АР ДА ТӦВ КОСТЫН

Сёр рытын овлӧ сэтшӧм здук, кор луныс быттьӧ кусӧма нин, оз нин шыавсьыв вӧр-ваыс разнӧй горъясӧн. И сиктыс быттьӧ чӧлӧма жӧ, некод некӧн прӧйдитысь абу. Вӧрса зверь-пӧткаыс и, йӧзыс и узьны водӧмаӧсь, сӧмын абу на унмовсьӧмны, кывзысьӧны сёр рытъя чӧв-лӧняс, виччысьӧны быдӧн аслас шебрас улын, мый бара водзӧ лоас-а. Нинӧм сэтшӧмыс оз ло, мый сӧмын сьӧд войыс личкас ставнысӧ шойччан унмӧ.

Тадзи жӧ овлӧ сёр арын, октябрь помын нин. Бур тӧлыс эз на во, но вӧр-васӧ шуны арсяӧн он жӧ нин вермы. Вӧр-ваыс узьны лӧсьӧдчӧма. Кыддза рас пӧрччис вой кежлӧ ассьыс мича платтьӧсӧ, кок улас шыбитіс, мед локтан тулысӧ выльысь пасьтасьны-вӧччыны. Лым нин мукӧд войнас усьыштлӧ, а луннас бӧр сылӧ — муыс шоныдсӧ видзӧ на. Ниа лыскыс кӧ лым вылӧ киссяс, висьталӧны пӧрысь йӧз, лымйыс бара на сывлас.

Сиктын эмӧсь тайӧ кадся аслас приметаяс. Генялӧн да Васялӧн бабыс тшӧктіс налы турбыльтны керка пытшкын шоммӧм капуста латшсӧ пӧдвалӧ. Орчча керкаын олысь Дӧмӧй баб пыртіс амбарсьыс дӧра кыан стансӧ, тӧвбыд пондас кок ув дӧра кыны йӧзлы и аслыс. Максим ӧдӧй эз кут восьтывны ӧшинь занавесъяссӧ — тӧв кежлӧ мунӧма нылыс дорӧ да тулыснас сӧмын локтас гортас, скворечьяскӧд тшӧтш. Микайлӧ дед лэччӧма карӧ капрон шӧртла: кулӧм панӧма, а шӧртыс пӧ оз тырмы. Штатнӧй вӧралысь Семӧ Ёгор сельпоысь уна прӧдукта ньӧбис — арся вӧрӧ мӧдӧдчӧ. Павел дядь мездіс стенъяс бердӧ кольӧм тулысӧ на зэвтлӧм додь сювъяс, пырталіс сараяс. Турун кыскалан туйяс пуксьытӧдз совхозлы пондас додьяс вӧчны. Ӧкуль тьӧт ветлӧма сельпо правленньӧӧ юавны турипувлысь тавося примитан донсӧ.

Некымынысь шондӧдлӧм бӧрын кӧдзыдыс сэсся крута босьтчис, чизыр асыв тӧв петіс да ӧти кӧдзыд войӧ и кӧлаліс юсӧ. Воис кадыс налы, кодъяс октымӧн налим кыйны радейтӧны. Вокъяс тӧрыт на чӧвталісны гырысь вугыра октымъяс. Налимыд ӧні горш, кӧть мый вылӧ шыбитчас — шоналӧм яй тор самав кӧть, треска ли селёдка юр кӧть, ставыс туйӧ. Водз чеччисны Геня да Вася, мед урокъясӧдз вевйӧдчыны, босьтісны чер да пыридз, мӧдӧдчисны тавося йи кузя катчӧс. Лымйыс эз на вевъяв палькнитны выль йи вылас. Мунны вильыд, кань моз кӧть гыжъястӧ лэдз. Кок улын сьӧд ваыс тыдалӧ, а кор мунысьяс улын рутшнитлас йиыс, шуштӧм лолӧ сьӧлӧм выланыс.

Первой октымас некоді эз вӧв, весиг самсӧ абу видлӧмаӧсь.

— Нинӧм, — шуис Вася, — водзын на дас нёль.

Мӧдас да коймӧдас некоді жӧ абу пырӧма, но нёльӧд октымыс ӧтнас вештіс челядьлысь став ноксьӧмсӧ. Бедь гӧгӧрыс йисӧ жугӧдӧм бӧрын Вася кутчысис беддяс да пыр казяліс — кодікӧ эм. Кор тыдовтчис юкмӧсас налимлӧн уска да сьӧд юрыс, Геня быдсӧн бӧрыньтчис.

— Васасӧ ли мый кыскан?

— Энлы. Оз на тӧр юрыс, юкмӧссӧ ыдждӧдны ковмас.

Налимыс эз нин ёна пессьы да кокниа шедіс кыскыны. Сійӧ збыльысь ыджыд вӧлӧма. Геняысь, мерайтісны да, быдса весь на кузьджык.

— Куш сӧмын юрсӧ пуан да, семьялы лун овмӧн, — артыштіс Вася.

Мукӧдласьыс вокъяс нӧшта куим налим перйисны, но найӧ эз нин вӧвны татшӧмӧсь.

Со кутшӧмӧсь миян Войвылын арся тӧлысьясыс. Мыйӧн найӧ омӧльджыкӧсь мукӧдъясысь? Нинӧмӧн абу. Налы, кодъяс оз аддзыны вӧр-валысь мичлунсӧ арын да тӧлын, веськодь и тувсовъя, и гожся вӧр-валӧн туӧмыс-ямӧмыс.