МЕДСЯ КОЛАНА ШКОЛА

Толя синъяс доймытӧдзыс пукаліс телевизор дорын. Сэсся нюжӧдчис диван вылӧ. Нинӧм лунтырӧн эз вӧч, а мудзӧма, быттьӧ вит машина пес ректӧма.

Кӧть синъясыс дасьӧсь куньсьыны, но вӧлі окота виччысьны бать-мамсӧ, кодъяс гожӧмбыд нин уджалісны видз вылын, дасьтісны совхознӧй скӧтлы кӧрым. Толяӧс эськӧ другъясыс вель унаысь нуӧдлісны сэтчӧ, да сылы дыш. Подӧн колӧ мунны матӧ час. И лӧдзьяс да номъяс курччасьӧны.

А гортас лӧсьыд. Некод оз кесйӧдлы ни чирыштлы. Кӧсъяс кӧ, купайтчыны лэччылас, юыс, майбыр, орчча. Сараяс гож сайын позьӧ узьыштны либӧ жарысь вон пытшкӧ дзебсьыны. И телевизор оз прӧста ов, век нин кутшӧмкӧ передача позяс видзӧдны.

Со и талун сійӧ аддзыліс «Кытчӧ кӧсъян мунны велӧдчыны» передача. Бара дум вылас уси видзӧдӧмторйыс. Толя ӧд сизим класс нин помаліс. Куим во мысти ковмас торйӧдчыны школакӧд, веськӧдчыны техникумӧ либӧ институтӧ, веськалан кӧ быттьӧ. Батьыс тӧрыт на шуліс, мый крестьянин пилы медся бур помавны сельскокӧзяйственнӧй техникум либӧ институт, но Толя сӧмын серӧктыштіс.

— Колантор. Куйӧдӧн да картупельӧн сӧмын лоӧ ноксьыны. Авиационнӧйӧ муна, самолётӧн лэбавны кута.

— Коді тэнӧ сэтчӧ босьтас? Велӧдчан лёка...

— Врачӧ велӧдчы, сёшайтӧй. Быдӧн аттьӧ кутасны висьтавны, — кайтіс тшӧтш мамыс.

— Лекарство дуксӧ терпитны ог вермы, — дӧзмӧмӧн вочавидзліс пиыс.

Батьыс, тыдалӧ, дӧзмис весьшӧрӧ кыв песӧмысь да чирыштіс писӧ:

— Медводз школатӧ помав. Водзӧ кӧ он вермы велӧдчыны, то уджыд сюрӧ. Гӧр кӧть пӧрӧдчы, стрӧитчы кӧть дворникав.

— Ассьыд ӧтка питӧ он жӧ моски весавны ысты. Вокыд тай тэнад инженерӧдз велӧдчис. А Паладьлӧн нылыс — врач.

— Юрад кӧ абу жуг — быдлаӧ велалан. А миян Тольӧлӧн сэні, тыдалӧ, пилипызь либӧ нитш. Эм миян медся колана школа. Помалан кӧ сійӧс, нинӧм сэсся оз ков мортыдлы. Та йылысь ме том дырйи книгаысь на лыддьывлі.

Толя чуймис быдсӧн. Кутшӧм колана школа? Налы та йылысь некод на эз висьтавлы. И юаліс батьыслысь.

— Оз кӧ мортыд помав сійӧс, то нэм чӧжыс тышкас да мышкас кутас овны. Йӧзыс дивитны кутасны да вӧйпны. Но тайӧ школа йывсьыс торъя сёрни лоас. Аски воа видз вылысь да тӧлкуйтыштам.

...И со ӧні усис дум вылас батьыскӧд тӧрытъя сёрниыс. Чеччис диван вылысь, петаліс кильчӧ вылас, мыссис. Унзільыс пыр жӧ кытчӧкӧ воши. Дыр ковмис виччысьны батьсӧ. Страда кадад тай дыр уджалӧны.

Коркӧ воис и рыт. Мамыс и батьыс мудзӧмаӧсь, но варовӧсь. Ужнайтӧм бӧрын Толя бара корис висьтавны батьсӧ, кутшӧм школа йылысь тӧрыт сійӧ казьтыліс. Мӧдыс наяна мигнитіс, ыджыд да зумыд кисӧ пуктіс Толялы пельпом вылас.

— Эм сэтшӧм школаыс, пиук. Тайӧ — олӧм, шань йӧз, книгаяс, учительяс. Найӧ велӧдӧны, кыдзи лоны вежӧра, уджач да прамӧй мортӧн, радейтны ассьыд чужан му. Помалан олӧмыслысь татшӧм школасӧ — некор он повзьы сьӧкыдлунысь, пыр кутан тӧждысьны йӧзлы буртор вӧчӧм вӧсна.

— Тайӧ нӧ школа?

— Медся коланаыс... Другъясыд тэнад велӧдчӧны нин тайӧ школаас, отсасьӧны совхозлы, велӧдчӧны бур йӧзлысь. А тэ сӧмын лунтыр купайтчан да шемела песан.

Мамыслы жаль лоис пиыс, малыштіс Толяӧс:

— Мун вод, сёшайтӧй. Батьыд аски видз вылӧ кӧсйӧ нуны, медым и тэ велӧдчин сійӧ школаас.