РЫТЪЯ КОДЗУВ
Тулыслань катовтігӧн войса енэжыс торйӧн нин мича овлывлӧ. Кодзувъясыс сэки быттьӧ матынджыкӧсь. Юр весьтад мукӧддырйи ставыс ыпъялӧ-сотчӧ уна рӧма серпасӧн. Тайӧ войвыв кыа ошйысьӧ аслас мичлуннас. Видзӧдан востымасьӧм вылас да весиг сьӧлӧмыд ыркмунлӧ и полӧмысла, и чуймӧмысла. Быттьӧ сэні олысьясыс аслыспӧлӧс бал панӧмаӧсь да сьӧлӧмсянь гажӧдчӧны.
Эз нин ӧтчыдысь Ӧська нимкодясьлы тайӧ войся енэжнас и некор эз мудзлы видзӧдны чуймӧдана серпас вылас, коді сідзи и кыскис ас дінас сьӧлӧмтӧ да ловтӧ. Но торйӧн нин сылы сьӧлӧм вылас волісны сійӧ здукъясыс, кор шонді пуксьӧм бӧрын рытъя кыаыс мавтліс енэжсӧ мичасьыс-мича алӧйгӧрд рӧмъясӧн. И сэки рытыв-лунвылын дзик енэжтас дорас петкӧдчыліс ыджыд гӧрд кодзув, коді быттьӧ мыссис рытъя кыаыслӧн югӧръяс улын. Мукӧд кодзулыс тайӧ кадас дзебсьӧмаӧсь на вӧліны, а тайӧ ыджыд гӧрд кодзулыс ӧтнас дзирдаліс енэжлӧн рытыв-лунвылын да сідзи и кыскис ас дінас Ӧськаӧс, быттьӧ корис сійӧс гӧститны. А сэсся, кор енэж пасьта ӧзйыліс мукӧд кодзув, сійӧ кытчӧкӧ саясьліс. Но мукӧдыс кажитчылісны кӧдзыдӧн да эз ёна вӧрзьӧдны зонкалысь сьӧлӧмсӧ, а ыджыд гӧрд кодзулыс лоис нин сылы аслысногӧн матыссаӧн.
Гортсаяс шулісны сійӧс рытъя кодзулӧн. А неылын олысь пӧрысь велӧдысь коркӧ Ӧськакӧд рытъя енэжнас нимкодясигмоз висьталіс сылы аслыссикас мойд. Быттьӧкӧ ёна важӧн, кор и миян пӧль-пӧчным на эз вӧвны, рытъя кодзув вывсянь волӧмаӧсь миян му вылӧ ыджыд тушаа, паськыд пельпома, зэв вежӧра йӧз. Овмӧдчӧмаӧсь найӧ помтӧм-дортӧм саридзвывса ӧти ыджыд ді вылӧ. Стрӧитӧмаӧсь сэтчӧ аслыныс мича каръяс да кӧсйӧмаӧсь паськӧдны ассьыныс рӧднысӧ став му пасьта. Сэк жӧ кутӧмаӧсь увтыртны татысь важся олысьясӧс. И мӧдъясыс пикӧ нин кутӧмаӧсь воны, оз тӧдны, кыдзи мездысьны татшӧм ускӧттьӧсьыс. Ӧд локтӧм йӧзыд вӧлӧмаӧсь збыльысь вынаджыкӧсь и наянджыкӧсь мувывса важся олысьясысь. Но абу воӧма сьӧлӧм вылас татшӧмторйыд Медыджыдыслы. И шуӧма сійӧ накажитны воӧмаясӧс. Ӧти войӧ помтӧм-дортӧм саридзвывса ыджыд діыс дзикӧдз вӧйӧма ва пыдӧсӧ. Тадзи и помасьӧма олӧмыс ылі кодзув вылысь воӧм войтырлӧн.
Тайӧ мойдсӧ кывзӧм бӧрын Ӧська унаысь на нимкодясьліс рытъя кодзулӧн. Син доймытӧдзыс зонка видзӧдліс сы вылӧ да мӧвпаліс сы йылысь, мый мича кодзув вылын колӧ эськӧ овны ыджыд сьӧлӧма войтырлы, кодъяс и мукӧдлы зільӧны став бурсӧ вӧчны. Но со тай кыдзи овлывлӧ тайӧ шонді улас, мый вынаджыкыд векджык зільӧ увтыртны слабджыкӧс. Мыйла нӧ эськӧ вынаджыкъясыслы оз позь воӧдчыны ӧти кывйӧ став мукӧдыскӧд да быдтор вӧчны тӧлкӧн-ладӧн? Ӧд быдӧн кӧсйӧ овны шудаа тайӧ шонді улас, коді ӧтмында шоныдсӧ сетӧ став ловъя лолыслы.
Видзӧдӧ Ӧська рытъя кодзув вылӧ да ёна эскӧ, мый ӧні сэні чужисны-быдмисны нин выльсикас йӧз, кодъяс вунӧдісны став важ омӧльсӧ да зільӧны овны и асьнысӧ, и мукӧдӧс пыдди пуктӧмӧн. Сэтшӧма йиджисны зонкалы юрас тайӧ мӧвпъясыс, мый и войнас вӧтасьӧ аслыссикас вӧтъяс.
Быттьӧкӧ Ӧськаӧс мувывса олысьяс бӧрйисны асланыс медыджыд веськӧдлысьӧн. Ӧд сы кодь сюсь да вежӧрасӧ найӧ сэсся некытысь эз аддзыны. И ӧні Ӧськалы, ыджыд тушаа, уна мывкыда да быдтор тӧдысь верстьӧ мортлы колӧ нин кывкутны став войтырлӧн олӧм-вылӧм вӧсна. И унатор сы сайын, кыдзи водзӧ кутасны овны-вывны му вылын йӧзыс: либӧ бара пондасны йирны ёрта-ёртнысӧ, либӧ став сьӧкыдлунсӧ да нелючкисӧ ӧтвылысь венасны да медбӧрын тшупасны-тэчасны му вылас шуда олӧм. И Ӧська зільӧ нуӧдны мувывса олысьясӧс татшӧм олӧмлань туйӧд.
Буретш тайӧ кадас му вылӧ воӧ рытъя кодзуввывса олысьяссянь юӧр. Найӧ абу на вунӧдӧмаӧсь коркӧ ёна важӧн асланыс пӧльяслӧн му вылӧ волӧм йылысь. А ӧні выльысь кӧсйӧны тані петкӧдчывны да лӧсьӧдны татчӧс войтыркӧд топыдджык йитӧд, велӧдчыны ӧта-мӧдныслысь став бурас. И со нин Ӧська вочаалӧ ыджыд корабль вылын воӧм гӧсьтъясӧс. Збыльысь, вӧлӧмкӧ, рытъя кодзув вылын олӧны бур сьӧлӧма йӧз, да найӧ кӧсйӧны ёртасьны шонді улын олысь войтыркӧд. Кӧть и ылысь воӧмаӧсь гӧсьтъясыд, но найӧ бура гӧгӧрвоӧны мувывсаӧс, быдторйын воӧны ӧти кывйӧ да сёрнитӧны, мый колӧ вӧчны ӧта-мӧд костын топыдджык йитӧд лӧсьӧдӧм могысь. Шензьӧ Ӧська, мый кӧнкӧ насянь ылын-ылын эмӧсь мувывса войтыр кодь жӧ ловъя ловъяс, кодъяслы сідзжӧ дона став бурыс, кодъяс сідзжӧ оз вермыны терпитны омӧльсӧ. И со нин Ӧська гӧсьтъясӧс колльӧдӧм бӧрын ачыс кӧсйӧ лэбзьывны рытъя кодзув вылӧ. А мувывсаяс сиӧны сылы став бурсӧ тайӧ ыджыд да кузь туй вылас. Найӧ эскӧны, мый налӧн веськӧдлысьыслы удайтчас сійӧ, мый кӧсйӧ вӧчны.
Садьмӧм бӧрас Ӧська весиг шензьӧ аслас вӧт вылӧ. Со ӧд мый удайтчис вӧтасьны. А сэсся сійӧ висьталӧ та йылысь аслас ёртъясыслы, кодъяс вомнысӧ паськӧдӧмӧн кывзӧны Ӧськаӧс. Со ӧд кутшӧм сюсь вӧлӧма налӧн ёртыс. И шонді пуксьӧм бӧрын Ӧська син доймытӧдзыс бара видзӧдӧ рытъя кодзув вылӧ. Кӧсйӧ сійӧ, мед збыльмасны сылӧн сӧстӧм мӧвпъясыс да эскӧ талы. А найӧ пыр ӧтиторкӧд йитчӧмаӧсь: мед эськӧ мувывса да енэжувса став ловъя лолыслӧн бурланьӧ олӧмыс муніс да тайӧ рытъя кодзулыс моз жӧ дзирдаліс.
