ВӦЛІ АРСЯ ВОДЗ АСЫВ

Тайӧ пӧрйӧ батьыс шуис босьтлыны Ильӧ писӧ аскӧдыс вадорӧ утка кыйигмоз. А мый, дас вит арӧс нин зонкалы. Мед велӧдчӧ и ружйӧӧн вӧдитчыны, воас кӧ сьӧлӧм вылас. Гашкӧ и, вӧравны велӧдчас. Вӧлі арся водз асыв. Неуна руалыштӧма. Но тӧвлань кывтысь дышиник шондіыс век жӧ вочасӧн сёйис вата кодь еджыд русӧ. Чуклялысь ордымыс муніс ӧтаваа видзьяс да зарни рӧма веретяяс вомӧн. Сэні быдмысь кыдз пуяслӧн усьӧм кольквиж да пипуяслӧн гӧрд коръясыс шуракылісны восьлалысьяслӧн кокъяс улын.

Медбӧрын батя-пиа воисны веретя бокӧ нюжӧдчӧм кузь ты дорӧ. Татчӧ верстьӧ морт и волывліс уткаяс бӧрся кыйӧдчигмоз. Ты берег дорас быдмысь пашкыр козъяс улын сылӧн вӧлі лӧсьӧдӧма пу лапъясысь неыджыд шалаш.

— Со сэтчӧ пуксьы да кыйӧдчы. Коркӧ-некоркӧ уткаясыд быть нин воласны, — шуис батьыс. — А ме веретяӧ пырала тшак корсялігмоз.

Сідзи и вӧчисны. Батьыс пыр жӧ вошис джуджыд козъяс да пожӧмъяс сайӧ. А Ильӧ пырис шалашӧ, октіс ружйӧсӧ да кутіс виччысьны.

А гӧгӧр вӧлі сэтшӧм кыпыд арся шонді югӧръяс улын. Тӧдчис, мый пуксисны бӧръя мича лунъяс, кодъясӧс баба гожӧмӧн шуӧны. Берегдорса эжӧр пӧвстын корсюрӧ вӧрзьывліс ваыс. Тыдалӧ, сиръяс вӧтлысисны арпиян бӧрся. Ва вылас меліник тӧвру улын кывтісны кытчӧкӧ кыдз пуяслӧн зарни коръясыс. Веретясянь корсюрӧ кывлывліс ракаяслӧн кравзӧм шыыс. Со вылі енэжын лунвывлань лэбис нораа горзігмоз турияслӧн кельӧб. Тыдалӧ, найӧ прӧщайтчисны чужаніныскӧд локтан гожӧмӧдз. И гажа шондіа лун вылӧ видзӧдтӧг век жӧ позис гӧгӧрвоны, мый жар гожӧм бӧрын вӧр-ваыс мудзӧма да лӧсьӧдчис унмовсьыны кузь тӧв кежлӧ.

Друг неылын вӧртас сайсянь тыдовтчисны тэрыба лэбысь гордаяс да васӧ резігмоз пуксисны ты шӧрӧ. Ӧні найӧ эз нин матыстчыны дзик берег дорас. Тыдалӧ, кӧрт беддя кык кокаясыд повзьӧдлӧмаӧсь нин пӧткаястӧ да та вӧсна и видзчысисны. Муртса кӧ вӧрзьӧдчыштан, пыр и кыласны бокӧвӧй шыястӧ да лэбасны. Но Ильӧ ӧні весиг вунӧдіс ки улас куйлысь ружйӧ йылысь. Сійӧ нимкодьпырысь видзӧдіс мича пӧткаяс вылӧ да любуйтчис наӧн. Со эсійӧ ыджыдджык статяясыс, тыдалӧ, мам-батьыс. А мукӧдыс таво чужӧм пияныс, кодъясӧс эз на удитны лыйлыны ружйӧӧн келалысьяс. Утка мам-бать тэрыба уялісны ӧтарӧ-мӧдарӧ да сюся видзӧдлывлісны гӧгӧрбок. А мукӧдыс эз и торйӧдчывны верстьӧ уткаясысь. Позис гӧгӧрвоны, мый ӧні налӧн бордъясыс вӧлі ёнмӧмаӧсь нин да регыд нин тайӧ уткаясыс ӧтувтчасны мукӧдъяскӧд ыджыдджык кельӧбӧ да мӧдӧдчасны лунвывлань.

А гашкӧ, тайӧ верстьӧ горда гозйыс буретш найӧ, кодъяс герчкисны коркӧ водз гожӧмнас на сёр рытъясӧ сиктбердса видз вылын. Ильӧлӧн керкаӧдз вӧлі кылӧ налӧн герчкӧмыс.

— Видз шӧрті кодйӧм джуджыд каналъясӧ поздысьӧмаӧсь. Сэні и быдтысьӧны, — шуис сэки батьыс. — А сэсся быдмыштасны пияныс да ыджыдджык тыяс вылӧ вуджасны овны.

А Ильӧ батьыслӧн тайӧ кывъяс бӧрас дыр на сэки кывзіс утка гозлысь герчкӧмсӧ. Код тӧдас, мыйла найӧ висьтасисны ас йывсьыныс. Али корисны ассьыс чужӧм нин пиянсӧ видзчысьны кутшӧмкӧ омӧльторйысь. Али зілисны вӧтлыны кортӧм гӧсьтъясӧс. Но со тай горда ай-мамлӧн пияныс быдмӧмаӧсь нин да регыд верстьӧясӧс вӧтӧдасны. И лунвыв саридз дорын тӧвйӧм бӧрын сэтшӧм жӧ ыджыдӧсь лоасны. А сэсся локтан тулысын бӧр кутас кыскыны найӧс сьӧлӧмыс сэтчӧ, кӧні чужлісны, кӧні коллялісны тӧждысьысь бать-мамлӧн бордъяс улын лун-войсӧ. Збыльысь, чужаніныдлӧн выныс ыджыд вӧлӧма. Кӧні кӧть эн вӧв, век сійӧ кутас казьтывлыны ас йывсьыс. И некытчӧ таысь он воштысь. Медбӧрын бергӧдчан сэтчӧ, кӧні чужлін. Тадзи и мортлӧн, и звер-пӧткалӧн овлӧ.

Но ӧні Ильӧӧс майшӧдліс нӧшта ӧтитор. Ставлы-ӧ тайӧ утка чукӧрсьыс удайтчас кольны ловйӧн да водзӧ нуӧдны ассьыныс рӧднысӧ. Со ӧд найӧ кутшӧм мичаӧсь. Некодлы лёк оз вӧчны. А сэккості кутшӧмкӧ кык кокаяс ворсӧдчигмоз зільӧны бырӧдны утка рӧдсӧ. Лыддьӧны тайӧс прӧмысӧн да ошйысьӧны сійӧн. Со и чинны кутіс уткаыс сиктбердса ты-юын. А мый сэсся вӧчан, морт кӧ мӧвпалӧ сӧмын ассьыс ковтӧм кӧсйӧмъяссӧ збыльмӧдӧм йылысь да оз кӧсйы мӧвпыштлыны мукӧд ловъя ловъяс йылысь. Тадзи ӧд ми гӧльмӧдам и асьнымӧс. Чорыдджык сьӧлӧмаӧсь лоам.

И тайӧ мӧвпъяс бӧрас Ильӧ кутіс ньӧжйӧник вештыны ружйӧсӧ ас дорсьыс. Быттьӧ кӧсйис мынтӧдчыны сыысь. Но сійӧ кадас тӧдлытӧг октӧм ружйӧыд друг гымӧбтіс-лыйис. Ильӧ дрӧгнитіс повзьӧмысла. Сідзжӧ и повзьӧм уткаяс тэрыба кыпӧдчисны сынӧдӧ.

Сэккості и батьыс матыстчис пи дінас:

— Но мый, удайтчис кодӧскӧ лыйны?

Ильӧ чӧла видзӧдліс батьыс вылӧ да шуис ружйӧсӧ сылань нюжӧдігмоз:

— Батьӧ, оз ков меным ружйӧыд. Ог кӧсйы виавны ловъя ловъяясӧс. Мед олӧны да рӧдмӧны ас кежысь.

— А ме ӧд сідзи и тӧді, мый тэ он ло вӧралысьӧн, — нюммуніс батьыс, а сэсся чӧв олыштіс да содтіс. — А гашкӧ, и бурджык, мый сьӧлӧмыд тэнад висьӧ тайӧ пӧткаяс вӧснаыс. Абу быдӧнлы тадзи шуӧма.

И батя-пиа быдӧн мыйкӧ ас кежысь мӧвпалігмоз чӧла мӧдӧдчисны гортланьыс.