ОЛӦМЫС ӦД МОЙД КОДЬ И ЭМ

Юрик нинӧмӧн оз торъяв сиктса мукӧд зонкаясысь. Гожӧмнас сідзжӧ радейтӧ купайтчыны сикт бердті визувтысь лыа берегъяса юын, вугравны гуринаясӧс да яя мыкъясӧс. Тӧвнас исласьӧ лызьӧн джуджыд кыр йывсянь. Ӧддзӧдчас да сӧмын лым-бус бӧрсяньыс гартчӧ. И оз ӧд пов. Рытнас мультфильмъяс видзӧдӧ телевизор пыр.

Но медся ёна Юрик радейтӧ кывзыны пӧрысь нин Серафима баблысь мойдъяссӧ. Сійӧ орчча керкаын олӧ. Оз нин бура кыв. Да и синнас омӧля аддзӧ. Со и оз зэв видзӧд телевизортӧ. Сійӧ векджык кусӧм экранӧн сулалӧ пыдыс жыр пельӧсас. А гажтӧм босьтас Серафима бабӧс да пыр и петалас пукавны ас коддьӧм суседкаяс ордас. Но рытъяснас векджык радейтана Юрик внукыс сы дорӧ волывлӧ. Грым-грам каяс кильчӧ вылӧ. Бабыс тӧдӧ нин внукыслысь воськовъяссӧ да пыр и шуас:

— Пыр, пыр ӧдйӧджык, кӧдзыдсӧ керкаас эн лэдз.

А Юрик быттьӧ оз кыв бабыслысь кывъяссӧ да гораа шуӧ:

— Бабук, ме бара мойдъястӧ кывзыны локті.

— Мый сэсся тэкӧд вӧчан, — вочавидзӧ бабыс. — Лок инӧ пуксьы небыд диван вылас да ме бара тэныд мыйкӧ мойдышта.

И со нин Юрик пукалӧ небыд диван вылын бабыскӧд орччӧн да юмов кампет няклялігмоз кывзӧ пӧрысь мортлысь висьтасьӧмсӧ. Серафима баб куньтыралӧ синъяссӧ да небыд гӧлӧсӧн мойдӧ внукыслы. А сылӧн пидзӧсъяс вылас кургӧ Васька кань да сідзжӧ кывзӧ мойдсӧ.

Серафима баб уна мойд тӧдӧ. Сы дорӧ неважӧн нарошнӧ волӧмаӧсь карысь учёнӧй-фольклористъяс магнитофон вылӧ мойдъяссӧ гижавны. Куим лун мойдӧма налы Серафима. Учёнӧйясыд весиг асьныс мудзӧмаӧсь кывзыны пӧрысь мортлысь висьтасьӧмсӧ. А мӧдыс сувтлытӧг пыр мойдӧ и мойдӧ.

Юриклы бура нин тӧдсаӧсь бабыслӧн висьтасьӧмъясыс. Но сійӧ пыр выльысь и выльысь корӧ важъяссӧ мойдыштны. И дивӧ босьтӧ Юрикӧс, мый Серафима баб важ мойдъяссӧ пыр выль ногӧн висьталӧ.

Со Иван-дуракыд тайӧ пӧрйӧ няйт чужӧмнас да ротйысьӧм паськӧмнас пырис Сивка-Буркалы ӧти пеляс да мӧдтіыс петіс. И сэтшӧм мича молодечӧн лоис. Сэсся сӧліс вӧв вылӧ да скач мӧдӧдчис Марья Саревналӧн терем дінӧ. И со нин Иван Дурак лоис Иван Саревичӧн. Пукалӧ Марья Саревнакӧд гажа кӧлысь пызан сайын. И сэтшӧм бура найӧ кутісны овны-вывны, уна челядьӧс быдтыны. Юрик кывзӧ бабсӧ да мӧвпалӧ, кыдзи нӧ Иван Дуракыс вермис лоны Иван Саревичӧн, йӧзыс кӧ сійӧс йӧйӧн шулісны. Серафима баб кывзӧ внуксӧ да нюмъялігмоз вочавидзӧ:

— Абу нин сійӧ сэтшӧм йӧй. Сюсь мортыд ӧд оз пыр петкӧдлы ассьыс вежӧрлунсӧ, оз баквалитчы. Видзӧдлас да вӧлисти. Сійӧ векджык аслас мӧвпъясӧн олӧ. А мукӧдыс оз и тӧдны та йылысь да йӧйӧн шуӧны.

Радейтӧ кывзыны Юрик и Ёма-баба йылысь мойдъяс. Но, мыйлакӧ, Серафима баблӧн Ёмаыс абу скӧр, а бур сьӧлӧма. Дивитӧ омӧль йӧзӧс, оз сет налы вӧчны лёксӧ, отсалӧ бур йӧзлы.

— Сідзи ӧд и овлӧ олӧмас, — шуӧ бабыс. — Ми век чайтам, мый лёзь юрсиа, чирӧм гӧлӧса Ёмаыд зэв скӧр да бурсӧ сысянь нинӧм виччысьны. Но ӧд эз татшӧмӧн сійӧ чужлы свет вылас. Да и мыйта лёксӧ аддзыліс мукӧдъяссянь. Но Енмыс бурӧдіс сійӧс да ӧні Ёмаыд кӧсйӧ, мед став йӧзыс сы кодь жӧ бур сьӧлӧмаӧсь лоисны. Сэки и му вылас бур олӧм пуксяс.

Но медъёна Юриклӧн паметьӧ йиджтысис Пера-багатыр йылысь мойд, кыдзи сійӧ мездӧ ас войтырӧс мустӧм вӧрӧгъясысь. Юрик сэтшӧм жӧ ёнӧн да повтӧмӧн кӧсйӧ лоны. Сійӧ кӧть ӧні дась босьтны киас сабля да сувтны дорйыны чужан мусӧ. Ӧд и сылӧн дедыс повтӧм вӧлӧма. Уна орден да медаль война вылысь вайлӧма. Кӧть эськӧ ачыс чорыда жӧ ранитчылӧма. Сійӧн бабыс моз дырсӧ абу и олӧма.

Ёна воӧны Юриклы сьӧлӧм вылас и вӧрса зверъяс йылысь бабыслӧн мойдъясыс. И ош, и кӧин, и вӧркань, и руч быттьӧ ловъяӧсь сувтӧны сылӧн синъяс водзын, морт ногӧн сёрнитӧны да тӧлкӧн-ладӧн олӧны ӧта-мӧдныскӧд.

— Бабук, кытысь нӧ тэ та мында мойдсӧ тӧдан? — медбӧрын юалӧ Юрик. — Менам тай бать-мам оз кужны мойдчынытӧ.

— Да ӧд ачыс олӧмыс мойд кодь и эм, — нюмъёвтӧ бабыс. — Он тӧд, мый лун-вой вайӧ. Виччысян мыйкӧ бурӧс, а тэнӧ ускӧттьӧ суас. Либӧ мӧдарӧ. Некутшӧм нин лача абу бур вылас, но друг, кытысянь он и виччысь, сэсянь шуд усьӧ. Сідзкӧ некор оз ков воштыны бурас эскӧмсӧ. А тэнад бать-мамыд кутасны на мойдчыны ме арлыдӧ воӧм бӧрын. Ӧні налы некор. Колӧ тэнӧ быдтӧм вылӧ сьӧм нажӧвитны.

— А ме быдма да Иван Саревич моз жӧ озырӧн лоа, — медбӧрын шуӧ Юрик.

— Мед эськӧ, лоан кӧ озырӧн. Сӧмын ас вын-эбӧснад, ас вежӧрнад озырлунтӧ колӧ нажӧвитны, — вочавидзӧ Серафима баб. — Оз позь ыштыны мукӧдлӧн эмбур вылӧ. Сӧмын сэки шуда лоӧ олӧмыд.

Тадзи дыр на сёрнитӧны ас костаныс Юрик да Серафима баб, кытчӧдз детинкаӧс оз петкӧд гортас мамыс.