ЙӦРМӦМ АРПИЯН

Но челядь и мудзисны жӧ! Пӧшти лунджын жаявтӧдзныс, коді дӧрӧмӧн, коді гачӧн, гумлалісны юсянь неылӧ дзебсьӧм гупльӧсысь арпиянӧс да новлісны юӧ, мед водзӧ сэні быдмасны. Шондіыс лэччандор нин вӧлі, кор помалісны ассьыныс уджнысӧ. Ставӧн бара упкысисны лунтырӧн шоналӧм лыа вылӧ. Мед сэсся неуна шойччыштӧм бӧрын кайны гортаныс.

А кыдзи ӧд ставыс заводитчис. Луныс вӧлі шондіа да жар. Челядь чукӧр асывводзсяньыс сёрнитчисны лэччыны вадорӧ. Гожйӧдчыны, купайтчыны, ворсны. Пӧттӧдзныс купайтчисны да резсисны, дурмытӧдзныс котралісны. Сэсся кодкӧ, тыдалӧ, Ӧльӧксан, и шуис:

— Вайӧ видзӧдламӧй эсійӧ гупльӧссӧ. Сэтчӧ ӧд посни чери тырыс кольччывлӧ.

Ставӧн кыпӧдчисны да котӧрӧн мӧдӧдчисны Ӧльӧксан бӧрся гупльӧслань, коді вӧлі юсяньыс неылын. Ыджыд ванас сійӧ ӧтлаасьліс юыскӧд да сэтчӧ пыравліс гырысь и посни чери. Но гырысьджык чериыд сюсьджык да ва ямӧмкӧд тшӧтш бӧр петавліс гупльӧссьыс паськыд юӧ.

Посни чериыс жӧ йӧрмывліс сэтчӧ. И тадзи быд гожӧм. Ӧні гупльӧссянь юӧдз писькӧдчис сӧмын чунь вомлӧс судта жебиник шор. Гупльӧсас и збыльысь тырыс вӧлі арпиыс. Ыджыд ванас пырӧма сёян корсьны. Но уна сёяныс да ӧдйӧ шоналысь ваыс падмӧдӧма посни чериӧс. Сійӧ абу путьмӧма ас кадӧ петны. А ӧні кытысь нин! Гожӧм помӧдзыс и косьмас гупльӧсыс, а арпиянӧс катша-рака кокаласны.

— Ок и чӧскыд чериа рач мам талун пӧжалас!— горӧдіс тайӧс аддзӧм бӧрын Ӧльӧксан.— Мыйта позяс гумлавны!

Уналы и збыльысь воис сьӧлӧм выланыс тайӧ мӧвпыс. Абу нин сэтшӧм ыджыд да джуджыд гупльӧсыс. А посни чериыс помтӧм. Васӧ гудыртӧм бӧрын дӧрӧмъясӧн да гачьясӧн позьӧ кӧвтны.

Но друг Ӧльӧксанӧс торкис зонпосни шӧрӧ сюйсьӧм збой Катя:

— Кыдзи бара абу яндзим тіянлы. Ӧд этайӧяслы колӧ на быдмыны. Найӧ со кутшӧм нэриникӧсь. А тіянӧс кӧ кутшӧмкӧ лёк гундыр мӧдас кутавны да сёйны?

Челядь шай-паймунӧмӧн бергӧдчисны Катялань. Ӧні найӧ эз тӧдны, коднысӧ кывзыны. То ли Ӧльӧксанӧс, то ли Катяӧс. Но и нывка! Быдлаӧ нырсӧ сюйӧ. Быдлаӧ сылы мог. Мед нин кӧть чӧв оліс зонкаяс пӧвстын. Сійӧ нӧ кутшӧм на шуысь. Аддзысьӧма тай. Прамӧйӧ, тыдалӧ, кӧсйӧ пуксьыны.

Ӧльӧксан кӧсйӧ нин вӧлі вомавны збой Катяӧс, мед эз сюйсьы, кытчӧ оз ков. Но сэки друг сетіс ассьыс гӧлӧссӧ Ӧльӧксанлӧн медбур ёртыс, вильыш Васьӧ:

— А мый, прав ӧд Катяыд. Кыям ми найӧс да катам гортӧ. А мӧдысь нӧ мый кутам вугравны?

Ӧльӧксан сюся видзӧдліс Васьӧ вылӧ, оз-ӧ серав. Оз-оз. Збыльысь ӧд висьталӧ. Ёртыслӧн чужӧм вылас ни ӧти нюмсер абу. Дзуртыштіс сэки Ӧльӧксан, кор казяліс, мый тайӧ пӧрйӧ челядь ошкисны Катялысь да Васьӧлысь мӧвпсӧ:

— Мед инӧ тіян ног лоӧ. А кыдзи нӧ кутанныд мездыны черисӧ. Тӧкӧтьӧӧн ӧд тайӧ оз артмы.

Дыр вензисны ас костаныс челядь. Шуисны видлыны джудждӧдны шорсӧ. Но лыа улас вӧлӧма сёй. А куш кинад он вермы джудждӧдны. Сэки Васьӧ и шуис:

— Вайӧй гумлаламӧй черисӧ дӧрӧм-гачӧн да новлам юас. Сійӧ со орччӧн. И чериыс оз удит унмовсьны.

Сідзи и вӧчисны. Гудыртісны гупльӧссӧ. Сэсся дӧрӧм-гачьясӧн кутісны гумлавны арпиянӧс да зэв ӧдйӧ новлыны найӧс юӧ. Но и дыр ковмис пессьыны. Водзджыксӧ серамсорӧн ставсӧ вӧчисны. А бӧръявылыс мудзисны жӧ. Но сьӧлӧмъяс вылын вӧлі зэв долыд. Асланыс челядь вежӧрӧн нывкаяс да зонкаяс гӧгӧрвоисны, мый ыджыд буртор вӧчӧны. Весиг Ӧльӧксан ӧні эз нин мӧвпав чериа рач йылысь, мукӧд моз уджаліс. Медбӧрын сылы юрас воис жӧ, мый бурджык лэдзны посни черисӧ юӧ, мед сэсся быдмас сійӧ да мӧдысьджык позяс кыйны вугырӧн.

Вадорысь кайигӧн челядьлы вӧлі торйӧн нин кыпыд. Кӧть мудз вӧснаыс и эз варовитны ас костаныс. Но мыйта йӧрмӧм арпиянӧс лои спаситӧма.