ВАРОВ ВӦРСА ЁЛЬ
Оліс-выліс помтӧм-дортӧм коми пармаын вӧрса варов ёль. Пӧткӧдліс сійӧс аслас ванас Ыджыднюр. Гажаа визувтіс варов ёль шондіӧн тырӧм пожӧма ягъяс пӧлӧн, чеччаліс посни да гырысь изъяс вомӧн, шойччигмозыс дзебсьывліс егыръясӧ да вын-эбӧссӧ чӧжӧм бӧрын бара уськӧдчывліс водзлань. Медбӧрын сэсся нимкодьпырысь суныштліс паськыд юӧ, коді меліа шымыртліс морӧс дінас варов вӧрса ёльӧс.
И тадзи вӧлі уна-уна во. Шудаа оліс варов ёль да нимкодясис шондіувса олӧмнас. Корсюрӧ сы дорӧ кокнысӧ веськӧдігмоз пуксьывлісны тшак вотысьяс да вӧралысьяс. Берег пӧлӧн быдмысь кыдз пулӧн кырсьысь вӧчлывлісны чибльӧг, видзчысьӧмӧн гумовтлісны кӧдзыд васӧ да чӧсмасигмоз веськӧдлісны горшнысӧ, ыркӧдлісны чужӧмнысӧ да ӧшӧдлісны чибльӧгсӧ ув вылӧ, мукӧд ветлысь-мунысьлы син уланыс. Мед быдӧн таті мунысь вермис чӧсмасьны кӧдзыд ёльса ванас. А сэсся ёльсӧ аттьӧалігмоз тэрмасьтӧг пуксьылісны кыр йылӧ да пондылісны висьтасьны ӧта-мӧдныслы, коді мый аддзыліс пармаысь, кодлы мый сюрис. А варов ёль кывзіс налысь сёрнисӧ да нимкодясис ас кежас, мый пӧттӧдзныс юкталіс найӧс чӧскыд ваӧн.
Сідзкӧ, оз весьшӧрӧ визувт сійӧ парма шӧрті. Со и вӧралысьяс пиысь кодсюрӧ кыпӧдлісны варов ёльлӧн берегъяс пӧлӧн вӧр керкаяс. Парматі понъясыскӧд лунтыр собалӧм бӧрын найӧ ӧзтывлісны ёль бокӧ бипур, мӧтыр вылын пулісны шыд, пузьӧдлісны тшай, бӧрынджык шойччигмоз пуксьывлісны ёль берег дорӧ, кывзылісны сылысь сьылӧм-ворсӧмсӧ. Бипур кусӧм бӧрын нин саймовтчывлісны вӧр керкааныс. А сэсся шондіыскӧд тшӧтш чеччывлісны да ёльса кӧдзыд ваӧн мыссьӧм бӧрын бара мӧдӧдчывлісны асланыс чӧс туйясӧд.
Корсюрӧ вӧрса варов ёль дорӧ волывлісны йӧраяс, ошъяс, кӧинъяс. И быдӧнӧс сійӧ пӧткӧдліс аслас кӧдзыд ванас. Сылӧн берегъяс пӧлӧн быдмысь козъяс, пожӧмъяс, кыдзьяс вылын чеччавлісны вильшасьысь уръяс. А кӧнсюрӧ матысса лыа мылькъяс вылын азыма кокавлісны галя изсӧ дозмӧръяс, таръяс, сьӧлаяс.
Вой кежлас пармаыс унмовсьліс. Чӧла вугралісны пуяс. Ланьтӧдчывлісны звер-пӧткаяс. Сӧмын ӧтнас вӧрса ёль сялькӧдчигмозыс котӧртіс Ыджыднюрсянь паськыд юлань, мед сетны сылы ассьыс кӧдзыд, сӧстӧм да чӧскыд васӧ. Ӧд буретш тайӧ да мукӧд татшӧм жӧ варов ёльяс весьтӧ и оліс паськыд юыс да нуис ассьыс визувсӧ вой саридзлань. Эз кӧ вӧвны татшӧм ёльясыс, эз вӧв эськӧ и паськыд юыс.
Тадзи торйӧдны позьтӧма йитчӧма вӧлі олӧмыс варов вӧрса ёльлӧн да паськыд юлӧн.
Паськыд юлань матыстчигӧн нин вӧрса ёль кыліс асьсӧ пыр ёнджыкӧн да кӧнсюрӧ артмӧдіс джумъяс, кытчӧ овмӧдчылісны ком, мык, сир да ёкыш. Мича гожся лунъясӧ джумъяс дорас шатинъясӧн волывлісны чери кыйысьяс. Унакодь лов мачавлісны найӧ асланыс нопъясӧ да бара жӧ аттьӧавлісны вӧрса ёльсӧ, мый козьналіс налы чӧскыд чери.
Весиг кузь да кӧдзыд тӧвъясӧ эз ланьтлыв вӧрса ёль. Паськыд юсӧ кӧдзыдыс важӧн нин вӧлі дорӧма кыз йиӧн. Кыдзи кӧть сійӧ эз водзсась кӧдзыдыслы паныд, но сідзи эз и вермы мӧдсӧ да ёна мудзӧм бӧрын унмовсьліс кыз йи улын тулысӧдз. Сэк жӧ визув ёльтӧ кӧдзыдыс эз вермывлы дорны. Сійӧ негораа тёльгис кыз лым улын, сёрнитіс ачыс аскӧдыс да лолаліс еджыд руӧн.
Оз нин вӧлі эскы, мый коркӧ помасяс кӧдзыдыс да сійӧ коляс ловйӧн. Но со бергӧдчис шондіыс гожӧмлань. Пыр кузьджыкӧсь, шоныдджыкӧсь лоисны лунъясыс. Вочасӧн кокниджык лои лолавны вӧрса ёльлы. Пыр унджык вын-эбӧс сійӧ кутіс кывны ас пытшкас. Сылысь лымйыс пӧткӧдіс сійӧс аслас сӧдз ваӧн. Веськӧдіс сэки ассьыс морӧсъяссӧ вӧрса ёль да кутіс тэрмасьны паськыд юлань, мед ӧдйӧджык садьмӧдны сійӧс кузь тӧвся унмысь. Со нин паныдасис сыкӧд, отсаліс мездысьны рӧшкыд нин тувсовъя йиысь. А сэсся вӧрса ёль да паськыд ю топыда кутчысьлісны-окасисны ӧта-мӧдныскӧд. Со бара кыкнанныс ловъяӧсь-дзоньвидзаӧсь. И некод оз вермы торкны налысь ӧтувъялуннысӧ.
Тадзи эськӧ и водзӧ овны да вывны варов вӧрса ёльлы да нуны ассьыс васӧ паськыд юӧ. Сӧмын эз ло сы ногӧн. Воисны коркӧ-некоркӧ ыджыд нюрӧ асланыс вынйӧра техникаӧн йӧз да шуисны косьтыны сійӧс. Нинӧм пӧ сыысь. Сӧмын пӧ вӧр-васӧ урӧстӧ. Косьтам пӧ да сэтысь йӧзыс турипув кутасны вотны. А косінас пӧ выль вӧр быдмас.
Эз ӧд кужны чайтлыны найӧ, мый нюрсӧ Енмыс тӧдӧмӧн вӧчӧма васӧ чӧжӧм да вӧрса ёльясӧс пӧткӧдӧм могысь. Сэсся кодйисны кузь каналъяс. И косьмыны кутіс шорыд нюрыскӧд тшӧтш. Сӧмын тай и турипувйыд нюр косьтӧм бӧрад эз кут быдмыны. Да и вӧрса ёльлы эз кут тырмыны ваыс. Эз нин вӧв сійӧ важ кодьыс варов. Ӧдва визувтіс аслас уна нэмъясӧн писькӧдӧм туйӧдыс. Эз нин тырмы вын-эбӧсыс гораа варовитны. Шогпырысь майшасис ас кежас. Но кодкӧд нӧ юксян аслад дойнад. Пыр гежӧдджыка кежавлісны коркӧя варов ёль дорӧ вӧралысьяс, вотчысьяс, чери кыйысьяс, звер-пӧтка. Эз нин вермы сійӧ чӧсмӧдлыны аслас ванас мукӧдӧс. Мед сӧмын аслыс водзлань муннысӧ тырмис.
Сэтчӧ жӧ и ёль бокысь мича ягъяссӧ кутісны бырӧдны йӧзыс. И нӧшта гажтӧмджык лои варов ёльлы. Сійӧ майшасьӧмпырысь мӧвпаліс, удайтчас-ӧ на паныдасьлыны паськыд юкӧд да норасьыштны сылы аслас олӧм вылӧ. Ӧд и ачыс паськыд юыс, кывсьӧ, ӧні эз нин ло сэтшӧм паськыд, вӧрса ёльясыд косьмисны да. Но век жӧ эскӧ вӧрса ёль, мый коркӧ бара удайтчас сылы варовмыны. Гӧгӧрвоасны кӧ йӧзыс, мый оз позь пӧдтыны найӧс, ёльяссӧ, кодъяс и сетӧны олӧмсӧ вӧр-ваыслы.
