ЗОЯЛӦН МА
— Лӧсьыд жӧ нин, майбырӧй, парма-ягад! Пӧрысьми тай, пӧрысьми, воис кадӧй. Оз нин нуны кокъясӧй чӧдла, озла, пувла. Да и синъясӧй оз нин аддзыны важся вотчан места. Ветлывлім том дырйи гажа ягъясӧ. Вотлывлім тай тшакъяссӧ ыджыд кузовӧ. Тӧвбыд кежлӧ вӧлӧга лӧсьӧдлім, ыджыд пельсаясӧ тшакъястӧ солавлім. Сэтӧрыд, ӧмидзыд — быдторйыс вӧлі. Телега тыр вӧлі тшак-пувтӧ вайлам, кӧть гортсянь матіникӧ вӧлі кайлам.
Кыліс пӧчыслысь лӧвтӧмсӧ Зоя — жаль быдӧн лои сійӧ:
— Эн шогсьы, бабук. Ме ӧд ыджыд нин. Арнас быд лун кута вотчыны. Чӧд вая, сэтӧр. Пукав да сӧмын сёй. Мамӧ варенньӧ тэныд пуас, чӧскыдысь чӧскыдӧс, кывтӧ ньылыштан.
— Видзӧдлам, арӧдзыд абу нин ылын. Бур йӧзыс тай висьталӧны, быттьӧкӧ пӧ таво некутшӧм вотӧс оз ло. Жар гожӧмыд ставсӧ косьтӧма. Сійӧн ӧд и майшася да шогся. Оз нин, мися, удайтчыв чӧсмасьыштны чӧскыд вотӧсъясӧн да тшакъясӧн. Дыр нин ола му вылас, а татшӧм жар поводдяыс важӧн нин эз вӧвлы.
А гожӧмыс таво и збыльысь аслыссяма. Быд лун, водз асывсянь сёр рытӧдз, сотӧ шонді. Гӧгӧр косьтіс. Быдса тӧлысь эз зэрлы. Видз вылын уджалысьяс ошйысьӧны: «Бур и турун таво сюрукъяслы лӧсьӧдім. Сідзкӧ, унджык йӧв да вый лоӧ». Паракодъяс вылын ветлысьяслы, мӧдарӧ, шог: «Дзикӧдз косьмис Эжва юным, пуръясным сибдалӧны, веськыд сё мат».
Велӧдчыны заводитчытӧдз коли дас лун, а Зоя гортас ни ӧти наберушка чӧд ни пув эз на вайлы. Да и кытысь ваян, кор некӧн нинӧм абу. Кӧсйысьліс эськӧ пӧчсӧ быд чӧскыд вотӧснас чӧсмӧдлыны, но он на босьт.
Гоз-мӧдысь нин аслас пӧдругаяскӧд Зоя ветліс вӧрӧ, а сэні тшак ни вотӧс абу. Быдлаті кытшлаласны, а сиктӧ локтасны тыртӧм дозъясӧн, стӧкан тыр вотӧс весиг оз чукӧрмы. Сӧмын видз гриваяс вылын тыдалӧны польдчӧм лежнӧгъяс, найӧ банйӧмаӧсь, гӧрдӧдӧмаӧсь, ӧшалӧны сэтшӧм чукӧрӧн, лежнӧг кустыслысь вожъяссӧ весиг личкӧмаӧсь.
А мый лежнӧгсьыд? Ваян кӧ сійӧс гортад, сӧмын серавны тэ вылын кутасны.
Зоя тӧдӧ, мый лежнӧг вотӧссӧ найӧ сиктын некод оз чукӧрт, лыддьӧны сійӧс медся ковтӧм вотӧсӧн. Челядь сӧмын корсюрӧ чӧсмасьлӧны сійӧн.
Школаӧ мунтӧдз коли кык лун. Зоялӧн пӧчыс бара асывсяньыс кутіс лӧвтны: «Пӧрысьмим тай, пӧрысьмим. Воис кад... Сідз нин, тыдалӧ, лоӧ кувны: вотӧс ни тшак ог аддзыв. Со став лыясӧй юкалӧны, сьӧлӧмӧй ортсӧ кӧсйӧ чеччыштны. Ок-ок-ок... Кытчӧ бара вошӧма, кытчӧ бара кольӧма том кадыс? Верми кӧ эськӧ ветлыны, кокъясӧй кӧ нулісны ягас да видзьяс вылас! Кысь нин... Овсьӧма, буракӧ...»
Ещӧ на жаль лои Зоялы пӧчыс. Водз асывнас бара мӧдӧдчис вотчыны. Ылӧдз, майбыр, оз ков мунны. Петан керкасьыд — вӧрыс орчча, видзьясыс зэв жӧ матынӧсь. Нывка пӧдругаяссӧ эз нин нуӧд, ӧтнас мӧдӧдчис. «Гашкӧ, пумӧн тшак сюрас, сэки пӧчӧлӧн сьӧлӧмыс бурмас».
Лунтыр ветлӧдліс Зоя видз гриваяс пӧлӧн, гӧгӧр видзӧдіс, куим тшак и паныдасьліс, да и то номырӧсь. Дзикӧдз шогӧдіс Зояӧс, бара тыртӧм наберушкаӧн ковмас мунны гортас.
Пуксис пушкыра лежнӧг куст дорӧ, а сэні ӧшалӧ уна сё польдчӧм лежнӧг йыв.
— Тіянӧс кӧть ӧкта. Гашкӧ, кытчӧкӧ и шогманныд. — И мӧдіс шыблавны гӧрдӧдӧм лежнӧг йывъяссӧ наберушкаас. Ылалі быдсӧн. Быттьӧ вотӧ оз. Аклялыштас вотӧссӧ вомас — чӧскыд и юмов.
Рытъявылыс нин Зоя воис сиктӧ. Лежнӧг йывъяссӧ чукӧртӧма ыджыд наберушка тыр.
Эз на удит пырны гортас, нывкаӧс аддзис сиктса врач Сергей Сергеевич.
— Вот тайӧ тэ добра чукӧртӧмыд, Зоя. Витамин. Висьысьяслы да пӧрысьяслы медбур лекарство. Мед талун жӧ мамыд пуас лежнӧгсьыс варенньӧ. И менӧ тшӧтш корлӧй сёйны.
Сэсся Сергей Сергеевич висьталіс, кыдзи колӧ лежнӧгысь пуны варенньӧ. Зоя видзӧдіс врач вылӧ, кывзіс сылысь висьталӧмсӧ, а ачыс пыр на эз эскы.
— А мыйла ӧнӧдз лежнӧгсӧ миян сиктсаяс некор эз вотлыны?
— Оз тӧдны сылысь коланлунсӧ, сійӧн и оз вотны. Унатор на йӧзыд оз тӧдны. Со босьтам пелысь, льӧм, жов. Мыйта найӧ быдмӧны видзьяс вылын, но некод тайӧ быдмӧгъяссӧ оз донъяв. Кутшӧм ыджыд пӧльза эськӧ найӧ вайисны йӧзлы — видзисны налысь дзоньвидзалунсӧ, бурдӧдісны висьӧмъяс.
Зоялы та бӧрын сьӧлӧм вылас лои сэтшӧм кокни, сьылігтыр пырис гортас.
Сійӧ жӧ рытнас мамыскӧд лежнӧг вотӧсысь пуисны варенньӧ. Вӧчисны ставсӧ сідз, кыдзи велӧдіс врач.
Вежон мысти пӧчыслы тыри ӧкмысдас арӧс. Зоя восьтіс варенньӧ банкасӧ да пуктіс сылы ныр улас.
— Бабушка, тайӧ месянь тэныд козин! Видлы, чӧскыд абу.
Пӧчыс босьтіс ичӧтик пань, кыв йывнас видліс варенньӧсӧ да дыр тяпкӧдчис.
— Мый нӧ тайӧ татшӧм чӧскыдыс? Дзик тай ма кӧра-а...
— Ма и эм тайӧ, бабуль. Войвывса ма. Кутан кӧ сёйны сійӧс, сё воӧдз олан.
— Дивӧ тай... Лежнӧгысь али мый? Нэм чӧж олі да медводдзаысь татшӧм чӧскыдторсӧ паняла. Аттьӧ тэныд, внучка. Бара быттьӧ гажа ягӧ волі, веж луд вывті восьлалі, ассьым том кадӧс казьтылі. Сё пасибӧ, абу вунӧдӧмыд пӧчтӧ. Сьӧлӧм бурмытӧдз чӧсмаси.
