ИЧӦТИК СУС ПУ

Карса шӧр улича бокӧ кодкӧ садитіс ичӧтик сус пу, мед пӧ быдмас йӧзлы бур вылӧ. Сус пуясыд миян ёнджыкасӧ Урал избердса пармаын быдмӧны. Мукӧдлаысь найӧс он зэв аддзы. Сы вӧсна, мый кералісны. А тайӧ со, видзӧдтӧ, кар шӧрӧ веськаліс.

И зэв нимкодь ичӧтик сус пулы. Ӧтарсянь кӧ, эськӧ гажтӧм жӧ, мый пармаса другъясысь да пӧдругаясысь бокын. А мӧдарсянь кӧ, нимкодь сылы, мый кар шӧрын кутас быдмыны да уличасӧ мичмӧдны. А кор верстьӧ лоас, аслас ӧрекъясӧн мӧдас татчӧс войтырӧс гӧститӧдны. Зэв гажа тайӧ мӧвпъяссьыс ичӧтик сус пулы. Садитігас сылӧн вужъяс улӧ вына му пуктісны, ваӧн киськалыштісны. А сэсся вочасӧн ачыс вывлань ӧдӧбтчис.

Быдмӧ ичӧт сус пу, водзӧ олӧм йылысь мӧвпалӧ. И некутшӧм лёк мӧвпъяс оз майшӧдлыны сійӧс. Но со коркӧ воис кӧдзыд да кузь тӧв. Небыдик гӧн кодь лым шебраліс мусӧ да вевттьыштіс тшӧтш ичӧтик сус пулысь турунвиж лапъяссӧ. И шоныдджык лоис сус пулы. Вугралӧ сійӧ да виччысьӧ тулыссӧ, мед тувсовъя шонді югӧръяс улын нӧшта на вывлань чеччыштны, кузьджыкӧн да пашкырджыкӧн лоны.

Вочасӧн матыстчис тӧв шӧр, да луныс бӧр кутіс кузьдаммыны, а шондіыс катовтіс тулыслань. И долыд таысь лои ичӧтик сус пулы, мый эз кынмы кӧдзыд тӧвнас шоныд пась улын, мый абу нин ёна ылын и тулысӧдзыс, кодӧс сэтшӧм ёна виччысьӧны сылӧн веж лапъясыс, мед мичаджыкӧн лоны, да сылӧн вужъясыс, мед пыдӧджык сэсся пырӧдчыны сыв муас.

Но тӧв шӧрнас, буретш выль во водзвылын, пыр тшӧкыдджыка и тшӧкыдджыка кутісны сувтлывлыны ичӧтик сус пу дорӧ ветлысь-мунысьяс. Сувтлывлісны да ошкывлісны сус пуӧс, кутшӧм мичаӧсь да вежӧсь сылӧн лапъясыс. Нӧшта нимкодь таысь ичӧтик сус пулы. Нинӧм лёкторсӧ сійӧ эз мӧвпав. Чайтіс, мый ставныс сы гӧгӧр зэв бурӧсь да бурӧс жӧ сылы сиӧны. Но буретш ӧти татшӧм ветлысь-мунысьлӧн и чужис сьӧд мӧвп — мичмӧдыштны сус пулӧн веж лапйӧн ассьыс выль вося пызансӧ. «Нинӧм таын омӧльыс абу, — мӧвпаліс сійӧ ас кежсьыс. — сус пуыд оз на кув, а менам пызан вылӧй нӧшта мичаджык лоӧ, кор сэні кутас пӧртмасьны турунвижӧн веж сус пу лапйыс». Мышкыртчис сійӧ сус пу дінӧ. Малыштны, тыдалӧ, кӧсйӧ менӧ, чайтіс сус пуыд. Но мортыд тай кыдзи чегис сус пулысь медся мича веж лапсӧ да ӧдйӧджык сюйис питшӧгас, мед некод оз аддзыв. Ойӧстіс сус пуыд, но коді нӧ кылас сылысь горӧдӧмсӧ. Бӧрддзис вир синваӧн сійӧ, но кӧдзыдысла синваыд пыр и кынмис.

Видзӧдӧ доймӧм сус пу да, мӧд татшӧм жӧ морт сы дінӧ копыртчис да чегис сылысь мӧд лап. Сэсся коймӧд тадзи жӧ вӧчис. Бӧрдӧмӧн бӧрдӧ муртса нин ловъя сус пу, но некод оз кыв сылысь бӧрдӧмсӧ. Сӧмын тай прӧйдитіс дінтіыс сійӧ мортыс, коді садитіс пусӧ татчӧ, жалитыштіс кувны нин заводитӧм ичӧтик сус пуӧс, дивитіс пу виысьясӧс, мый сӧмын ас вӧснаыс олӧны, а сэсся макнитіс кинас, чышкыштіс чужӧм вывсьыс синва мольсӧ да бергӧдчис гортас.

Коркӧ воис жӧ тулысыд. Но ичӧтик сус пулӧн эз нин коль вын-эбӧсыс. Муыс кӧсйис сетны сылы ассьыс вынсӧ, но кувны заводитӧм вужъясыс эз нин вермыны босьтны сійӧс. Тадзи и куліс кар шӧрын ичӧтик сус пу — коми пармалӧн мичлуныс.