ДЗЕБСЯСЬӦМ

Мишалӧн эм ичӧтджык чой Света. Сійӧ оласногнас нинӧмӧн эз торъяв миянысь. Ӧтлаын котралӧ, кавшасьлӧ ӧшинь улын быдмысь джуджыд пожӧм вылӧ. Весиг рогаткаысь лыйсьывліс.

— Рӧзбойник, код рӧдӧ мунӧма? — увгыліс мамыс. — Йӧзлӧн нывкаяс аканьӧн ворсӧны, горт гӧгӧр пелькӧдчӧны, а миян!

Ме думысь, тайӧс мамыс шулывліс дӧзмӧмвывсьыс. Ачым унаысь аддзывлі, кыдзи Светаыс джоджсӧ чышкӧ, тасьті-паньсӧ идралӧ. Но сӧмын сюрӧ стрӧка, пыр жӧ войлыштас миян дорӧ ворсны. Сійӧ миянлы ас морт. Светаыс лоис ас мортӧн, кор мездіс понъясысь Марпа пӧчлысь каньсӧ. Кык пон вӧлі каньсӧ топӧдӧмаӧсь. Нывка уськӧдчис да аснас сайӧдіс сійӧс, моздорас босьтіс. Понъясыс ырыштчылісны сы вылӧ, но сэки нин ме беддьӧн вӧтлі найӧс.

Мишалӧн да Светалӧн вӧлі жӧ понйыс, Бим нима. Бимыс скӧр, та понда век домын оліс. Сӧмын тӧвся войын батьыс вӧлі мездывлас домсьыс: мед пӧ коксӧ веськӧдыштас. Велалӧма да, асывнас бӧр вӧлі локтӧ, домавны сетчӧ. Бокӧвӧй морт пон дорӧ эз лысьтлы матыстчыны. Миша пыр ошйысьліс аслас понйӧн. Шулывліс, мый менам Бускоӧй малявка Бим дорас. Миян костын сэки кыптывліс вензьӧм. Ме дорйылі Бускоӧс, мися, быдмас да, гашкӧ, Бимсӧ на пурны кутас.

Колян шойччан лунӧ пажын бӧрын Миша да Света ворсӧмаӧсь дзебысь. Ӧта-мӧдсӧ корсисны то ӧтилаысь, то мӧдлаысь. Сэсся Миша думыштас пырны пызан улӧ. Пызаныс налӧн сулаліс джодж шӧрын. Вӧлі вевттьӧма мича дӧраӧн. А пызан шӧрас дзоридз тыра ваза мамыс пуктӧма. Мишалӧн друг лои пырӧмыс да, кыскыштчис пызан вывсьыс дӧраыс. А сыкӧд тшӧтш вазаыс джоджас усис да пасьмуніс-жугаліс. Некымын тор лэбисны ӧтарӧ-мӧдарӧ.

Мамыс кыліс ваза жугалӧмсӧ да пыр жӧ мыччысис ӧдзӧсӧд:

— Рӧзбойникъяс, мый вӧчинныд? Жугӧдӧмны выль вазасӧ! Нолтӧ, зіля ӧктӧй торъяссӧ да джоджсӧ чышкӧй!

Миша босьтіс корӧсь, а Света — ветьӧк да джодж мыськалан ведра. Чукӧртісны вазалысь клянича торъяссӧ да джоджсӧ чышкисны. Буретш сэки ме да Ваня матыстчим налӧн керка дорӧ. Ванялӧн шутьлялӧмыс бурджыка артмӧ. Сійӧ чуньсӧ вомас сюйӧмӧн гора шутёвтіс.

Кор Миша восьтіс дзиръя ӧшиньсӧ, ме пыр жӧ горӧді:

— Петалӧй, мачасям!

Но сэки ӧшиньӧ юрсӧ сюйис сылӧн мамыс да чорыда шуис:

— Миша да Света оз петны, эн шутьлялӧй!

Сэсся бергӧдчис да шуис:

— Ваза жугӧдӧмысь накажита, талун некытчӧ он петӧй.

— Ми ӧд эг нарошнӧ, — заводитліс вензьыны Миша.

— Мыйкӧ кӧ пакӧститанныд, век абу нарошнӧ, — аслас кыв вылын сулаліс мамыс. — Ме шуи, он петӧй, сідзкӧ, сідз и лоӧ.

Чоя-вока пуксисны дзиръя ӧшинь дорӧ, мӧдісны видзӧдны миянлысь мачасьӧмсӧ. А мамыс налӧн петіс сарайӧ. Ме бара чукӧсті другъясӧс:

— Ӧні петӧй, мамыд сараяд муніс.

— Пышъям? — юаліс чойыслысь Миша.

— Вай, — пыр жӧ кӧсйысис Света.

Чоя-вока котӧрӧн петісны керкаысь. Но ӧшинь улас мамыс аддзис налысь пышйӧмсӧ. Дӧзмис кывзысьтӧмсьыс да горӧдіс:

— Лэдзтӧг мунанныд, гортӧ он лысьтӧй локны!

Тайӧс кылӧм бӧрын Света эськӧ падмыліс. Весиг сувтыштліс, но Миша нуӧдіс: ӧдйӧджык пӧ лок. Тыдалӧ, Мишаыс миян водзын асьсӧ кӧсйис петкӧдлыны, мый оз пов мамсьыс. Чойыс сэсся-й кывзысис ыджыдджык вокыслысь.

Ми котӧртім шор бокӧ. Таво кӧч тӧлысьыс вӧлі кос да шоныд. Та понда ми пырджык зілим ывлаын кадсӧ коллявны. Шор бокас зэв ыджыд шыльыдін вӧлі. Сэні нэмсӧ зонпосни ворслісны. Ми мачасим, котралім. Кор пемдыны пондіс, Ваня мачсӧ киас босьтіс:

— Ме сэсся ог ворс, гортӧ муна.

Ме тшӧтш гортӧ мӧдӧдчи. А Мишалы да Светалы пыр жӧ дум вылас усисны мамыслӧн кывъясыс. Найӧ чушкыльтчисны, надзӧник вӧтчисны миян бӧрся. Ас костаныс майшасисны, мый вӧчны.

А тайӧ кадӧ, вӧлӧмкӧ, мамыс налӧн ачыс нин часі вылӧ видзӧдлывлӧ. Кытчӧ пӧ вошисны, мыйла оз локны. Батьыс удж вылысь воис да юалӧма жӧ: кӧні пӧ та дырасӧ гуляйтӧны. Мамыс сэки и висьталіс челядьлысь вильшасьӧмсӧ. Сэсся пасьтасис:

— Ветла Васьӧ да Ваня дорӧ, колӧкӧ, сэтӧнӧсь.

Мамыс ветлас Ваняясӧ, сэсся локтіс миянӧ да пырысь-пыр юаліс:

— Васьӧ, кӧні торйӧдчинныд Миша да Светаыскӧд?

— Ӧтлаын миян керка дорӧдз локтісны, тані и торйӧдчим. А мый, абу гортадӧсь?

— Эз на волыны, ог тӧд, кысь корсьны.

Тайӧс кылӧм бӧрын ме вӧзйыси тшӧтш корсьысьны. Плавги ас вылӧ вылыс паськӧмӧс да котӧрті Мишалӧн мамыс бӧрся.

Воис сійӧ гортас да верӧс водзас асьсӧ кутіс вӧйпны:

— Ачым мыжа. Пышйӧны вӧлі да, менам шусис, мый оз лысьтны гортӧ локны. Лок, суседъясӧс кытшовтам, гашкӧ, сэнӧсь.

Ми ӧтлаын котралім суседъясӧд. Кодсюрӧӧс весиг вольпасьысь чеччӧдім. Но ставыс весьшӧрӧ. Чоя-вока некӧн эз вӧвны. Видзӧда, мамыслӧн синваыс нин доршасьны мӧдіс.

— Колӧкӧ, лёк морт шӧрӧ веськалісны? Гижлӧны и петкӧдлӧны телевизор пырыс, быдсяма маньякыс пӧ шӧйтӧ.

— Ӧкмыс час лоӧ, - батьыс индіс часі вылӧ. - Ӧнӧдз абуӧсь, гашкӧ, збыль мыйкӧ лоис?

Тайӧ кывъяс бӧрын мамыс бӧрддзис да корис верӧссӧ юӧртны челядь вошӧм йылысь погона йӧзлы. Но верӧсыс шуис:

— Войнас найӧ оз уськӧдчыны корсьны. Бурджык, петалам, нӧшта ӧтчыд кытшовтам. Оз кӧ сюрны, вӧлись юӧртам.

Ми выль пӧв кытшлалім, кытчӧ эг на пыралӧй. Восьтлім сарай ӧдзӧс, югзьӧдалім пемыдінъяссӧ ичӧтик пӧнарӧн, но некодӧс эг аддзӧй. Сулалыштім пемыдінас да кывзысим рытъя лӧняс. Кӧнкӧ бокын увтчис пон.

— Мыйла Бимыд оз увтчы? — юалігмоз инді ме чом вылӧ.

Мишалӧн батьыс матыстчис пон дорӧ. Сылы чушӧма жӧ Бимыслӧн чӧв олӧмыс.

— Чомъяд мыйла он пыр? — малыштіс понсӧ юрӧдыс.

Понйыс сӧмын небыдика никӧстіс да бӧжсӧ люг-легвӧчис.

Батьыс бара кутіс кывзысьны. А сэсся быттьӧ токӧн вартісны. Зэв зіля копыртчис да видзӧдліс пон чом пытшсӧ. Сэні кутчысьӧмӧн узисны корсянторъясыс. Эз палявны весиг сэк, кор пӧнарсӧ бергӧдіс чужӧмланьыс.

— Со кӧні узьӧны! — паськӧмӧдыс тогйигмоз горӧдіс батьыс. Ун йывсьыс чоя-вока эз пыр гӧгӧрвоны, кӧнӧсь найӧ. Дзикӧдз палялісны сӧмын сэк, кор понйыс налысь чужӧмсӧ нювны мӧдіс.

Петісны чомсьыд, а мамыс кутыштіс найӧс:

— Кутшӧма повзьӧдінныд ті миянӧс. Тадз ӧмӧй позьӧ?

— Прӧститӧй, — корисны Света да Миша.

А батьыс Мишалысь юрсисӧ кинас дзугыштіс:

— Вот эськӧ ньӧръявны кӧ тіянӧс татшӧм олӧмсьыд. Тэ ӧд ыджыдджык чойсьыд, бур вылӧ чуйдны верман, а ставыс мӧдарӧ артмӧ.

— Вот аддзылан, аскисянь ме бура кута овны, — пӧся кӧсйысис Миша.

Сэсся казяліс менӧ мамыс мыш сайысь да чуймис:

— Тэ мый тані?

— Тіянӧс корси, — вочавидзи сылы.

— Со аддзан, муртса став сиктсӧ эн шызьӧдӧй, — дивитана шуис батьыс.

Ме думысь, Мишаыс казяліс, мый батьыс оз скӧрав. Кӧть эськӧ ньӧр йывсьыд казьтыштіс. И мамыслӧн шуасьӧмыс эз повзьӧд. Но такӧд тшӧтш, тыдалӧ, кутшӧмкӧ майшасьӧм морӧс пытшкас чужис. Ме ӧд зэв бура тӧда ассьым другӧс, гашкӧ, весьшӧрӧ батьыслы кӧсйысис бурасӧ овны?

Миша копыртчыштіс да малыштіс понсӧ. Пасибӧ пыдди, чомъяд лэдзис да. Босьтіс чойсӧ да мамсӧ киӧдыс. Сэсся тадзи-й, батьыс водзын, пырисны гортас. Бергӧдчыліс мелань: аскиӧдз пӧ. Ме сӧмын юрӧн довкниті да котӧрті гортӧ. Повны нин куті, дырджык кӧ ог лок, менӧ корсьны кутасны.