ИЧӦТИК СТАСИКЛӦН ТӦЖДЪЯС
Ичӧтик Стасик велӧдчӧ нин школаын. Кужӧ лыддьысьны да гижны. Та вӧсна мамыс корсюрӧ кутіс ыстывлыны сійӧс лавкаӧ: то няньла, то сакарла, то йӧвла. Аслыс некор. Гортад уджыс век юр выв тыр. Водзвыв висьталас, мый ньӧбны да уна-ӧ дон ставыс сулалӧ. А медбӧрын ветлӧмсьыс сетас сьӧм мороженӧй вылӧ, кодӧс сэтшӧма радейтӧ Стасик.
И быдысь Стасик лавка кильчӧ дорысь аддзӧ пӧрысь пӧльӧс, коді, тыдалӧ, лунтыръясӧн сулалӧ тані коран сумкаӧн. Сопрон пӧльӧн шуӧны сійӧс лавкасаясыс. Бара пӧ нин дзор тошка Сопрон пӧльыд кильчӧ дорын. А лавкаас сійӧс оз лэдзны. Сідзи Сопрон пӧль лунтыръясӧн сулалӧ ывлаас, зэрӧ кӧть оз, лымъялӧ кӧть оз. Ротйысьӧм паськӧма. Гӧрбыльтчӧма. Кузь дзор тошка. Важӧн мыссьывлытӧм вӧснаыс сьӧдасьӧм чужӧм вылас, гашкӧ, сё чукыр. Вӧйӧм син гуранъяса. А синъясас сы мында гажтӧмлун, мый видзӧдлан да повзян. Сулалӧ Сопрон пӧль кияссӧ водзӧ чургӧдӧмӧн, юрсӧ ӧшӧдӧмӧн да мыйкӧ, тыдалӧ, мӧвпалӧ ас кежысь аслас гажтӧм олӧм йылысь. Гежӧда кодкӧ матыстчывлӧ сы дінӧ. Быдӧнлӧн ӧнія сьӧкыд кадӧ аслас тӧждыс тырмӧ.
Ичӧтик Стасик Сопрон пӧлькӧд паныдасигӧн жалитӧмпырысь видзӧдӧ сы вылӧ. Мыйла сійӧ тані быд лун сулалӧ? Мыйла сійӧ ӧтнас? Абу ӧмӧй сылӧн ныв-пиыс, кодъяс эськӧ тӧждысисны пӧрысь морт вӧсна? Абу ӧмӧй сылӧн гортыс? Эз ӧмӧй олӧм чӧжнас сійӧ пенсия вылас нажӧвит?
Со тай нӧ Стасиклӧн пӧльыс, мамыслӧн батьыс, олӧ на дінын. Век мичаа вӧччӧма-пасьтасьӧма, шырсьӧма-бритчӧма. Оз петавлы некытчӧ корны. А пенсия воан луннас вина доз на босьтлывлӧ да зэв варов сэки овлывлӧ. Быдторсӧ мойдӧ-висьталӧ ичӧтик Стасиклы. Кыдзи воюйтӧма, кыдзи медся сьӧкыд уджсӧ мыркӧдӧма да таысь орден сетӧмаӧсь. Кӧть эськӧ мамыс шулывлӧ жӧ сэки: орден пыддиыс пӧ мед эськӧ пенсиясӧ ыджыдджыкӧс сетісны.
А Сопрон пӧльыс нӧ мыйла абу сылӧн пӧль кодь? Юаліс коркӧ ичӧтик Стасик та йылысь мамыслысь, но сійӧ сӧмын дӧзмӧмпырысь вочавидзис:
— Лэдзчысьӧма, тыдалӧ. Мый кокыштас, сійӧс и юыштас. Тӧда ӧд, некодлы пӧрысь мортыд та вӧсна оз ков. Со и вӧтлісны гортсьыс.
Сэсся мамыс друг ланьтыштліс да ичӧтик Стасик вылӧ сюся видзӧдӧмӧн содтіс:
— Дерт, прамӧй челядь кӧ, кутшӧм кӧть эз вӧв батьыд, эз жӧ эськӧ вӧтлыны ас дінсьыныс да...
Видзӧдӧ ичӧтик Стасик мам вылас. И кӧсйӧ сылы эскыны и оз эскыссьы, мыйлакӧ. Збыль ӧмӧй ныв-пи вермасны вӧтлыны гортысь ассьыныс батьнысӧ, коді быдтіс найӧс?..
И со воис ӧтчыд ичӧтик Стасиклы юрас мӧвп: кӧть мый, а отсавны Сопрон пӧльлы. Мед сэсся эз нин кут тшыгъявны. Тайӧ кадсяньыс сійӧ шуис чукӧртны мамсьыс гусьӧн мороженӧй вылӧ сетӧм сьӧмсӧ. Вежон, гашкӧ, чукӧртіс. И ӧтчыд школаысь локтігӧн сетіс лавка кильчӧ дорын сулалысь Сопрон пӧльлы чукӧртӧм сьӧмсӧ. Ачыс нинӧм эз шу да ӧдйӧджык вешйис бокӧ. А Сопрон пӧль, тыдалӧ, эз виччысь ичӧтик детинасянь татшӧм козинсӧ, югнитліс синъяснас Стасик вылӧ, мыйкӧ нурбыльтіс вомгорулас да тэрмасьӧмӧн кытчанькӧ тапиктіс.
Пырис сэки ичӧтик Стасик гортас, а аслыс нимкодь. Сыысь, мый отсаліс Сопрон пӧльлы. Талун сійӧ, дерт, оз нин кут тшыгъявны. Пӧттӧдзыс нуръясяс.
Но друг ичӧтик Стасиклысь нимкодь мӧвпъяссӧ торкис мамыс:
— Дона пиук, петав лавкаӧ, няньным быран выйын.
Петіс ичӧтик Стасик лавкаӧ няньла да аслас синъяслы эз эскы. Куйлӧ Сопрон пӧль лавка кильчӧ вылас. Синъясыс куньсаӧсь. Повзис быдӧн ичӧтик Стасик. А кулӧма кӧ нӧ пӧльыс? Матыстчис. Сюсьджыка видзӧдліс. Аддзис, мый лолалӧ. А сысянь вина дукӧн сідзи и паркйӧ. Гӧгӧр йӧз жӧдзӧны да быттьӧ оз аддзыны куйлысь мортӧс. Быттьӧ сідзи и колӧ. Матыстчис ичӧтик Стасик зэв корана синъясӧн орччӧн сулалысь милиция паськӧма морт дінӧ:
— А кулас кӧ нӧ пӧльыс? Колӧ эськӧ отсавны сылы?..
Но мӧдыс кыдзкӧ веськодьпырысь шуис:
— Нинӧм сыкӧд оз ло! Абу нин медводдзаысь. Садьмас да мунас аслас узьланінас...
Сопрон пӧль кыліс, тыдалӧ, сёрнисӧ, восьтіс синъяссӧ да ичӧтик Стасикӧс аддзӧм бӧрын меліа нюммуніс:
— Аттьӧ тэныд, бур детина. Кӧть сьӧлӧм вылын неуна кокниджык лолі талун. Мед жӧ Енмыс, кӧнкӧ кӧ сійӧ эм, сетас тэныд став бурсӧ...
Гӧрдӧдіс Стасик тайӧ кывъяссьыс. Кӧть эськӧ ас кежсьыс дась вӧлі дивитыштны пӧрысь мортӧс. Но кор аддзис, кыдзи нюмдыліс Сопрон пӧльлӧн пыр зумыш чужӧмыс и аслыс лои кокниджык. Сыысь, мый абу на дзикӧдз кусӧма тайӧ мортыслӧн сьӧлӧмыс, мый сійӧ кужӧ на нюмъявны. И кутшӧм нӧ сійӧ, ичӧтик детина, пӧрысь мортӧс дивитысь!
— Сопрон пӧль, — шыӧдчис Стасик куйлысь дінӧ.— Вай чеччы да мун гортад. Кынман тані...
Но тайӧ кывъяс бӧрас пӧрысь морт бара зумышмис:
— Муна эськӧ да. Но ӧд абу нин менам гортӧй. Быть сэсся кытчӧкӧ мун...
Тайӧ кывъяс бӧрас Сопрон пӧль ойзігтырйи ньӧжйӧник чеччис да мӧдӧдчис кытчанькӧ, кӧні сійӧ коллявліс войяссӧ...
Ичӧтик Стасиклӧн Сопрон пӧльӧс кывзігӧн весиг пӧсяліс мышкыс. Збыль али мый мамыс прав вӧлӧма? Абу тай пӧрысь мортыслӧн гортыс. Дерт, кутшӧмкӧ кӧдзыд да няйт пӧдвалӧ муніс. Кӧть эськӧ ас патераас сійӧс корас, но ӧд мамыс оз лэдз. И Стасик жалитӧмпырысь видзӧдіс пыр ылыстчысь Сопрон пӧль вылӧ, кытчӧдз сійӧ эз саясь керкаяс сайӧ. И пиняліс детина асьсӧ сыысь, мый кӧть эськӧ и отсалас кыдзкӧ пӧльыслы, но абу сылы вын сертиыс тайӧ. А сэсся шогпырысь мӧдӧдчис гортланьыс. Мамыслы эз жӧ висьтав лоӧмтор йывсьыс. Сійӧ и збыльысь кутшӧмакӧ прав вӧлӧма. Но и Сопрон пӧльыс зэв жаль. Мыйла нӧ сійӧ тадзи олӧ? Кодкӧ нӧ отсалас оз сылы? Збыльысь ӧмӧй сэтшӧм веськодь сьӧлӧмаӧсь верстьӧясыс? Мӧвпалӧ та йылысь ичӧтик Стасик, и синва мольяс гӧгыльтчӧны сылӧн чужӧмбан кузя.
