ТЭРЫБ ЛЭБАЧ
Бара со воис гажа тулыс. Водз асывсянь сёр рытӧдз сьылӧны варовмӧм шоръяс. Долыдджыкӧсь лоины войвылын тӧвйысь лэбачьяс. Шоныд муясысь воисны нин сьӧд ракаяс.
Керка бокӧ ӧшӧдӧм скворечникӧ, кодӧс дасьтіс кык во сайын Валентин, овмӧдчисны пышкай гозъя. Регыд найӧ кутасны быдтысьны.
Талун Валентин вӧчис ещӧ ӧти скворечник, тувъяліс сійӧс кузь потш йылӧ да сувтӧдіс кыдз пу дорӧ. Сэсся ачыс дыр ветлӧдліс, любуйтчис аслас уджӧн.
Кор батьыс локтіс удж вылысь да казяліс выль скворечник, ошкыштіс писӧ.
— Молодеч, пиук! Лэбачьяс вӧсна кӧ тӧждысян, колӧ виччысьны, бур морт тэысь артмас.
— Ми Романкӧд ӧтвылысь вӧчим. И школаын унджык тшӧктісны вӧчавны лэбачьяслы позъяссӧ.
— Батьӧ, а кыдзи тэ чайтан, коді скворечникас овмӧдчас?
— Медся колана лэбачыс — сквореч. Мӧд ногӧн кӧ, сьӧд кай. Аддзан, миян йӧрын кутшӧм гажа. Татшӧм местаяссӧ радейтӧны скворечьяс, да и отсӧгыс кутшӧм ыджыд наысь: градъяс да муяс вылысь бырӧдӧны став ковтӧм гагъяссӧ, агроном моз дӧзьӧритӧны быдмӧгъяссӧ.
Мӧд асывнас, кор садьмис Валентин, ӧшинь увсьыс кыліс лэбачьяслысь зык. Детина ӧдйӧ петіс ывлаӧ. Мый сэн вӧчсис! Пышкай гозъя пырӧмаӧсь выль скворечникӧ да оз лэдзны сэтчӧ сьӧд кайӧс. Ассьыныс важ позсӧ эновтӧмаӧсь. Муртса сквореч сюяс юрсӧ ичӧтик розьӧ, пышкайяс пыр и мӧдасны кокавны сійӧс. Жаль быдӧн лои детиналы тайӧ мича да колана лэбачыс, коді талун на, тыдалӧ, воӧма ылі муысь.
Зычитанінӧ локтісны кузь бӧжа сырчик, пыста да чавкан. Найӧ пондісны видны скворечӧс.
— Ми тані тӧвйим, кӧдзыдсӧ и тшыгъялӧмсӧ аддзылім, а тэ локтін дась керкаӧ да кӧсъян вӧтлыны коньӧр пышкайяссӧ, — горзіс пыста, — мун, кытысь локтін, тэтӧг миянлы гажа.
Сырчик чӧв оліс: тӧдӧ, кутшӧм кузь да сьӧкыд туй ковмис вуджны скворечлы и аслыс сырчиклы войвылӧ, тӧдса местаясӧ писькӧдчигӧн.
Чавкан скӧрмӧма, оз инась места вылас, дульнас быдсӧн резсьӧ.
— Менам кӧ тушаӧй вӧлі ичӧтджык, ачым эськӧ, овмӧдчи татчӧ. Сквореч весиг мукӧд лэбачьяс моз и сьывны оз куж. Кытысь мый кывлас, сідзи и сьылӧ, а ӧні со сюйсьӧ йӧз позйӧ.
— Чавкан кӧть видӧ менӧ, ог пӧ куж сьывны, кыдзи колӧ, но тӧдӧ-ӧ сійӧ, мый меысь тэрыб лэбачыс абу. Ӧти суткиӧн ме верма лэбзьыны тысяча километр гӧгӧр.
— Ой, ылӧдчӧ кыдзи. Коді нӧ эскас, мый тайӧ ставыс збыль, — сэсся сідз мӧдіс горзыны-чавгыны, тайкӧ потшӧс вывсьыс усьӧ.
Валентинлы жальӧсь лоины лэбачьяс. Паськыд вома чавкан вылӧ весиг эз скӧрмы и эз вӧтлы татысь.
— Сквореч збыль висьталіс: сыысь тэрыб лэбачыс некод сэсся тані абу. Ме ачым та йылысь лыддьылі «Юнӧй натуралист» журналысь. Кор быдтысьӧ сійӧ, кымынысь удитӧ ветлыны пияныслы сёянла. Прӧста сійӧс ӧтдортад. Пышкайяс мед бӧр овмӧдчасны асланыс важ позъяс. Тайӧ оланінсӧ ме вӧчи лунвывса гӧсьтлы, а гӧсьттӧ пыр бурджыка овмӧдлӧны.
— Бура висьталін, дона зонкаӧй, — кузь бӧжнас унаысь ӧвтыштіс сырчик.
— А тэныд ме, сырчиканӧй, талун жӧ выль дуплянка вӧча. Сэні кутан быдтысьны, сырчикпиянтӧ радейтны-лелькуйтны.
— Сё пасибӧ бур кывйыд вылӧ.
— Висьтав, кытчӧ ме овмӧдча? — шогӧдіс пыстаӧс.
— Тэ аслад пармаӧ мун: сэні тэныд лӧсьыдджык лоӧ, да и сёяныд кокньыдджыка сюрас.
Валентин эз веж ассьыс кывсӧ: аскиас и вӧчис да ӧшӧдіс сирень куст дорӧ ещӧ ӧти лэбач поз. Сэні радпырысь овмӧдчис сырчик.
Ӧні скворечьяс, пышкайяс да сырчикъяс оз зычитны, ӧта-мӧдсӧ оз видны. Ставныслӧн ыджыд тӧжд, кыдзи бурджыка быдтыны пиянсӧ, кутшӧм мыладжык сьыланкыв сьывны Валентинлы да бать-мамлы, кодъяс тӧждысьӧны на вӧсна.
