн батьыс. Мышкас ичӧтик нопйӧн Сійӧс нуӧмны татысь. Юӧр эз волы гортас. Огӧ тӧдӧй, кӧн гуыс. Мыжтӧг лыйлӧмны морттӧ... Гӧн кодь лоас мед муыс! Сиктса вичкоын пыртны Эз нин удитны менӧ. Уска Сталинӧс мырдӧн Шуны тшӧктісны енмӧн. Ме кодь арлыда челядь Сідзи-й пернатӧг олім. Перна пыддиыс галстук Пионерскӧйӧс новлім. Кремльса енмыд кор куліс, Эгӧ яндысьӧй бӧрдны. Вӧлі кадыс водз тулыс, Джуджыд лым куйліс йӧрын. А сэк радысла Пиля, — Сійӧ висьтасьны кужӧ, — Петас пос помас зіля, Шковгас пищальысь кушас. Шонъян батьыслӧн лолыс Мед пӧ лыйӧмсӧ кылас. Гашкӧ, кылас да волас Вичкодорса кыр йылас.3Сталин-ен пыдди Кремльын Бара выль чужліс енмыс... Сӧмын Эждім тай нэрмӧ, Йӧзыс мырсьӧ кӧть нэмыс. Коді мыжаыс, коді? Олӧм гажтӧма рӧдтӧ. Сэн, кӧн шептасьліс шобді, Мусӧ йӧнтурун пӧдтӧ. Видзьяс тырӧны роскӧн, Дука турун кӧн куртлім. Эжва черилысь кӧрсӧ Дзикӧдз вунӧдны кутім. Кутшӧм гундыр нӧ нырӧ, Кисьтӧ-жугӧдӧ вӧр-ва? Миян пармаысь бырӧ Тулан, дозмӧр и йӧра. Тадзнад коляс ӧд сӧмын Китшсьысь катша да рака. Коми парма — тэ ӧні Быттьӧ мам-батьтӧм кага. Матігӧгӧрысь кыйны Он нин звер-пӧтка вермы. Тані том йӧзыс мый нӧ Аски кутасны керны? Со тай Ен-ӧбраз водзын Пиля молитва ропкӧ. Шогсьӧ ставторсьыс дедным — Дзормӧм ус-тошка поп пи.4Гырысь толаяс вӧчис Февраль — урасян тӧлысь. Гӧгӧр уна лым кӧдзис Кузя нюжалысь тӧлыс. Уна лымъя кӧ тӧлыс — Лоӧ гожӧмыс зэра. Ӧні ывлаын тулыс, Кӧть и шондіыс нэр на. Луннас ньӧжйӧник тёпкӧ Югыд йинёньысь ваыс. Регыд сьӧд рака локтас, Сьӧрсьыс шоныдсӧ ваяс. Небыд лун тӧлӧн ӧвтӧ Топыд чарӧма асыв. Пышкай кывбуръяс лӧвтӧ Еджыд гыӧра раскын. Кӧр кыс эжӧда лызя Пиля дзурликтӧ ягті. Кӧть и юкалӧ лысьӧм, Частӧ ветлывлӧ таті. Лазйын козъянас черыс, Коскас пуртӧсын пуртыс. Коркӧ татӧні Серко Увтліс эз этша урӧс. Серко ройӧ эз увтлы, Вӧвлі кокъясас эбӧс. Сэсся пӧрысьмис, куліс. Банька дорӧ и дзебис. Со и козъяин воис, Шонді туктасӧ кисьтӧ. Кузьмӧс кольяса козйыс Вердӧ кайясӧс кисьыс. Лыдтӧм-тшӧттӧм сэн уркай Быттьӧ воӧмны пиньӧ: Ылӧдз гӧлӧсныс юргӧ — Кӧлӧкӧльчик моз триньгӧ. Лэбач падвежа нырнас Сирӧд кольяссӧ килльӧ. Аддзӧ тайӧс и радлӧ Ичӧт зонка моз Пиля. Коз пу лап вылысь колльыс Муӧ гылалӧ горӧн, Чирас-шоммас и коляс Урлы чӧсмасянторйӧн. Пиля тӧдӧ зэв бура, Тшӧтш и висьтавліс меным: Уркай бӧрысь пӧ урыд Ветлӧ-вӧтлысьӧ нэмсӧ. Тайӧ сёрдсяньыс матын Вӧвлі чӧс туйлӧн кытшыс. Дедӧ дозмӧръяс татӧн Кыйліс пемыд вӧр пытшкас. Ӧні гоньвидзӧ кушин, Гӧгӧр понӧль да конда... Чужӧм Пилялӧн рушмӧ, Да и сьӧлӧмсӧ ёнтӧ. Гӧгӧр важ и выль керас, Оз кыв понъяслӧн увтӧм. Мортӧс гажтӧмтан серпас Дедлӧн син водзӧ сувтӧ. Сэк жӧ водзӧ на кайӧ, Мудзла эз на тыр лолыс. Тасянь дас кык верст сайын Банька, пывсян да лобӧс. Кравзӧ енэжын рака, Шонді ыръялӧ шаня. Выйим лаз нопъяс сакар, Истӧг кӧрӧб и, нянь и. Быттьӧ кокыс кӧ нуас — Гашкӧ, банькаӧдз кайлас? Пӧртйын чай пыдди пуас Сэні тусяпу лапъяс. Пиля пернапас чӧвтіс, Шуис Енлы моз гусьӧн: «Кувтӧдз нӧшта кӧть ӧтчыд Муса банькаын узя».5Зарни лым чирйӧн ыпйӧ Кынмӧм юдорса эрдыс. Сэні коскӧдзыс лымйын Лӧня узьӧ вӧр керка. Пиля восьлалӧ чожа, Чышкӧ ус-тошкысь гыӧр. Джуджыд коз пулӧн тожӧ Лазъя пӧльлӧн кодь мыгӧр. Гӧсьтлань чургӧдӧ кисӧ, Быттьӧ чолӧм кыв шуӧ. Дедӧ тільыштӧ синсӧ, Сыын нимкодьлун туӧ. Пӧрысь кыйсьысьлы ягас Быд пу ловъя да дона. Со и тыдовтчис банька — Воськов кызь сайын, тонӧ. Лымсӧ шыблаліс зырйӧн, Восьтіс — дзуртыштіс ӧдзӧс. Чӧвтіс пернапас жырйын, Сьӧлӧм тіпкӧмыс ӧддзӧ. Порог пельӧсын пескыс, Часлы, ломзьӧдас пачсӧ. Кодыр шоналас — сэки Косьтас тюнисӧ-й, гачсӧ. Лазсӧ ӧшӧдіс тувйӧ, Чышкис кикарнас кымӧс. Пӧртйӧ гумовтіс чукйӧн Кӧчлӧн кок туйысь лымсӧ. Тонӧ пуркӧдчӧ уркай, Рытлань ыркалӧ шонді. Тшыныс трубаысь пуркйӧ, Пачсянь онялӧ шоныд. Тайӧ керкаас дедлӧн Ӧнӧдз томлуныс олӧ. Тайӧ керкаас петіс Серко понйыслӧн лолыс. Пиля нуръясис сэсся, Ырскис тусяпу чайсӧ. Дзебсьысь шондіыс — эзысь, Вӧрын лӧнисны кайяс. Дедӧс унзільыс кыскӧ, Лысӧм воль вылӧ водіс. Гашкӧ, вӧтӧ на кыськӧ Кулӧм Аннукыс локтіс. Гашкӧ, локтіс да орччӧн Сыкӧд сьӧла-тар куштӧ?.. Вӧвлі гӧтырыс чочкӧм, Некор эз овлы уджтӧг. Гашкӧ, гӧлӧссӧ кылӧ — Сэтшӧм мусаник, мелі: «Тэ ӧд пӧрысь нин, мыйла Татчӧдз лым питі келін? Кыйсян сияс он окты, Оз шед капкантӧг кӧчыд... Вай жӧ, ме дорӧ лок тэ, Тэтӧг гажтӧм и кӧдзыд... Ырӧш чужваысь вӧча, Кута шыльӧдны тоштӧ... Тэтӧг гажтӧм и кӧдзыд, Вай жӧ, ме дорӧ лок тэ... Аслад нэм чӧжӧн, Пилюк, Мыйта звер куяс сетін! Кӧть век мырсин да тільсин, Тыртӧм век вӧлі зептыд. Рӧдтӧ нюжӧдны сетін Аслад внукъяслы овтӧ. Пукты киястӧ крестӧн, Сэсся ме дорӧ лок тэ...» Лэччысь шонділӧн биыс Пужъя вӧр весьтын кусіс. Збыльысь, кресталӧм киа, Пиля вӧтасиг узис. Эз кыв сьӧлӧмлысь бытшкӧм, Куліс сьӧлӧмыс здукӧн... Ӧвтіс вӧр керка пытшкын Пуӧм тусяпу дукӧн.6Овліс тан, вӧльнӧй светын, Поп пи — Пиля дед — овліс. Ӧні дзор парма весьтын Сылӧн лэбалӧ лолыс. Медым сьӧлӧмыд ӧзйис, Медым шыаліс олӧм, Чужан мутӧ и йӧзсӧ Дед моз лелькуйтны колӧ.
