КӦТЬ И ИЧӦТИК, А ЗВЕР

Вӧрса туйӧд, кодӧс гӧгӧрбок кытшалӧмаӧсь тусяпуяс, вӧсньыдик бадьяс, восьлаліс геолог. Мышкас вушйыштӧм, ыджыд рюкзак. Сэні быд сикас изъяс, кодъяс кӧш тыр пӧсь нин вӧтлісны геолог чужӧмысь. Мунысь морт кӧть зэв на том, но кузь туйыс да сьӧкыд грузыс и сійӧс мудзтӧдіс. А восьлавны, кӧні уджалісны да олісны сылӧн ёртъясыс, ковмас вель на дыр.

Дженьыдӧсь да скӧрӧсь арся лунъясыд войвылын. То кӧдзыд зэр дӧзмӧдчыштас, то петалас сэтшӧм тӧв, мый, вермас кӧ, уськӧдас кок йывсьыд, кульыштас юрсьыд шапкатӧ. А талун ни зэр, ни тӧв. И ывлаыс абу мукӧд лунъяс кодь кӧдзыд.

Помасис васӧд места. Геолог ӧні восьлаліс неыджыд кыр паныд, кӧні вӧрыс вӧлі вывті гежӧд. Тані тыдалісны сӧмын пожӧмъяс — войвывса вӧр-васӧ гажӧдысь пуяс. Геологлы дум вылас уси Алфимовлӧн висьт, кодӧс сійӧ неважӧн лыддис «Смена» журналысь.

«Ми — пожӧмъяс. Ми — ылӧдз юргысь ыргӧн струнаяс, кодъясӧс нюжӧдӧма му да небеса костын. Кор миянӧс кышӧдӧ тӧв, ми сьылам еджыд кымӧръяс йылысь, кодъяс шывгӧны миян весьтӧд, и му пытшса кӧдзыдъяс йывсьыс сьылам, кытчӧ дзебсисны миян вужъяс. Ми му пытшкынӧсь и енэжас. Ми кӧрталам лунсӧ и войсӧ, пемыдсӧ и югыдсӧ. Ми ӧд — пожӧмъяс...»

«Лӧсьыда шуӧма», — ышловзис геолог и друг падмис.

Сысянь воськов вит сайын, пӧрӧм пожӧм улысь, мыччысис ичӧтик звер. «Визяорда», — вашнитіс аслыс том морт.

Визяорда казяліс мортӧс да дзебсьӧм пыдди кутіс видзӧдны геолог вылӧ. Ачыс ичӧтик-ичӧтик, туша кузяыс мунӧ чукыль-мукыльӧсь вит визь. Бӧжыс вӧсньыдик, тушасьыс на дженьыд. Кутан кӧ сійӧс, тӧрас ки пыдӧс вылад, сэтшӧм сійӧ жебиник.

Геологлӧн мудз чужӧм вылас мыччысис нюм. Муртса вештыштіс няйтӧсь сапӧгсӧ водзлань — визяорда тэрыба чипӧстіс и пуля моз воши вужля улӧ.

Геолог кӧ эськӧ кутіс лыддьыны кызьӧдз, эз удит. Вужля мӧдар боксянь бара мыччысис дзебсясянторйыс. Первой тыдовтчисны сылӧн пельясыс, сэсся воӧм льӧм тусь кодь синъясыс. Гашкӧ, визяордалы окота вӧлі видзӧдлыны татчӧс местаӧ воӧм морт вылӧ.

Геолог эз на удит вӧчны и ӧти воськов — визяорда бара тюркнитіс-воши.

Том морт шыбитіс мышсьыс изъяс тыра рюкзаксӧ, сьӧкыд тушасӧ лэдзис сы вылӧ. Ачыс синъяссӧ оз вештыв пӧрӧм пу дорысь. Вӧрса олысьӧс виччысьны ковмис регыд, сійӧ выльысь мыччис ичӧтик чужӧмсӧ, дженьыдик кокъяссӧ, быттьӧ кӧсйис ошйысьны: «Со ме кутшӧм, любуйтчы мыйта колӧ, а кутны эн и думайт — он су, ӧти здукӧн пышъя».

Сідзи и эм. Муртса геолог шутёвтіс, визяорда быттьӧ сійӧс и виччысис. Чургӧдіс бӧжсӧ, чеччыштліс водзлань, сэсся ӧдйӧ пышйис тілля пуяс пытшкӧ. Дарӧм медся ичӧт звер, а вӧлӧмкӧ, тэрыб и сюсь. Ичӧтиктӧ да омӧликтӧ быдӧн вермас ӧтдортны. Дзебсян кӧ ас кадӧ, бурджык лоӧ.

— Ак, зимӧгор, пышйин. Часлы, видзӧдла, мый вӧчин вужля улас. Менӧ он пӧръяв, — том морт малалыштіс кадысь водз лэдзӧм тошсӧ, сэсся матыстчис пу дорӧ, кытысь сӧмын на пышйис дженьыд кок.

Вужля улын тыдаліс кык ыджыд розь. Шуйгаладорас — сёян видзан кум. Мыйсӧ сӧмын сэтчӧ абу кыскалӧма: пуяслысь да турунъяслысь кӧйдысъяссӧ, весиг ид да зӧр тусьяс! И ставсӧ тэчӧма торйӧн. Гашкӧ шапка тыр запас тӧв кежлӧ чукӧртӧма. Мӧд розяс визяордалӧн узьланіныс. Сэні, тыдалӧ, кос турун да быд сикас пу коръяс. Узьныс небыдджык, шоныдджык лоӧ. Мыйӧн кӧдздӧдас ывлаыс да кынмас муыс, сійӧ дыр кежлӧ мушкысяс-водас шойччыны. И сӧмын водз тулыснас, кор нин шондіыс кутас прамӧя пӧжны, первойысь петас позсьыс.

Заводитіс нин рӧмдыны, а геолог пыр на бергаліс пӧрӧм пу дорын, гашкӧ, думнас выльысь кӧсйис аддзывны ичӧтик удал зверӧс. Колӧкӧ, и том мортлы окота вӧлі кольны татчӧ ассьыс лунся став мудзсӧ.