ВАЖСЯ ФОТОКАРТОЧКА

Керка стенын, рама пытшкын, ӧшалӧны фотокарточкаяс. На пиысь ас дорас медъёна кыскӧ ӧти, кӧні петкӧдлӧма кык зонкаӧс, кодъяс кианыс кутӧны автоматъяс. На водзын сулалӧны лёкиника пасьтасьӧм кык мужичӧй, кодъяс кинысӧ паськӧдӧмаӧсь кыдзкӧ неморт ногӧн, быттьӧ градвывса полӧкалӧяс. Гӧгӧрыс — салдатъяс, ылынджык тыдалӧ вертолёт. Карточкаыс важысла вижӧдӧма нин, но кӧзяиныслы сійӧ зэв дона. Сы вӧсна, мый казьтылӧ челядьдырся олӧмсӧ да вылӧмсӧ.

* * *

Тайӧ асылӧ Евлог чеччис водз. Тараскӧд налӧн рытсяньыс нин вӧлі сёрнитчӧма мунны Дзӧля Вӧрӧ чом вӧчны. Сюр-сяр пасьтасис, сёйыштіс да котӧртіс шор сайӧ. Тарас ёртыс вӧлі петӧма нин гортсьыс да виччысис сійӧс потшӧс вылӧ пуксьӧмӧн. Киас сійӧ кутіс чер. А Евлоглы батьыс чертӧ некор эз сетлы. Та вӧсна сійӧ босьтіс сьӧрсьыс важиник сімӧм тупича чер, кодӧс аддзис гид костысь да лёкиника ачыс пуаліс, кыдзи кужис. Надзӧник сёрнитігтырйи ёртъяс мунісны ичӧтик вӧр ділань, сійӧс ас костаныс найӧ шулісны Дзӧля Вӧрӧн. Тайӧ вӧлі челядьлӧн медся радейтана места, кӧні сиктса посни войтыр коллявлісны прӧст кадсӧ, ворслісны дзебсясьӧмысь да тіргӧмысь. Татчӧ жӧ ваявлісны найӧ ассьыныс добраторъяссӧ, да гажӧдлісны чом пытшкӧссӧ. Векджык налӧн чомъясыс вӧліны зэв прӧстӧйӧсь. Орччӧн сулалысь пуяс костӧ челядь сувтӧдлісны понӧльяс, тайӧ — стен. Кык джекпом вылӧ пуктӧм пӧвтор вӧлі лабичӧн, а пызанӧн — куш ящик. Со и став чомйыс. Дерт, тані шогмис ворсны сӧмын шондіа лунъясӧ, а зэригӧн ковмис пукавны гортын.

Со и мӧвпыштісны Евлог да Тарас вӧчны сэтшӧм чом, мед вӧлі збыль керка кодь: и ӧшиня, и ӧдзӧса, и вевта. Ковмас, дерт, уджалыштны, но зато кутшӧм чом лоас!

Места вылӧ воӧм бӧрын ёртъяс пыр жӧ заводитісны пӧрлӧдлыны посньыдик пожӧмъяс. Увйӧм да чинталӧм керъяссӧ кыскалісны ӧти чукӧрӧ, кытчӧ кӧсйисны лэптыны керкасӧ. Дерт, керъясыс налӧн эз вӧвны весиг потш кызаӧсь, но ёртъяс та вылӧ эз видзӧдны. Кырссьыны некоднанныс эз жӧ мӧвпыштлыны.

Пуксисны кыскалӧм керъяс вылӧ шойччыштны да тӧлкуйтыштны. Тайӧ кадӧ на дінті, дерт, кыськӧ видз вылысь, мӧдісны кайны куканьяс. И друг пуяс сайсянь кодкӧ шыасис рочӧн: «Мальчики, мальчики! Что вы тут делаете?» Тарас кватитіс черсӧ да котӧрӧн уськӧдчис гортланьыс. Сы бӧрся пышйис и Евлог. Сӧмын вӧрысь петӧм бӧрын сувтісны да кельдӧдӧм чужӧмъяснас видзӧдлісны ӧта-мӧд вылас.

— Коді нӧ сэні вӧлі? — юаліс Тарас.

— Дерт, кӧнкӧ, шпанаясыд, — вочавидзис Евлог.

Медся ёна сійӧ кадӧ челядь полісны шпанаясысь, кодъяс пышъявлісны лагеръясысь да сёян корсигмоз пыравлісны налӧн деревняӧ. Мамъяс сідзжӧ повзьӧдлісны ассьыныс быдтасъяссӧ наӧн, да нӧшта чиганъясӧн. Та бӧрын зонкаяс эз нин лысьтны бӧр мунны чом вӧчанінас да разӧдчисны гортъясас.

Мӧд луннас челядь век жӧ бара локтісны водзӧ вӧчны чомсӧ. Видлісны тшупсьыны, кыдзкӧ лёкиника весиг артмис. Сэсся мужикъяс моз пуксисны куритчыны. Дерт, эз табак, а пӧлян пытшкӧ сюйыштӧм нитш. Тшынсӧ кыскыштласны вомӧдзыс да бӧр пӧльыштасны. Вот сӧмын тӧрытъя кывлӧм гӧлӧсыс Евлоглӧн пыр на эз пет юрсьыс. Быттьӧкӧ сёрнитіс нывбаба, а эз мужичӧй. Мыйла нӧ, сідзкӧ, повны сыысь? Нывбаба шпанаясыд ӧд, кӧнкӧ, оз овлыны. И бара тӧрытъя моз на дорті кутісны кайны видз вылысь куканьяс. И сідзжӧ, кыдзи тӧрыт, тӧдтӧм нывбаба гӧлӧс друг шыасис пуяс сайсянь: «Мальчики, мальчики! Что вы тут делаете?»

Кор Евлог чеччис керъяс вывсьыс да бергӧдчис гӧлӧслань, Тарас вӧлі ылын нин. Сійӧ бӧрдігтырйи, черсӧ киняулас топӧдӧмӧн, ризӧдіс гортланьыс. Но Евлог тайӧ пӧрйӧ эз сетчы повзьӧмлы. Сійӧ крепыда кутіс киас тупичасӧ да виччысис шыасьысь мортлысь петкӧдчӧмсӧ. А морт, кылӧ, матыстчис и матыстчис зонкалань. Бура кыліс сылӧн кокъяс улын увъяслӧн трачкӧдчӧмыс. И матысяньджык нин бара шыасис: «Мальчик! Мальчик! Что ты тут делаешь?» Окота вӧлі Тарас моз пышйыны тайӧ тӧдтӧм роч гӧлӧссьыс. Но век жӧ зонка кутіс асьсӧ, эз вӧрзьы места вывсьыс. Недыр мысти коз пуяс сайысь тыдовтчис... Евлогкӧд орчча керкаын олысь Зоя, коді уджаліс колхозын кукань видзысьӧн. Ныв сералігтырйи локтіс зонкалань, коді век на сулаліс места вылас.

— Но, мый, повзин?

— Повзи, дерт. А тӧрыт нӧ тэ жӧ вӧлін?

— Ме, коді нӧ сэсся? Но лок, другтӧ суӧдам.

Найӧ петісны вӧрысь эрд вылӧ да аддзисны Тарасӧс, коді вель ылӧ нин котӧртӧма да бергӧдчӧмӧн видзӧдіс вӧрлань, виччысис Евлогӧс. Тӧдіс Зояӧс да матыстчис налань.

— А, тайӧ тэ, вӧлӧмкӧ, повзьӧдчан? — юаліс сійӧ Зоялысь.

— Да, ме. А тэ тай зэв полысь. Евлог, тыдалӧ, смел морт лоӧ, — серӧктіс Зоя да муніс скӧтнӧйлань, надзӧник довгысь куканьяс дорас.

Челядь бӧр эз жӧ мунны чомлань. Гуляйтыштісны сиктын да веськӧдчисны гортаныс.

* * *

Нӧшта некымын лун зонкаяслӧн коли чом вӧчанінын. Уджыс водзӧ муніс надзӧн. Вӧсньыдик пусьыд тшупигад срубыд кыптіс ньӧжйӧ. Весиг эновтчылісны тайӧ маньливӧй уджсьыс да лун-мӧд эз ветлыны Дзӧля Вӧрӧ.

Но век жӧ кыдзкӧ ӧтчыд бара мӧдӧдчисны асланыс стрӧйбалань. Чом дорӧ матыстчигӧн Евлог неуна бокысьджык кыліс, быттьӧ кодъяскӧ джын гӧлӧсӧн сёрнитӧны. Сійӧ ӧдйӧ лажыньтчис коз пу улӧ да кыскис ас бӧрсяыс Тарасӧс. Мӧдыс первойсӧ нинӧм гӧгӧрвотӧгыд босьтчыліс петитчыны, но Евлог матыстліс вом дорас чуньсӧ: «Тс-с!»

Коз пу сайсянь мӧдісны кыйӧдчыны да сюся кывзысьны. Збыль, неылын кыліс мужикъяслӧн рочӧн сёрнитӧм шы.

— Куда эти пацаны подевались? — юаліс, кылӧ, ӧтиыс.

— Дальше, наверно, прошли, — вочавидзис мӧдыс.

— Чёрт их тут носит, — шуыштіс первойыс да мисьтӧма матькыштіс.

Недыр кежлӧ рочьяс, кылӧ, ланьтлісны. Зонкаяс ляскысисны му бердас да эз лысьтны весиг лолавны. Вель дыр тадзи куйлӧм бӧрын Тарас казяліс, кыдзи тусяпу сайсянь мыччысис кодлӧнкӧ юрыс. Сійӧ кӧсйис нин чеччыны да лыйыштны сиктӧ, но Евлог крепыда кутіс сійӧс, личкис эжа вылас. Мужичӧй бура дыр видзӧдаліс гӧгӧрбок, но зонкаясӧс эз аддзы. Сыкӧд орччӧн тыдовтчис мӧд юр да первойыс моз жӧ сюся дзӧръялыштіс. Нинӧм эз казявны да кыкнанныс петісны тусяпу сайысь, ньӧжйӧник мӧдӧдчисны сиктлань. Шпанаяс вӧлі тошсялӧмаӧсь, косясьлӧм паськӧмаӧсь. Юраныс тӧвся шапкаяс, а коканыс — таляссьӧм кирзӧвӧй сапӧгъяс. Зонкаяс пыр жӧ гӧгӧрвоисны, мый тайӧ пышъялысьяс. Вӧр помасянінын дядьӧяс сувтісны да бура дыр пу сайӧ лажыньтчӧмӧн видзӧдісны сиктлань. Буретш тані, первой керкаас вӧлі магазин. А пышъялысьяс, тыдалӧ, тӧдісны та йылысь. Бура дыр кыйӧдчӧм бӧрын шпанаяс чеччисны да ньӧжйӧник, шыч ни рач, матыстчисны магазин дорӧ. Сэні ӧні некод эз вӧв, ӧд гожӧмнад восьтлӧны сійӧс сӧмын асывнас да рытнас. Сарай ӧдзӧс, кылӧ, ратшнитчӧмӧн воссис, да шышъяс саялісны пытшкас.

Зонкаяс видзӧдлісны ӧта-мӧд вылас.

— Колӧ котӧртны да висьтавны мужикъяслы, — шуис Тарас.

— Кодӧс нӧ ӧні аддзан? Пока корсьысян, тайӧяс удитасны нин весасьны, — вочавидзис Евлог. — Колӧ на бӧрся кыйӧдчыштны.

* * *

Пышъялысьяс тыдовтчисны бӧр. Ӧні нин найӧ эз вӧвны куш киаӧсь: кыкнанныслӧн пельпом саяс тыдаліс мешӧк. Найӧ ӧдйӧ восьлалісны вӧрлань. Кадысь кадӧ то ӧтиыс, то мӧдыс бергӧдчывлісны да сюся видзӧдалісны, оз-ӧ кодкӧ тыдав бӧрвылас.

Тарас кӧть и поліс, но Евлогкӧд тшӧтш, пу дорысь пу дорӧ котӧртышталӧмӧн, гусьӧник вӧтчис шпанаяс бӧрся. А пышъялысьяс мунісны ӧдйӧ, та вӧсна, мед не кольччыны, зонкаяс котӧрӧн сорӧн ӧдва вевъялісны на бӧрся. Бӧрӧ колины нин Дзӧля Вӧр да муяс, заводитчис гырысь вӧр. Лэччисны увтасінӧ да петісны видз вылӧ. Тані, восьсаинад, эз нин шогмы ичӧт костӧн вӧтчыны тӧдтӧм йӧз бӧрся да зонкаяслы ковмис кольччыны вӧр бердас. Рочьяс вуджисны юсӧ да кайисны мӧдлапӧвса кыр вылӧ. Тані найӧ сувтісны да видзӧдалісны гӧгӧрбок, кияснас шенасигтырйи сёрнитісны мый йылысь кӧ ас костаныс. Пырасны кӧ вӧрас да мунасны водзӧ, сэсся найӧс он суӧд. Но шпанаяс пуктісны мешӧкъяссӧ муас да босьтчисны чукӧртны лӧп, тыдалӧ, лӧсьӧдчисны пестыны бипур. Сідзи и эм: недыр мысти на весьтын кыпӧдчис тшын, асьныс жӧ пуксисны бипур дорас да разялісны мешӧкъяссӧ.

— Кытшовтам видз гӧгӧрыс да вуджам юсӧ вылітіджык, сэки мӧдар боксяньыс позяс матыстчыны на дорӧ матӧджык, — петкӧдліс кинас Евлог ю катыдлань. — Да эн пов тэ, мый дзӧран?

Сідзи и вӧчисны. Пышъялысьяс, буракӧ, сувтісны татчӧ дыр кежлӧ. Ю вуджӧм бӧрын ёртъяс матысяньджык нин кутісны кыйӧдчыны рочьяс бӧрся. А найӧ ректӧмаӧсь мешӧкъяссӧ, пукталӧмаӧсь бипур дорӧ магазинысь гусялӧм водка дозъяс, кансер банкаяс да дзонь пир восьтӧмаӧсь. Зонкаяс син водзын найӧ куштісны ӧти доз, мӧдӧс, коймӧдӧс. Сёрниыс налӧн первойсӧ вӧлі лӧнь, сэсся пыр вочасӧн гораммис. Недыр мысти найӧ эз нин кывны ӧта-мӧдсӧ, мыйкӧ сӧрисны аслыныс. Ӧтиыс горӧдліс сьывны, но бӧр ланьтіс. Нӧшта мыйтакӧ кад кольӧм бӧрын бипур дорын лои чӧв-лӧнь, кыкнанныс, буракӧ, унмовсисны.

* * *

Евлог да Тарас полігтырйи матыстчисны тшынас дорӧ. Видзӧдісны первой ылісянь, а сэсся збоймӧдчисны да локтісны дзик бердӧдзыс. Матысяньыс рочьяс вӧліны ещӧ нин мисьтӧмӧсь, дзик повзьӧдчысьяс кодьӧсь. Калькалӧм вомъяссьыс тыдалісны гежӧдик сьӧдӧдӧм кузь пиньяс. Евлог беддьӧн инмӧдчыліс ӧтиыс дорӧ, сэсся мӧд дорас. Некоднанныс эз вӧрзьӧдчывны. Гӧгӧрвоис, мый шпанаяс унмовсьӧмаӧсь куим доз водка ректӧм бӧрад, да кокнас весиг вӧрӧшитыштіс найӧс.

— Но, мый сэсся вӧчны накӧд? — юаліс Тараслысь.

— Мый тан вӧчан? Колӧ кӧртавлыны кыкнаннысӧ, и ставыс, — вочавидзис мӧдыс да видзӧдліс гӧгӧрбок. — Сӧмын вот мыйӧн?

Да, кӧртавлынысӧ збыль вӧлі нинӧмӧн. Тасмаяс зонкаяслӧн эз вӧвны, некутшӧм гез помъяс шпанаяслӧн мешӧкъясысь эз жӧ сюрны. Сэки Евлоглы дум вылас уси ыджыд мамыслӧн висьталӧмыс, кыдзи войдӧр, вӧлӧм, лэч туй вылын пакӧститчысьясӧс велӧдлӧны.

— Тӧдан мый? Ми кӧртавлам найӧс беддьӧн, — шуис сійӧ Тараслы.

— Беддьӧн? — быдсӧн синсӧ паськӧдліс ёртыс.

— Да, вайлы чертӧ.

Евлог босьтіс ёртыслысь лэчыд черсӧ, кодӧс сійӧ сідзи и кыскалӧма аскӧдыс, да муніс неылын быдмысь льӧм пуяслань, керыштіс кык веськыд бедь, увйис найӧс и вайис бипурлань. Тарас пыр на вомсӧ паськӧдӧмӧн видзӧдіс сы вылӧ, пыр на эз гӧгӧрво, кыдзи жӧ другыс кутас бедьнас кӧртавлыны чӧскыда шкоргысь шпанаяссӧ. А Евлог пидзӧсчанясис ӧтиыс дорӧ, паськӧдіс кисӧ да ньӧжйӧникӧн кутіс сюйны бедьсӧ пупайка соскас. Сюйис сэтчӧдз, кытчӧдз бедь помыс эз чургӧдчы мӧд соссьыс. Роч сӧмын ымӧстлывліс. Вӧлисти Тараслы юрас воис, кыдзи, вӧлӧм, бедь отсӧгӧн позьӧ кӧртавлыны мортӧс. Пупайка кизьяссӧ Евлог лӧсьыда кизявліс.

— Со и ставыс, — чеччис да нюмъёвтӧмӧн видзӧдліс ёртыс вылӧ Евлог.

Мӧд пышъялысьсӧ кӧртавлісны ӧтлаын нин.

— А друг кияссӧ вермасны перйыны сосъяссьыс? — пыр на полыштіс Тарас.

— Оз вермыны, — такӧдіс Евлог.

Тешкодь вӧлі видзӧдны, кыдзи шпанаяс туплясисны му вылын кинысӧ паськыда шевкнитӧмӧн, да став сьӧлӧмсяньыс нистісны-узисны.

— А сэсся нӧ мый вӧчам, Евлог? Тайӧясӧс ӧд асьным сиктӧдз кыскыны огӧ вермӧй.

— Ӧтинымлы ковмас ветлыны да звӧнитны милицияӧ. Мед локтасны да лэччӧдасны. Вай тэ, Тарас, ветлы сиктӧ, а ме тані виччысьла. Либӧ тэ кольччыв.

— Ог, ме пола тайӧяскӧд кольччынытӧ: друг кӧ нӧ садьмасны да мыйкӧ мекӧд вӧчасны?

— Но, сідзкӧ, веськыда муяс вылас и кай вӧрӧдыс. Сӧмын телефон пырыс ставсӧ висьтав, кыдзи вӧлі. Кужан?

— Кужа, дерт, абу ӧд дзӧля кага, — быдсӧн дӧзмыштіскодь Тарас да котӧртіс сиктлань.

* * *

Евлог колис ӧтнасӧн. Сійӧ ваяліс лӧп да вочасӧн содталіс биас, мед бипурыс дзикӧдз эз кус. Пемдӧмысь мортыд эз пов, гожӧм заводитчигад шондіыд прамӧя оз и саявлы. Сӧмын тай кутіс кынӧм сюмавны. Шпанаяслӧн, эськӧ, то кансер банкаяс восьталӧма, но на дорӧ Евлоглы зывӧк вӧлі весиг инмӧдчынысӧ. Кадысь кадӧ то ӧтиыс, то мӧдыс заводитлісны бергӧдчыны бок выланыс, но кузь зібъяс кутісны найӧс крепыда. И рочьяс водзӧ «шойччисны» гатшӧн. Мукӧд кадӧ кӧ, зонка ёна и серавліс на вылын, но ӧні серамыс мыйлакӧ эз пет. Мӧдарӧ, кымын дырджык сійӧ пукаліс бипур дорын, сымын гажтӧмджык кутіс лоны. А сиктсянь некод эз и думайт локны. Да ӧд нӧшта шпанаясыд кутісны вочасӧн палявны. Первой ӧтиыс шармӧдіс гудыр синсӧ, нинӧм гӧгӧрвотӧг бергӧдліс юрсӧ ӧтарӧ-мӧдарӧ. Путкылялыштіс бӧбмӧм бугыльяссӧ, кӧсйис мыйкӧ шуны, вӧрзьыліс чеччыны, но эз вермы да бӧр ланьтіс. Сы бӧрын и мӧдыс чужйыштчис кокнас, видліс пуксьыны, а кор тайӧ сылы эз удайтчы, восьтіс синсӧ. Аддзис ас водзсьыс чера ичӧтик зонкаӧс да ёна чуймӧмӧн мӧдіс дзоргыны сы вылӧ. Евлоглы, дерт, эз ло лӧсьыд сылӧн видзӧдласысь. Но рочлы век на, тӧдӧмысь, эз во юрас, мый сійӧс кӧртавлӧмаӧсь аслыссяма ног, да зілис кусыньтны кисӧ. Та бӧрын, буракӧ, гӧгӧрвоис жӧ, мый киыс абу позялӧма, да скӧра горӧдіс зонка вылӧ: «Эй ты, сопляк, а ну освободи меня, а то худо будет!» Но Евлог эз повзьы, воськовтіс сылань да кокньыдика чер тышнас тотшкис рочлы юрас.

— Ме тэныд петкӧдла «сопляк». Куйлы лӧня, верма на ӧд и ёнджыка инмӧдчывны.

Шпана бергӧдіс юрсӧ ёртланьыс да горӧдіс:

— Эй, Леший! Просыпайся! Мы, оказывается, в плен попали.

Мӧдыс паляліс жӧ да былялӧм синсӧ паськӧдӧмӧн зілис гӧгӧрвоны, мый нин лоӧма. Мыйӧн сӧмын воис юрас вежӧрыс, пыр жӧ воддзаыс моз горӧдіс Евлог вылӧ:

— А ну-ка, быстро освободи нас, иначе плохо будет! Слышишь, ты, скотина?

Но зонка та вылӧ и сылы тоньгис юрас чер тышнас.

— Ой-ой-ой! Ты что? И так башка трещит. Не надо! Лучше дай опохмелиться, — юрсӧ бергӧдлігмоз ойӧстіс шпана, кодӧс нимтісны Лешийӧн.

— А тайӧ тэныд оз ков? — певсӧ водз да шӧр чуньяс костас сюйис да петкӧдліс Евлог. — Пӧкмелитчыны сылы сет! Тонӧ, кыкӧн куим доз ректінныд, яндысьтӧм синъяс! — эз сетчы налы Евлог, а ачыс сюся кыйӧдіс рочьяслӧн ноксьӧм бӧрся. Найӧ быд ногыс пессисны, зілисны кыдзкӧ-мыйкӧ прӧстмӧдны кинысӧ пупайка сосъяссьыс. Но нинӧм налӧн эз артмы, весьшӧрӧ мырсьӧм и лои. Сӧмын кыскасисны мыш выланыс да ниртісны мусӧ. Сэсся лӧнисны, буракӧ, миритчисны лоӧмторнас.

* * *

Шонді матыстчис нин войвывса вӧр бердӧ, кор ылын кутіс кывны мотор шы, сійӧ надзӧник пыр матыстчис и матыстчис. Вӧр сайсьыс мыччысис сьӧд чут, сійӧ вочасӧн пыр ыдждіс, ыдждіс и пӧри вертолётӧ. Евлог, кыдзи и кыкнан рочыс, сюся видзӧдіс тайӧ кӧрт лэбач вылас. Вертолёт вӧчис налӧн сикт весьтын кытш да лэччис кытчӧкӧ муяс вылӧ. Мотор шы лӧнис. Рочьяс видзӧдлісны ӧта-мӧд вылас, а сэсся Леший меліа шуис Евлоглы:

— Слушай, мальчик! Мы тебе дадим денег, много денег. Ты таких денег ещё не видел и никогда не увидишь. Не смотри, что мы так плохо одеты, деньги у нас есть. Их тебе хватит на всю жизнь, даже и детям твоим останется. Подумай крепко. Что тебе будет от того, что нас снова посадят? Ничего! А так и мы будем на свободе, и тебе хорошо.

Евлог эз кывзы сылысь, а сюся кывзысис, виччысис, кор бара журӧбтас моторыс. Медбӧрын вертолёт, кылӧ, шыӧдчис, а недыр мысти и ачыс тыдовтчис вӧр весьтын. Ӧти здукӧн сійӧ воис видз дорӧдз да мӧдіс лэччыны мулань. Кыптіс ыджыд тӧв. Зонкаӧс тӧкӧтьӧ эз уськӧд кок йывсьыс, да сылы ковмис пуксьыны. Муртса вертолётлӧн кӧлесаясыс инмисны муӧ, воссьӧм ӧдзӧсӧд чеччыштісны автоматъяса салдатъяс да котӧрӧн локтісны Евлог дорӧ. Ӧти салдат кузь кӧв йылын нуӧдіс ыджыд понйӧс. Салдатъяс бӧрын вертолётысь петіс офицер, кодлӧн тасмаас вӧлі пысалӧма ыджыд кобура. Но медся ёна чуймис Евлог, кор аддзис, кыдзи офицер бӧрся мыччысис Тарас. Ичӧтджык ёртыс вомтырнас нюмъялігтырйи котӧрӧн матыстчис Евлог дорӧ, коді вежалігтыр видзӧдіс Тарас вылӧ, муртса синваыс эз войтав, сэтшӧм окота вӧлі тшӧтш пуксьывны вертолётӧ. Салдатъяс чургӧдісны автоматъяссӧ шпанаяслань да горӧдісны: «Лежать! Руки за голову!» Но найӧ и сідз нин куйлісны, а кинысӧ юр саяс лэптыны, дерт, эз вермыны. Офицер да салдатъяс чуймӧмӧн видзӧдалісны, кыдзи кужӧмаӧсь зонкаяс кӧртавлыны пышъялысьясӧс. Найӧ тапкӧдісны Евлогӧс да Тарасӧс пельпоманыс да шуалісны: «Ну и молодцы! Вот это сообразили!»

Офицерыс кыскис фотоаппарат да снимайтіс челядьӧс наӧн кутӧм шпанаяскӧд. Сэсся салдатъяс снимайтчисны накӧд тшӧтш, а челядьлы морӧс выланыс ӧшӧдлісны автоматъяс. И кутшӧм окота эськӧ вӧлі налы кӧть ӧтчыдысь сярӧбтыны тайӧ збыльнӧй автоматъяссьыс! Но офицер нюмъялігтырйи шуис, мый воас кад, кор и налы ковмас ӧружьетӧ дышӧдмӧныс кыскавны. Зонкаяс та вылӧ сӧмын ыджыда ышловзисны… кор на ӧд тайӧ кадыс волас! Дыр овны сэні салдатъяслы вӧлі некор. Найӧ ӧдйӧ кыскалісны зібъяссӧ шпанаяслӧн пупайка сосъясысь, шлочкисны кианыс кӧрт наручникъяс да пуксьӧдісны вертолётӧ. Ӧтиыс сӧлігас нин лёкысь сьӧлыштіс муас да пинь пырыс сӧдзӧдіс: «Так глупо!»

Евлоглы везитіс жӧ. Найӧс Тараскӧд вертолётӧн журкнитӧдісны сиктӧдз. Ӧшиньӧдыс весиг прамӧя видзӧдыштны эз сюрлы. Офицер кокниа чеччӧдіс найӧс му вылӧ, крепыда кыкнанныслысь кутліс кисӧ, и вертолёт ӧдзӧссянь нин ӧвтыштіс кинас: «До свиданья, герои!» Тэрыб чирк моз кокниа вертолёт чеччыштіс сынӧдӧ да некымын здук мысти саяліс вӧр сайӧ, а сэсся и мотор шыыс дугдіс кывны.

* * *

Зонкаяс вель дыр на сулалісны местаас, но найӧс кытшалісны сиктса став челядьыс. Быдӧн кӧсйис лоны накӧд орччӧн. Евлог да Тарас зэв важнӧя вочавидзлісны юасьӧм вылӧ. Гожӧмбыд найӧ вӧліны геройясӧн мукӧд челядь водзын, быдӧн кӧсйис накӧд ёртасьны. И зонкаяс век висьтавлісны ёртъясыслы, кыдзи найӧ кутісны ӧпаснӧй преступникъясӧс. Быд пӧрйӧ, дерт, содтышталісны. Медбӧрын сэтчӧдз пӧръясьлісны, мый налы весиг дугдісны эскыны.

* * *

Но арнас налӧн ним вылӧ воис письмӧ, кӧні вӧлі гӧгрӧс печатя ыджыд кабала. Сэтчӧ гижӧма, мый воинскӧй частьлӧн командование аттьӧалӧ Евлогӧс да Тарасӧс вывті ӧпаснӧй рецидивистъясӧс кутӧмысь. Нӧшта сэні вӧлі кык фотокарточка, другъяс зэв збодера кутӧны збыльнӧй автоматъяс.

Чом вӧчӧмысь, дерт, век жӧ эз лэдзчысьны, но ӧні эз нин кыкӧн сэні вӧчны чомсӧ, а ичӧтик сиктса став челядьыс отсасис налы. Накӧд и водзӧ быдсямаыс вӧлі, но та йылысь нин висьтала мӧдысь.