КӦЧ ГӦСНЕЧ
Гожся рыт. Шондіыс пыр ёнджыка нёровтчӧ рытыввывлань. Регыд ылі вӧртас сайӧ дзебсяс. Ми, посни чоя-вока, пукалам лунвыв керкалӧн восьса ӧшинь дорын да доймытӧдз видзӧдам вадорсянь кайысь ордым вылӧ. Виччысям видз вылын уджалысь мамӧс. Ме медся ыджыд на пӧвстын. Та вӧсна колисны дӧзьӧритны ичӧтджыкъясӧс. Лунтырнад чоя-вока бура ризъялісны. И гажаа ворслісны. И косьӧ волісны мый понда кӧ да кӧсйылісны бӧрдігмозныс рытнас мамыслы норасьны. Но регыд мысти бара нин бурасьлісны да чиктылігтырйи котралісны лунвыв керкаын. Ӧні кежлӧ ставыс тайӧ вунӧма нин. Синныс налӧн эз вешйыв ӧшинь дорысь. Кор нин тыдовтчас мам.
Со дыр мысти петкӧдчӧны ӧти бӧрся мӧд вадорсянь кайысьяс. Лунтыр уджалӧм бӧрын мудзӧмаӧсь. Катласьӧны. Пельпом саяныс табъяна гӧрбуш косаяс да сёян сумкаяс. А ми зілям тӧдмавны, кӧні на пӧвстын мамным.
— Со, со сійӧ, Проньӧ дядь бӧрын, — друг лэчыд гӧлӧснас горӧдӧ кодкӧ ичӧтджыкъяс пиысь да котӧрӧн кӧмтӧм кокнас петӧ ывлаӧ, мед паныдавны мамӧс завор дорын. Сы бӧрся тэрмасям ставӧн. И со мамным, ичӧтик тушаа, мудзӧм чужӧма, но долыд синъяса, быдӧнӧс кутлӧ-окалӧ. Поснияс ӧта-мӧд вежмӧн висьтасьӧны сылы асланыс лунъя олӧм-вылӧм йылысь. Дерт, и норасьӧны ӧта-мӧд выланыс. Ме сідзжӧ висьтала мамлы, мый удиті вӧчны челядьӧс дӧзьӧритігкості. Чышки джодж. Чӧдлач бекарла котӧртлі. Серукӧс важӧн нин йӧрті. А мам кывзӧ миянӧс завор вылӧ ӧти кинас ӧшӧдчӧмӧн, а мӧд кинас меліа малалӧ быдӧнӧс юрӧдыс.
Код тӧдас, мый йылысь мӧвпалӧ сійӧ. Дерт жӧ, лунтырнад эз ӧтчыдысь думыштлы аслас быдтасъяс йылысь, кыдзи нин найӧ горт олӧны, эз-ӧ кутшӧмкӧ рӧк су. Мам сьӧлӧмыд сэтшӧм и эм. Пыр висьӧ аслас челядь вӧсна. И со ӧні сійӧ кыдзкӧ дӧвӧльпырысь кывзӧ быдӧнӧс миян пиысь. И быттьӧ мудзыс весиг веськалыштӧ. Ставыс на бур вӧлӧма.
Медбӧрын Володя вокӧй шыӧдчӧ мам дінӧ синъяссӧ зэв сюся читкыралігмоз:
— Кылан, мамӧ, а кӧч гӧснечтӧ эн вунӧд вайны? Кӧсйысьлін тай, бура кӧ кутам овны.
— Ой, мый нӧ тайӧ мекӧд? — пыр жӧ шыасьӧ мамным. — Пӧлинӧ, дзикӧдз ӧд вунӧді висьтавны та йылысь тіянӧс аддзӧм бӧрын, менам медмусаясӧй. Дерт жӧ, вайи.
И сійӧ тэрмасьӧмӧн кайӧ кильчӧ содйӧд да пырӧ керкаӧ. А ми сы бӧрся. Мам пуксьӧ лабич вылӧ да восьтӧ кирзаысь вурӧм сумкасӧ. Кыскӧ сэтысь тыртӧм йӧв сулея, кружка, пань да газет тубрас. Ми терпитны позьтӧма видзӧдам тайӧ тубрас вылас. Сійӧ разьӧ да быдӧнӧс миян пиысь гӧститӧдӧ чӧскыд дука пуӧм яй торъясӧн. Ми азыма няклялам «кӧч гӧснечсӧ», кыдзи нимтіс сійӧс мамным. А ачыс сійӧ мелі синъясӧн видзӧдӧ миян вылӧ. И сы мында бурлун петӧ сысянь, мый, кажитчӧ, став ассьыс сьӧлӧмсӧ сійӧ дась сетны миянлы. Медбӧрын, аслас ныв-пиян вылӧ любуйтчыштӧм бӧрын меліа вештӧ миянӧс ас дорсьыс. Колӧ на ӧд и горт гӧгӧрын идрасьны, и ужын дасьтыны, и нянь суктыны, мед аски водзысь-водз пач ломтыны да видз вылӧ лэччытӧдз пӧжавны чӧскыд ид нянь. Коркӧ ужнайтӧм бӧрын ми важӧн нин водалам, а мамным век на ноксьӧ горт гӧгӧрын. То песлалӧ кодлыськӧ кунваӧн кӧтӧдӧм кӧлуйсӧ, то вурсьӧ-дӧмсьӧ. Ноксьӧ сэтчӧдз, кытчӧдз синъясыс сылӧн асьныс оз мӧдны куньсьыны. Медбӧрын унмыс личкӧ жӧ сійӧс вольпасьӧ. Ми, ичӧтджыкъяс, ог весиг вӧлі казявлӧй, узьлӧ оз коркӧ миян мамным. Но тӧдам вӧлі, мый водӧм водзвылас быдӧнӧс на кытшовтас миян пиысь, быдӧнӧс бласлӧвитас. Ӧтиӧс шебралыштас. Мӧдӧс мӧдар бок вылас бергӧдас. И медбӧрын нин, аски йылысь тӧждысяна думъясӧн нёровтчас аслас вольпасьӧ...
Бӧрынджык нин, кор гожӧмъясын ачым куті уджавны видз вылын, казялі, кыдзи мамлы сюрлісны тайӧ кӧч гӧснечьясыс. Пажын вылӧ сэки видз вылын уджалысьяслы пулывлісны анькытша шыд. Та могысь начкывлісны пӧрысь мӧскӧс. И кутшӧм чӧскыдӧн кажитчыліс миянлы яйыс. Ӧд эг зэв тшӧкыда чӧсмасьлӧй ми сійӧ воясӧ тайӧ вӧлӧганас. Но мамным и сійӧс эз убӧлитлы сёйны. Панявліс анькытша шыдсӧ да юліс пув коръя чай либӧ кӧдзыд шорын сулӧдӧм йӧв сулея. А яйсӧ мукӧдысь гусьӧн моз тубравліс бумагаӧ да катлывліс гортӧ, аслас ныв-пилы. Ми и мӧвпыштлыны эг кужлӧй сэки та йылысь. Ӧні тай казьтыштам сійӧ челядьдырся кӧч гӧснечсӧ да кыдзкӧ быттьӧ и яндзим лоӧ мам водзын. Ӧд ми, сылӧн быдтасъясыс, удзӧдлывлім сійӧс. Миян ичӧтик тушаа, но быттьӧ помтӧм вын-эбӧса мамным гожӧмбыд ытшкывліс вутшка видзьяс вылын, арбыд уджавліс му вылын, тӧвбыд кыскавліс турун. А сэсся рыт-рыт ноксис миянкӧд. И сӧмын дженьыдик войыс сылӧн вӧлі аслас. Но миянлы кажитчис, мый мамным вӧлі медшуда мортӧн. Некор эз скӧрмывлы, эз лӧгасьлы. Пыр мыйкӧ вӧчны зільӧ. И тайӧ яндзимыскӧд тшӧтш, сы вылӧ видзӧдігмоз, чужӧ сьӧлӧмад мам вӧсна кутшӧмкӧ помтӧм нимкодьлун. Окота бара аттьӧавны сійӧс коркӧя кӧч гӧснечсьыс, коді вайліс миянлы сы мында радлун. Мамыд мам и эм. Нинӧм оз жалит аслас быдтасъяслы. Мед сӧмын дзоньвидзаӧсь, шудаӧсь, вежавидзысьӧсь быдмисны.
