ВЕРСТЬӦЛЫ МОЙД

Оліс-выліс кӧза, нимыс вӧлі Муза. Но, и мый Муза кӧ? Сиктын ӧд коді кӧза, сійӧ и Муза, мукӧд ним оз кужны корсьны. Овлӧны жӧ Люсяяс да Белаяс, но гежӧдджыка. Ай кӧзаясыс Петькаяс, Борькаяс, Мишкаяс. Сӧмын Музалӧн суседыс, том ай кӧза, нимсӧ новлӧ Дон Педро.

Музакӧд ӧти гидйын олӧ зэв нин пӧрысь ай кӧза, Ерофей. Сійӧ сэтшӧм нин пӧрысь, мый вылысыс быдсӧн нитшсялӧма. Ерофей — волшебник, ӧтчыд висьталӧ Музалы:

— Таво менам тайӧ медбӧръя гожӧм. Арнас начкас кӧзяинӧй. Яйӧс оз кутны сёйны, а вӧрӧ новласны тулан сам вылӧ. Куӧс зэвтасны сарай стенас. Тадз, кывлі, сёрнитісны кӧзяин гозъя.

— Он и пов кулӧмсьыс? — юалӧ Муза.

— А мый повнысӧ, менам ассьым пайӧс олӧма. Бура уна бӧж горув аддзылі. Ӧтлаӧ кӧ сы мында эньяссӧ чукӧртны, тайӧ ыджыд йӧрас оз тӧрны.

Коркӧ Музалӧн кӧзяйкаыс трюмо ньӧбӧма сельпоысь да нянь кыскалан вӧвнас и вайӧдісны кильчӧ дорӧдзыс. Конюкыс шуӧ, мед пӧ тані и сулалыштас. Ме пекарняӧ тэрмася, а верӧсыд воас, да сэки и пыртанныд. Муза первой гожӧм на вӧля вылын, лун кості лудӧ ветлывлӧ гортса мукӧд скӧтыскӧд. Талун горт дорас триннялӧ. Аддзис трюмосӧ, видзӧдӧ рӧмпӧштанас. «Тайӧ ме кӧ-а, — думайтӧ. — Дерт, ме. Ставыс тай места вылын, ставыс лӧсьыд да бур: фигура и, сюръясӧй и. Гӧнӧй шыльыд, быттьӧ сӧмын на сыналӧма. Сӧмын вот бӧжӧй тай менам, бӧжӧй... О-хо-хо! Тайӧ абу бӧж, а йӧз серам. Весьт кузя и эм сӧмын, весиг перзянӧс оз тупкы».

Ӧти асылӧ Муза слӧймӧдчис лудӧ мунігӧн кутшӧмкӧ мӧскӧд.

— Тэныд, мӧскӧй, майбыр. Бӧжыд кузь, да став лӧдз-номсӧ верман вӧтлыны вылыссьыд.

— Меным сы серти лада, — шуӧ мӧскыс. — Тэнад тай эм жӧ бӧжтор, ӧлась колӧкӧ.

— Тешитчан коньӧр кӧза вылын. Кутшӧм нӧ тайӧ бӧж? Вай швачнитлы бӧжнад бокъясам.

— Сӧмын ӧтчыд! Аслым век колӧ ӧласьны, аддзан, сьӧд кымӧр быттьӧ ме весьтын.

Рытнас Муза воис аслас гидйӧ да ставсӧ висьталіс Ерофейлы. Вот эськӧ, шуӧ, меным кӧ сэтшӧм бӧж, мед верми пель сайсьым номсӧ вӧтлыны. А ӧні мый? Задӧс претшкӧны-курччалӧны, бӧжыс орччӧн, но нинӧм ог вермы вӧчны.

— Эн шогсьы, — шуӧ Ерофей, — асывнас выль бӧжӧн чеччан.

И збыль, войнас Музалӧн мӧс бӧж быдмӧма. Лудӧ веськӧдчис да лӧсьӧдчис стада водзвылас мунны, мед ставӧн аддзыласны, кутшӧм сійӧ талун моднӧй. Мӧсъяс шмонитӧны:

— Тайӧ нӧ бӧжсӧ Ерофей дедыд али мый вурис? Мый нӧ он ӧлась либӧ?

— Оз на лыб, сьӧкыд бӧжӧй. Часлы небыд турунсӧ йирышта, да, гашкӧ, сэки.

Музалы непӧштӧ ӧласьны, бӧжсӧ кыскыны деливӧ лоис. Сэсся ва гуран вуджисны, да бӧжыс кӧтасис, бӧж туганас няйт ёкмыль сибдіс. Кватитчис Муза, а стадаыс ылын нин водзын мунӧ. Пастукыс суис вӧв вылын. Эз кужны ли мый видзӧдны, — вӧлыс тувччис бӧж туган вылас, да-й сійӧ и орис.

Рытнас Муза бара норасьӧ Ерофейлы:

— Бӧжыд тай кузьджык вӧлӧма, менам эбӧс абу татшӧмӧс кыскавны. Гашкӧ, вӧв бӧж видлам, Ерофей?

— Меным ӧткодь, вӧв бӧж кӧ и вӧв бӧж.

Асывнас Муза чеччис бара выль бӧжӧн. Ок, и мича артмӧма, быд сі торйӧн моздӧдӧма. Лӧсталӧ бӧжыс шонді водзас, быттьӧ шӧвк. Аддзис татшӧм бӧжсӧ пастукыс, Иван дядь, да шуӧ:

— Со кӧні добраыс вӧлӧма. Бура кузь вӧй татысь артмас, магазинысь ньӧбны оз ков. Дона, кыдзи ньӧбан.

Пыраліс гортас чарлала да шваркнитіс Музалысь бӧжсӧ. Сы мында и новліс.

Рытнас Ерофей шуӧ:

— Бӧжвыв эн понды воны. Коймӧдысь на вежла, сэсся ог вермы. Бӧрйы кутшӧмӧскӧ.

Коркӧ Иван лун бӧрын нин Музалӧн кӧзяйкаыс корӧсь росъяс вайис. Пукалӧ кильчӧ помас, корӧсьяс вӧчӧ-кӧртавлӧ. Кӧзаыс сэні жӧ. Кылӧ свежӧй кор дуксӧ, да дулльыс войталӧ вомсьыс. «Ок, и мича жӧ корӧсьяс артмӧны, — думайтӧ. — Менам кӧ эськӧ татшӧм жӧ бӧж. Висьтавла Ерофейлы».

Висьталіс. Ерофей и шуӧ:

— Меным абу жаль, мед и корӧсь бӧж лоас. Но дыр-ӧ кежлӧ? Кӧзаяс ӧти здукӧн някляласны бӧжтӧ. Тэ и водзсасьнытӧ он вермы.

— Ог сет, ог сет няклявны, мед лоас менам корӧсь бӧж! Вежлы ещӧысь, Ерофей, но?

Асывнас Муза петіс гидсьыс. Юрыс чатӧр, корӧсь бӧжсӧ вывлань чургӧдӧма. Кытшовтіс сиктсӧ. Сэки и аддзис сійӧс Дон Педро.

— Муза, тайӧ тэ али? Ылісянь на кылі корӧсь дуксӧ да кежи. Видзӧдтӧ, бӧжыд тэнад татшӧм чӧскыд дука. Ноко, матысянь исыштла.

— Эн матыстчы ме дорӧ — горзыны понда! Кутшӧм тэ наглӧй вӧлӧмыд!

— Муза, вай сетлы. Эн бӧжтӧ, бӧж горувсьыд. Ӧні кӧ ӧні-а. Вӧля вылас жӧ бурджык. Тыртӧмӧс тэнӧ тӧвбыд вердны оз пондыны, ӧдйӧ вундасны юртӧ.

— Ог, ог, Педро! Ме ӧд том на, пӧшти челядь на. Нӧрӧвитла мӧд гожӧмӧдз.

— Но, ачыд тӧдан. Бӧжыд тай эськӧ зэв чӧскыд дука, да ог кӧ няклялышт.

Муза сэсся муніс йӧй дорысь. Лука Митрейяслысь йӧрсӧ гӧгӧртіс, но он на сюйсьы некыті, кӧть эськӧ мыйыс сӧмын сэні оз и быдмы. Йӧткис юрсӧ кык штакетник костӧ, да-й лэчкӧ веськаліс. Юрыс град йӧрас, задыс корӧсь бӧжнас ортсын. Дон Педро быттьӧ тані и вӧлӧма.

— Но, ӧні ӧд сюрин! Мый шуан татчӧ, а? Первой бӧжнад чӧсмасьышта, а сэсся мый пыдынджык.

Педро весиг кор эз коль Муза бӧжӧ да-й ньӧрсӧ на ставсӧ някляліс.

— Лёк ног эн бергав! Мый лоас — лоас нин, — ӧлӧдӧ Музаӧс педзӧмсьыс.

Делӧсӧ вӧчигӧн Муза эз и тӧдлы, кыдзи юрыс мыніс заборсьыс, а думайтӧ, мый век на сэні, век на юрнас заборланьыс пыксьӧма. Рытнас Муза ошйысьӧ Ерофейлы:

— Ерофей, а ме ӧні абу нин ныв...

— Аддзылі гид ӧшиньсянь, кыдзи ставыс артмис тіян. Мӧдысь кежлӧ со мый тэныд висьтала: ов ас бӧжнад, да мед выльысь-выль эз ков. Ов ас юрнад, да быдлаӧ сійӧс эн сюй.