И КУЗЬ НЭМАЫДЛЫ ПОМ ВОӦ
Оліс-выліс нэмӧвӧйся парма шӧрын паськӧдчӧм гӧгрӧс ты. Ваыс сылӧн вӧлі сьӧдсьыс-сьӧд. Ӧд нитш пыр сійӧ сӧдзтысьліс татчӧ. Берегъяс пӧлӧн быдмисны сук эжӧр да зӧридз, а ва вылас плавъялісны лапкоръяс. Тыас чӧла видзӧдчисны сійӧс кытшалысь козъяс, кыдз пуяс, пипуяс ловпуяс да быттьӧ видзисны сылысь чӧв-лӧньсӧ став омӧльсьыс.
Сикт-грездъяссянь тыыс вӧлі ёна ылын. Та вӧсна вӧралысьяс да чери кыйысьяс кежавлісны татчӧ зэв гежӧда. Со и вӧля вӧлі тыын да ты бокын олысьяслы. Налы нинӧмысь вӧлі ёнасӧ повны. Тыас уялісны са кодь сьӧд ёкышъяс, кельчияс да сиръяс. А ты бокса сук эжӧр пӧвстӧ радейтлісны поздысьны уткаяс. Пи-нывъяслӧн быдмыштӧм бӧрын утка-мамъяс петкӧдлісны найӧс тылӧн паськыд да лӧнь эрд вылӧ. Асьныс пыр вӧліны орччӧнӧсь да сюся видзӧдісны, мед кутшӧмкӧ ыджыд сир эз кватит ёсь пиньяснас налысь быдтасъяссӧ. Корсюрӧ вой улас ты дорӧ волісны юны кӧдзыд васӧ йӧраяс, ошъяс, вӧрын олысь мукӧд зверъяс. Асывъяснас, торйӧн нин мича поводдя дырйи, ваыс гызьывліс черияслӧн пальскӧдчӧмысь. Гырысь сиръяс да ёкышъяс вӧтлысисны посниджыкъяс бӧрся, кватлалісны и ва весьтті лэбалысь гут-гагъясӧс. Сӧмын чизыр рытыв-вой тӧв корсюрӧ пӧльтліс ты вылын еджыд гыяс да сэні олысьяс кытчӧкӧ пыр жӧ дзебсьылісны. А сэсся бара петавліс сӧстӧм шонді и раммӧм ты бара чӧла вуграліс парма пӧвстын.
Арланьыс тані олысь уткаяс лэбзьывлісны лунвывлань. Черияс йӧршитчывлісны джуджыд йиръясӧ. Кӧдзыд пӧль кынтывліс ты веркӧссӧ. А сэсся сійӧс шебравліс джуджыд лым. И тулысӧдз тыыс узис еджыд эшкын улын. Тулыснас тысӧ вевттьысь йиыс лӧзӧдліс да вочасӧн сывліс. И бара заводитчыліс тылӧн гожся гажа олӧмыс.
Сійӧ пыр вуграліс шонділӧн мелі югӧръяс улын да мӧвпаліс, медым эськӧ и водзӧ тадзи жӧ уна-уна во на чӧла муніс олӧмыс. Некодлы сійӧ омӧльсӧ оз вӧч. Мӧдарӧ, сетӧ олӧмсӧ мукӧдъяслы, кодъяс сы отсӧгӧн вердӧны-пӧткӧдчӧны, водзӧ нюжӧдӧны ассьыныс олӧмнысӧ. Со ӧд кутшӧм сука быдмӧны сылӧн берегъяс пӧлӧн эжӧрыс да зӧридзыс. Кутшӧм пашкырӧсь сы гӧгӧр пуясыс. А мыйта лапкорйыс гӧвкъялӧ ва вылын. Арланьыс кыдз пуяс, пипуяс да ловпуяс шыбитӧны ассьыныс гӧрдӧдӧм коръяснысӧ ва вылӧ да сэки тыыс быттьӧ аслыссикас мича сарапанӧн вӧччӧма. И тыыслы таысь сӧмын нимкодь овлывлӧ. Мый вермас лоны татшӧм олӧмсьыс бурыс.
Сэккості колисны вояс. Ар бӧрын волывліс тӧв. Тыыс унмовсьліс воджын кежлӧ кыз йи улӧ да мездысьліс аслас уна сикас тӧждъясысь. Сэсся тӧвсӧ вежлісны гажа тулыс да шоныд гожӧм. И быттьӧ тадзи и колӧ лоны, кыдзи шуӧма медыджыдыс. Тылы вӧлі кокни тайӧ тӧлка-лада олӧмсьыс.
Но эз казявлы сійӧ, кыдзи вочасӧн эжӧрыс да зӧридзыс кутісны пыр ёнджыка паськӧдчыны ты берегъяс пӧлӧн, а ты бокын сулалысь кыдзьяслӧн, пипуяслӧн да ловпуяслӧн коръясыс пыр кызджыка вольсалісны тылысь пыдӧсъяссӧ. И ляпкавны вочасӧн кутіс тыыс. Тшӧтш и черияслы эз кут тырмыны тӧвъяснас ваас сорлалӧм сынӧдыс. Ӧти татшӧм тӧв помланьын найӧ кутісны пӧдны. Уна чери лов сэки вольсаліс ты пыдӧссӧ. А ваыс лоис кутшӧмкӧ аслыспӧлӧс лёк дука. Тыыс пондіс воысь-во пӧдӧмӧн-пӧдны.
«Мый нӧ тайӧ мекӧд кутіс лоны? — мӧвпаліс сэккості пармаса ты. Мыйла нӧ меным лоис сьӧкыд лолавны? Коді нӧ менӧ мыйыськӧ мыжалӧ? Али кодлыкӧ збыльысь ыджыд омӧльтор вӧчи?». Мӧвпалӧ та йылысь пармаса ты да оз аддзы аслас юалӧмъяс вылӧ вочакывсӧ. И шог сылы татшӧм мӧвпъяссьыс.
Оз ӧд тӧд сэки сійӧ вӧлі, мый ывла вылас быдӧнлӧн олӧмыс коркӧ заводитчӧ да помасьӧ. Ӧтияс олӧны лун-мӧд-коймӧдсянь уна дас воясӧдз. Мӧдъяслӧн олан кадыс нюжалӧ сё да сюрс воясӧдз. Быдӧнлӧн аслас нэм, кодӧс сійӧ ас сертиыс и донъялӧ. Со нӧ быдсикас гут-гагыс кутшӧм гажаа олӧны. Гӧгӧрвоисны найӧ асланыс дженьыд нэмлысь коланлунсӧ да сійӧн и зільӧны овны кыдзи позьӧ гажаджыка, медым вӧлі мый казьтыштны. И найӧ шудаӧсь тайӧ дженьыд нэмнас. А сё да сюрс вояс чӧж олысьяслы кадыс мунӧ ньӧжйӧджык. Ньӧжмыда найӧ и мӧвпалӧны да тэрмасьтӧг олӧны. Но ас ногныс налӧн нэмыс тайӧ гут-гагыслӧн нэм кузя жӧ.
Гӧгӧрвоис и тайӧс коркӧ пармаса ты да шуис аслыс: мый лоан ло, ме пӧ ассьым нэмӧс олі, унатор тӧдлі, унатор аддзылі, а сэсся мед пӧ и мукӧд ме моз жӧ оласны.
Воысь-во пыр ёнджыка кутісны тырны эжӧрӧн да мукӧд сикас турунӧн пармаса тылӧн берегъясыс. Пыр кызджыка пуяслӧн коръясыс вевттисны сылысь пыдӧссӧ да ляпкыдджык и ляпкыдджык лоис сійӧ. А сэсся и черияс вочасӧн бырисны. Эз ло налӧн позянлуныс овны ляпкалӧм тыын. Эз жӧ нин сэтшӧм окотапырысь овмӧдчыны сылӧн берегъяс пӧлӧн уткаяс. А ачыс тыыс эз нин вермы талы паныд некыдзи водзсасьны да чӧла виччысис ассьыс кулӧмсӧ.
И со уна во мысти ты пыдди лоис кадъя нюр, кӧні сук эжӧр пӧвстын петкӧдчисны турипувлӧн да зын турунлӧн коръясыс. Кыськӧ паськаліс ляк бадь. А сэсся и нэриник на оньӧстӧм вӧр кутіс кыпӧдчыны вӧвлӧм ты веркӧсын. Тадзи и помасис пармаса тылӧн кузьсьыс-кузь нэмыс.
