БУРСИӦМ
Чов ю абу ыджыд. Татшӧм юяссӧ паськыд Коми муысь позьӧ аддзыны унаӧс: Печораысь и Удораысь, Сыктыв вожысь и Эжва катыдысь. Ю, кыдзи ю, заводитчӧ кӧнкӧ Кокуль сайын, а помасьӧ Сьӧрт полойын, Емваль посёлок весьтын.
Первойсӧ сійӧ визувтӧ тшемӧн сулалысь пармаяс пӧлӧн, сэсся матыстчылӧ видзьяс дорӧ, дыр кытшлалӧ-чукльӧдлӧ ассьыс мунан туйсӧ. Кыті полігтыр визувтӧ, кыті и тэрмасьӧмӧн котӧртӧ. Мукӧдлатіыс дзикӧдз надзмыштлас, быттьӧ сувтыштлӧ думайтны, кодарлань веськӧдчыны водзӧ.
Тулыснас юыс збой, усьласьӧ берегъяс, видзьяс вылӧ, быдӧнӧс пӧдтыны кӧсйӧ. Лым сылӧм бӧрас сійӧс юкталӧны вӧрса лыдтӧм шоръяс, содтӧны вынсӧ.
Гожӧмнас, дерт, бӧр косьмас, омӧльтчас, ветлысь-мунысьясӧс посйысьтӧг и лэдзас вуджны ас вомӧныс. Сэки ю пыдӧсын куйлысь изъяс кыпӧдасны гӧрбнысӧ, чургӧдчасны-петкӧдчасны колодаяс, вутшъяс — кӧні мый эм. Сӧмын кытчӧясӧкӧ йиръяс кольӧны, черияслы патераяс да дзебсянінъяс.
Тайӧ юыс меным друг кодь муса. Сыкӧд йитчӧмаӧсь уна казьтылӧмъяс, шуда часъяс да лунъяс. Вӧралігъясӧн да вотчигъясӧн эг этша километр восьлавлы сы берегъяс пӧлӧн, кымынкӧ пӧсь войт уськӧдлі сэтчӧ. Узьлывлі пушкыртчӧм козъяс улын, выльӧн на чӧвтӧм зорӧдъяс бокын. Кывзывлі пармаыслысь да юыслысь аслыссяма сьылӧмнысӧ, гажӧдчӧмнысӧ.
Важысянь ми Чов юкӧд тӧдсаӧсь. Май тӧлысь помын на, кор юыс ӧдйӧ заводитас ямны, ми, челядь чукӧр, волывлім сэтчӧ вуграсьны. Коллявлім войяссӧ бипуръяс дорын, сёйлім пӧжалӧм картупель, юксьывлім ас костаным вӧлӧгаясӧн, кодлӧн мый вӧлі сьӧрсьыным.
Во нелямын сайын Чов ю бокас миян видз вӧлі. Мамӧ быд гожӧм босьтлывліс аскӧдыс сэтчӧ и менӧ. Пуктам туисӧ рыська йӧв, сюям сумкаӧ некымын иднянь, босьтам коса да куран и петам туйӧ. Гортсянь мӧдӧдчам шонді садьмигас на. Дыр лоӧ восьлавны векньыдик вӧрса туйӧд, уна шоръяс вомӧн вуджны, кияс мудзтӧдзыд вӧтлавны горш номъясӧс, унаысь копыртчывны туй вылын мешайтчысь пуяслы. Менам сьӧрысь и вугыр шать и нидзув доз, найӧс видза синъясӧс моз.
Мамӧ заводитас ытшкыны, менам, дерт, оз на тырмы вынӧй косаӧн ӧвтчыны. Но прӧстӧ ог ов. Босьта кыйсян угоддьӧӧс, муна ю дорӧ. Пӧсь лыа вылысь нетшышта паськыд лапкор, картуз пыдди сійӧс юр вылӧ пукта, сэсся кывзышта лэбачьяслысь сьылӧмсӧ, чиркъяслысь варовитӧмсӧ — и пыр жӧ удж бердӧ: комъясӧс кыйны.
Уна сэки вӧлі рӧдмӧма Чов юын тайӧ ён да мича чериыс. Муртса на удита шыбитны вугыр шатьӧс ваӧ, кодкӧ сунгас нин пробкаӧс. Лэпта, а вугырын пань кузя яя ком. Час-мӧдӧн матӧ ведра джын лэптала, ӧбедайтігӧн мамӧӧс чӧскыд юкваӧн гӧститӧда, туис тыр на запас солала, медым гортӧ нуны.
Сійӧ кадсяньыс унаысь нин кынмывліс да бӧр воссьывліс чож ю. Коді тӧдас, кымын во нин ме эг пукавлы сэні вугыр шатьӧн.
И кодӧс вӧлі кыйныс? Мыйӧн Чов ю кузя кутісны лэдзны вӧр, комъяс кытчӧкӧ пыр жӧ вошины. Тыдалӧ, эз во налы сьӧлӧм вылас татшӧм олӧм-вылӧмыс, кор юсӧ тыртісны керъясӧн да кырсьясӧн, потшлісны уналаті, черияс эз вермыны та вӧсна кайны ни лэччыны. Комыд ӧд абу сэтшӧм, медым овны да быдтысьны няйтӧсь да лӧптӧсь юын, сылы сӧстӧмин колӧ, медым немтор эз дӧзмӧд, нинӧм эз мешайт.
Дзикӧдз бырлі ичӧтик юысь ком. Сэтчӧ сӧмын кольлісны сиръяс, кельчияс, ёкышъяс, и то важ серти ёна этша.
Сэсся тай коркӧ дугдісны жӧ лэдзны вӧрсӧ ю кузя, машинаясӧн кутісны лэччӧдлыны Вылыс Човйӧдз. Вочасӧн бӧр кутіс сӧдзны ваыс кедзовтлӧм юысь.
Кольӧм арнас ассьым отпускӧс ме бара коллялі татчӧс тӧдса местаясын, вӧралі, тшак да пув воті, ӧні кӧть он нин аддзы сэтысь вӧрзьӧдлытӧм пармаястӧ, гажа ягъястӧ, но абу на дзикӧдз гӧльмӧмаӧсь тайӧ местаясыс зверь-пӧткаӧн, быд пӧлӧс вотӧсӧн.
Буретш вӧлі рытъявыв. Шондіыс тэрмасис нин саймовтчыны. Ме восьлалі Паньӧ грездлань, кӧні узьмӧдчыны эм ичӧтик пывсян. Тэрыба восьлалі вӧралысьясӧн да турун пуктысьясӧн талялӧм туй кузя, коді муніс дзик ю бердӧдыс. Лолалі морӧс тырӧн вӧрса сынӧднас, мудзӧм эг кыв. Кокъясӧй асьныс и нуисны, ноплысь и пищальлысь сьӧкталунсӧ весиг эг кыв.
Заводитӧмаӧсь нин гылавны пуяслӧн коръясыс. Пуясыс то вижӧдӧмаӧсь, то ӧзйӧны гӧрд краскаӧн, быттьӧ шондіыс кольӧма налы ассьыс ломалысь серъяссӧ. Лӧсьыд да кыпыд татшӧм каднас вӧр-ваын, томмылан быдсӧн, эбӧсыд содӧ.
Виччысьтӧг ю дорысь кыліс музыка шы. Серамӧй весиг петыштліс: коді нин гажӧдчӧ сэні? Матыстчи музыка шылань; кор вои, сувті берег дорас. Сэні пукалӧ морт, сьӧд шляпаа, ватника, кокас кузь гӧленя резинӧвӧй сапӧг, бокас пуктӧма ичӧтик радиоприёмник, вабергачӧ лэдзӧма шатинъяс, гырысь гӧрд пробкаяс качайтчӧны ва веркӧс вылын.
— Он-ӧ нин музыка шы улас лягушаясӧс кый? — заводиті шмонитны берег дорын пукалыськӧд.
Вуграсьысь бергӧдчыштліс мелань. Чужӧмыс сылӧн зэв на том, синъясыс сӧдз енэж рӧмаӧсь, киясыс ёнӧсь, ыджыдӧсь. Эз на удит менам шмонитӧм вылӧ висьтавны воча кыв, кыдзи ӧти пробкаыс вӧрзис места вывсьыс да кутіс тювны-кайны ва паныд.
— Лэпты! — горӧді ме. — И сэк жӧ юр вывті, эжа вылӧ, уси кутшӧмкӧ вель ыджыд чери. Босьті сійӧс киӧ и синъяслы ог эскы: киын пессис ком.
— Вот тэныд и лягуша... — шуыштіс зон да юрсьыс шляпасӧ лэдзыштіс увлань. Ме сылы мыччи черисӧ.
— Сумкаас шыбит.
Нюжӧдчи сумка дорас, паськӧдышті да бара куті шензьыны: сэні вӧлі нин дас кымын ком, кызӧсь, мичаӧсь.
— Рӧдмӧма, бӧр рӧдмӧма комыд, — радлі ме.
— Кыдз аддзан. И тӧрыт мем ичӧтика шедыштіс.
И сэк меным дум вылӧ усьлі челядьдырся кадӧй, Чов юбокса ичӧтик видз, комъясӧн мамӧӧс чӧсмӧдлӧм. Бур, мый дзикӧдз абу бырӧмаӧсь комъяс, кужӧмаӧсь видзны асьнысӧ.
