УДЖЙӦЗ

Ёгор Миколай Ӧньӧ пӧ кувсьӧма да Трипан Ӧдялы шыасьлӧма. Трипан Ӧдя сикт пасьта разӧдӧма. Вель унаӧн Ӧньӧ керка дорӧ локтісны. Мужикъяс черӧн-стружӧн. Метра Вась ведра кӧрт тув вайӧма: ыджыд пӧ мортыс вӧлі да, гортйыс караб ыджда ковмас. Ӧньӧ, дерт, эз багатыр вӧв, но Метра Васьлы ки вомлӧсӧн кӧ сыысь джуджыдджык, ёна нин ыджыдӧн кажитчӧ.

Кильчӧ вылын ызгӧм:

— Игана тай нӧ!

— Эз, эськӧ, ёна игнасьлыв да...

— Дерт, кабакад йӧзыд эз бырлы...

— Яндысь кулӧма йывсьыс тадзсӧ. Мый кӧть юышталӧ вӧлі да...

— Юӧмыд ӧд абу грек, ас деньга вылад кӧ.

— Ха! Кор нӧ Ӧньӧлӧн ас деньгаыс вӧлі?

— Мыйяскӧ, эськӧ, исавліс жӧ деньгатӧ да. Эз тай ӧти пач тэч.

— Да. Мыйяскӧ тэчлӧма.

Мужикъяс пачка джынйӧн удитісны куритны. Локтіс вель ыджыд баба кельӧб. Медводзын Трипан Ӧдя.

— Мый нӧ он пырӧй?

— Игана да.

— Черныд нӧ?

— Ог жӧ ӧдзӧс жуглыны кутӧй, абу ӧд шышъяс.

— Мыськавны ӧд колӧ. Кынмас да, кыдз мыськалан?

— Час, Пиля Коля участкӧвӧйла муніс.

— Сійӧ ӧд дас верст сайын олӧ. Кор на и волас...

— Коляыд чиклет вылад — ас, несйыны он удит, гурӧдас Шитинтӧ.

Чӧв усьлісны. Сэсся кутшӧмкӧ баба шыӧдчис Ӧдя дорӧ:

— Ӧдя... Мыйкӧ... Кыдз нӧ эськӧ шонъяныс шыасьліс?

Ӧдя, тыдалӧ, дыр нин виччысьӧма, пыр и сяркнитіс:

— Кыдз шыасьліс? Кыдз шыасьлӧны, сідз и шыасьліс... Асывнас видлыны локті, а кабакыс игана. Но, думайта, мыйкӧ и игана?! Вель дыр гольӧді ӧдзӧсас. Мися, узьӧ али мый?

Йӧз чукӧр топӧдчыштіс Ӧдя гӧгӧр. Метра Вась вомсӧ паськӧдӧма: рака шевкнитӧм борднас пырас, оз кӧ ӧтка вылыс пиняс мытшась. Мужикъяслӧн чигаркаяс кусісны. Бабаяс синсӧ чышъян помъяснас тільӧны. Кулӧм бӧрад тай ставыс жаль. Эз, эськӧ, ёна прамӧй морт вӧв да: ылӧдчысь, юысь, удж эз тӧдлы, пач тэчӧмысь ӧтдор. Да и сэн: водзвыв кӧ юкталан, во-мӧд пачыс сулалас, он кӧ юктав — бӧрсяньыс киссяс.

Школалы тай кольӧм во куимысь тэчліс-а. Директорлысь пӧкмелитны корӧма да: он пӧ ӧд мен вӧч. Вежон мысти зводйыс киссяс. Выльысь вӧчас да, тӧла поводдяӧ струбаыс киссяс, ещӧ шиперсӧ на жулльӧма вель ыджыда. Коймӧдысьсӧ директор шуас: зэв пӧ, эськӧ, непрамӧй морт да, корнысӧ ся некодӧс. Стӧканӧн-джынйӧн спирт кисьтас гуся запасысь. Ёгор Микайлӧ Ӧньӧ пачтӧ лӧсьыда нин вӧчас. Оз жӧ позь челядьӧс йӧртны. Ыджыд пачтӧ куим пӧръя тэчӧмсьыд вит дон босьтас, а непрамӧй мортнад шуӧмтӧ оз вунӧд. Гожӧмнас директорлысь гортсьыс пачсӧ вежӧма. Ӧні быд пач ломтігӧн суседас петӧны. Керка пытшкыс рыныш кодь сьӧд.

Метра Вась каститчӧм-маститчӧм йывсьыд вермис лунтыръясӧн кывзыны. Тэрмӧдлӧ Ӧдяӧс:

— А мый нӧ сы водзасӧ петін? Вӧтасин мыйкӧ?

— Эг вӧтась. Нучкаӧс ыстывлі асывводз... Дзоля нылӧс верӧс сайӧ сета да, деньга колӧ.

— Ӧньӧ нӧ сэтшӧм озыр вӧлі? Хм! Тӧді кӧ, ловъя дырйиыс жмитлі жӧ да. Век менӧ вӧлі ыстӧ: тэ пӧ, кӧнкӧ, деньгаа. Менам пӧ кытчӧкӧ тӧрыт пуктыссьӧма да, ог помнит, кытчӧ.

— Сылӧн нэмыс эз вӧв...

— Мыйла нӧ ыстін, сідзкӧ?

— Да нёль-ӧ-витысь удждысьліс менсьым два пейсятӧн да рубӧн. Ёнасӧ, эськӧ, эг и казьтывлы да. Пач тэчӧмъяссьыс тай вӧлі курыштлас да, шула: кор нӧ триста пейсяттӧ ваян? Энлы пӧ, ичинь, коляс да, сета.

— Кыдз нӧ рубнас да два пейсятнас куимсё ветымыныс артмӧ?

— А локтас вӧлі шонъян да: вайлы пӧ, Трипановна, пара шайт. А ме ӧнія деньгалысь серсӧ ог тӧд да, мися, босьт ачыд. Сійӧ ий шуас: ме этайӧ дасасӧ босьтла, важ деньгаӧн ӧд руб на ий лоӧ. Зятьлы висьталі да: кӧмӧдӧма пӧ Ӧньӧыд, важнас пӧ дасаыд сёа вӧлі.

— Но ӧні вошис. Ловъянас кӧ эз сет, кулӧманад этша босьтан.

— Унаӧс ий ылӧдліс,— шыасис кодкӧ бабаяс пӧвстысь.— Менсьым кольӧм во даса удждывліс, век на вайӧ. Пошта Натальлӧн витаыслы мӧд во жӧ нин. Матренлы и...

Кирӧ Опонь Вась, Ӧньӧлӧн первой другыс, бузӧбтіс:

— Но, ӧні, бабаяс, мӧдаръюгыдсянь перевод виччысьӧй, вина пробканас печатьсӧ самӧй Ӧньӧ тэчӧ.

Мужикъяс серӧктісны, бабаяс вувтісны Опонь Вась вылӧ: он жӧ пӧ шонъян йылысь тадзи шу, ещӧ пӧ ӧд друг морт. Опонь Вась, другыс кодь жӧ наян, пыр и бергӧдіс сёрнисӧ:

— Энлӧй, Ӧдясӧ тай нӧ торкинныд. Мед водзӧ висьталас.

Метра Вась куим гӧна морӧссӧ гыжъялӧ:

— Вай лӧньыштӧй и эм, мед висьталас.

— А мый сэсся висьтавнысӧ? Нучка пырӧма, а Ӧньӧ виж куйлӧ: «Ок ӧд, Нинук, кула, абу деньгаӧдз. Мун ыджыд мамтӧ корлы». Нучка повзьӧма, первойысь на кулысь морттӧ аддзӧ да. Ся пӧ паччӧрас мыйкӧ рукӧстіс да еджыд савана кутіс пач костӧдыс лэччыны. Гортӧ Нина локтіс, кывйыс оз артмы: «Смертьыс пӧ лэччӧ да тэнӧ корис». Господей, видз, мися, менӧ ӧд эз жӧ кор? — Эз, Ӧньӧ пӧ корис, а Смертьыс паччӧр вывсяньыс нин лэччӧ. Ме ӧбраз босьті да петі. Мися, ӧбразнад некод оз сибав. Голльӧдча, оз восьты. Горза: «Ӧньӧ! Кулӧмыд али ловъя?» Оз шыась. Сэсся быттьӧ жыннян бовкнитіс да, мужик шыасис: «Эн камав, лолыс самӧй петіс». Гӧлӧсыс тӧдтӧм да ещӧ юалі на: — Тэ нӧ эськӧ код лоан? — Ме пӧ Ёгорей аркандел.— Мися, Ёгорейыс ӧд абу аркандел, прӧстӧ святӧй...— Омӧля пӧ вичкоас ветлан, ӧні аркандел нин. Вот ӧд, мися, пӧрысь ропотьыд, грекӧ вӧйи да... Нинӧм ог тӧд. А гӧлӧсыд и шуӧ: — Мун, старука, эн кулӧм ловсӧ смушшайт.

Опонь Вась син пӧвсӧ читкыртліс:

— Арканделыс нӧ эз ачыс Ӧньӧыс вӧв?

— Но, сылысь ӧд гӧлӧс тӧда жӧ...

Дыр на сиктсаяс вульскисны кулӧмасӧ. Кодӧскӧ дозла ыстывлӧмаӧсь. Лавошничаыс небзьӧдчӧма: «Тайӧ мынім да, бур нин, ассянь кӧть ещӧ содта».

Мужикъяс дарйыштчисны. Кодсюрӧлы мӧдысь нин веськаліс, кор локтісны Пиля Коля да Шитин. Кыкнанныс сусана баля кодьӧсь: кусӧм мотиксӧ верст куим йӧткалӧмаӧсь. Шитин чышкыштіс кияссӧ турунӧ, мыйлакӧ разьліс да бӧр сиптіс кобурасӧ, матыстчис ӧдзӧс дорӧ:

— Ноко, чертӧ вайлӧй.

Бертовтіс ӧдзӧссӧ, йӧткыштіс пельпомнас. Краймыш ӧдзӧс шлопкысис-потіс кузялаыс. Посводзӧ гузьгысьӧм йӧз мытшасисны джӧмдӧм Шитин мышкӧ. Шитин лэптіс кисӧ:

— Энлӧй! Лӧньлӧй!

Лӧнисны. Керка пытшсянь коставлӧмӧн кылісны жыннян шыяс. Бабаяс тэрыба пернапасасисны: «Сят-сят-сят!» Ӧдя тіралысь киӧн кыскис питшӧгсьыс пернасӧ, ӧбразыс уси киняувсьыс. Метра Васьлӧн гораа гурӧбтіс кынӧмыс.

Шитин ньӧжйӧник восьтіс керка ӧдзӧссӧ. Гӧвкъялысь тшын сайысь дыр мысти тыдовтчис жӧ пызан. Пызан сайын дзигӧдчӧмӧн пукалісны Ӧньӧ дядьӧн шуысь Ёгорейыскӧд. Ӧта-мӧд вылас ӧшйӧмӧн найӧ мургисны кутшӧмкӧ сьыланкыв. Буракӧ, медбур местаас «шонъянлӧн» дядьӧн шуысь камӧбтліс кулакнас кымыня тазйӧ.

Кирӧ Опонь Вась петіс Шитин мыш сайысь да чышкыштіс вом дорсӧ:

— Но, кисьтышт, друг морт, коснад оз колльысьлыны.