| ПЕРА БАГАТЫР | |
| (Перым коми фольклорысь) | |
| Водзкыв | |
| Нӧрысын букыша сулалӧ парма, | |
| Горулас паськыд ю визувтӧ-шывгӧ — | |
| Шы ни тӧв кылӧдӧ ассьыс сӧдз васӧ. | |
| Му вылас, ва вылас тувсовъя асыв. | |
| Вӧр пуяс костъясысь мыччасьӧ йӧра, | |
| Кыйкъялӧ кӧин сэн сьӧд парма вӧрын, | |
| Варгыльтӧ-тапиктӧ ва дорлань ош — | |
| Чегъялӧ кок увсьыс майӧг и потш. | |
| Кӧч вылӧ уськӧдчис зэв ыджыд кутш. | |
| Низь да мой вӧчӧны ассьыныс удж... | |
| Важӧн нин вӧлӧма тайӧ, | |
| Кольӧма сё вояс сайӧ. | |
| Сэтӧні нӧрыс йыв медджуджыдінас | |
| Тыдалӧ пуяс пыр ичӧтик кушин. | |
| Кушинас Пералӧн неыджыд кола, | |
| Пераыд колаас вӧравны волӧ, | |
| Кузь шыӧн ошкӧс да йӧраӧс кыйны, | |
| Уткаӧс-пӧткаӧс ты вылысь лыйны; | |
| Камаысь кыркӧтшсянь, кӧн джуджыд йир, | |
| Кыскыны мыкӧс моз кык пудъя сир, | |
| Йӧралысь ки пӧвнас бертовтны сюр, | |
| Ошлысь кос кабырнас жугӧдны юр, | |
| Дзор коз пу нетшыштны вужнас | |
| Сы кындзи некод эз кужлы. | |
| Кӧсъя ме ньӧжйӧник висьтавны ӧні | |
| Тіянлы тайӧ ён багатыр йывсьыс; | |
| Шензигтыр, ышловзиг тіянлы мойдны | |
| Сідз, кыдзи висьтавліс мем коми войтыр... | |
| Лупъяын чужлӧма багатыр тайӧ, | |
| Уралысь-вӧралысь морт вӧлӧм айыс. | |
| Пералысь ёнлунсӧ, эбӧс да сям | |
| (Кӧть вӧлӧм Пераыд ачыс и рам) | |
| Тӧдлӧма парма и вой саридз дор, | |
| Паськыда юргӧма сы йылысь гор... | |
| Кывзӧй жӧ висьталӧм менсьым! | |
| Кывзӧй да, ёртъясӧй, шензьӧй! | |
| І | |
| Пераыд быдмигас чуймӧдліс йӧзтӧ, | |
| Не ӧтчыд шензьӧдліс войтыртӧ сійӧ. | |
| Коркӧ со батьысъяс мунӧмны сёрдӧ, | |
| Пераӧс потанас кольӧмны гортӧ... | |
| Зыбкасьыд кагаыд чеччыштас миян, | |
| Ки пӧвнас нетшыштас потансӧ сійӧ, | |
| Пос кузя йирк вылӧ катӧдас зон | |
| (Со кутшӧм Пераыд вӧлӧма ён), | |
| Керка вевт тьӧсъясысь стрӧитас чом | |
| Зыбкаӧн ӧвтчӧ да вӧтлалӧ ном. | |
| Пуксьӧма ӧклупень вылӧ, | |
| «Ӧввӧ-ӧв!» — гораа сьылӧ. | |
| Коркӧ и Пералы вит арӧс тыри. | |
| Лунысь-лун, часысь-час быдмӧ да сӧвмӧ, | |
| Ӧтчыд со Пералы айыс и шуӧ: | |
| «Аскӧд тшӧтш босьта да вӧравны нуа!» | |
| Батьыскӧд Пераыд мӧдӧдчис вӧрӧ. | |
| Мунӧны. Воисны сук парма шӧрӧ... | |
| Другысь кыдз уськӧдчас зэв ыджыд ош, | |
| (Туйсӧ ӧд зверыдлы некыдз он потш!), | |
| Бать вылас вожасяс, курччӧ нин юр... | |
| Пераыд горӧдас: «Эн на зэв дур!» | |
| Пельӧдыс кватитас звертӧ, | |
| Шняпкӧбтас берег дор эрдӧ. | |
| Быдмисны-сӧвмисны нёль чоя-вока. | |
| Ыджыдджык вокъясыс — Ӧнтип да Мизя. | |
| Сюсь вӧлі Ӧнтипыс: лыддьысьны кужӧ, | |
| Кокньыда кутчысьӧ быдсяма уджӧ. | |
| Ыджыд и збой сылӧн вӧлӧма сьӧлӧм, | |
| Салдатӧ служитны мӧдӧдчӧ вӧлӧм. | |
| Мизяыс гудӧкӧн ворсны зэв сюсь: | |
| Войбыд кӧть сьылас да ворсас — оз узь. | |
| Авъя зэв Зарань чой — быттьӧ льӧм роз, | |
| Быттьӧкӧ лун бана керӧс дор оз. | |
| Дзирдалӧ мичлуннас нывка, | |
| Тувччалӧ — юсь этшӧн шывгӧ. | |
| Олӧны-вылӧны нёль чоя-вока — | |
| Дивуйтчӧ-шензьӧ став муыс и ваыс: | |
| Пераыд лунысь-лун сӧвмӧ да ёнмӧ, | |
| Абу нин детина, воис нин зонмӧ; | |
| Гожӧм и ар коли лёка нин уна, | |
| Ӧнтипыс регыд нин салдатӧ мунас; | |
| Мизялӧн сигудӧк ворсіс быд рыт, | |
| Гажӧдіс-пальӧдіс йӧзӧс войбыд, | |
| Паськыда разалі ворсӧмлӧн шы, | |
| Кывзісны парма и Кама выв гы; | |
| Серамбан чужӧма Зарань | |
| Быдӧнкӧд мелі да варов. | |
| Лӧз чӧдлач синъяса мича ныв Зарань, | |
| Русіник кӧсаа, намыр гӧрд паръя, | |
| Юсь чипсан гӧлӧсӧн войтырлы сьывліс, | |
| Яг нӧрыс пасьтала юргӧмыс кывліс. | |
| Корсюрӧ Пера тшӧтш волывліс сэтчӧ, | |
| Кытысянь мыла шы визувтіс-лэччис, | |
| Кытӧні кывзісны пӧтка и звер | |
| Мичаник сьыланлысь нэриник сер; | |
| Кытысянь кывлывліс серамлӧн гор, | |
| Чиктыліс ставнас дзик зӧм керӧс дор: | |
| Гажаа ворсіс да сьыліс. | |
| Тадз муніс том олӧм-вылӧм. | |
| Пераыд зэв удал вӧралысь вӧлі. | |
| Сьӧрсьыс эз новлӧдлы некутшӧм пищаль, | |
| Кыйсигас босьтлывліс сӧмын кузь шысӧ: | |
| Сідзикӧн петлывліс зверъяскӧд тышӧ. | |
| Шыыс ӧд кык да джын сыв кузя сылӧн, | |
| Саридз сай емдонысь дорӧма йылыс. | |
| Лямпалӧн кузьтаыс вӧлӧм сыв нёль — | |
| Мунігас йӧраысь бӧрӧ оз коль! | |
| Ачыс ӧд быттьӧкӧ парма шӧр коз, | |
| Зумыда тувччалӧ исполин моз. | |
| Со кутшӧм вӧлӧма Пера. | |
| Полӧма сыысь став зверыс. | |
| Вокъяскӧд ӧтвылысь вӧдитліс тыла. | |
| Нёль чоя-вокаыд уджаліс зіля. | |
| Тылатӧ весаліг Пераыд кинас | |
| Нетшкывліс пуяссӧ ректысянінас, | |
| Пожӧм пу, ниа пу, кыдз пу и пипу | |
| Чукӧрӧ тэчліс да пестыліс бипур. | |
| Кырымас эз босьтлы пила ни чер, | |
| Моздорас новлӧдліс гыр кыза кер. | |
| Вокъясыд кӧдзлісны сёркни да сю, | |
| Сё пудъя урожай вайлывліс му. | |
| Тадзикӧн овлісны миян | |
| Коммуса уль вӧрлӧн пиян. | |
| Сэсся и коркӧ тай ыджыд вок Ӧнтип | |
| Москваӧ салдатын служитны муніс, | |
| Зараньӧс сетісны мӧд сиктса сайӧ. | |
| Тадзикӧн янсавны кутісны найӧ. | |
| Мӧд сиктыс сулаліс яг нӧрыс йылын, | |
| Ю дорын, дас вит верст сайын, зэв ылын. | |
| Чой-воклӧн вӧлӧма вит пудъя чер, | |
| Ӧтувъя, дзик ӧти — нинӧм он кер! | |
| Ковмас кӧ чойыслы — оз тай босьт шог! | |
| Дас вит верст сайсянь сэк шыбитлас вок. | |
| Со кутшӧм Пераыд вӧлӧм! | |
| Шензисны вӧр-ва и вӧлӧсьт. | |
| ІІ | |
| Коркӧ со шог суис Москваса сарӧс: | |
| Уськӧдчис сы вылӧ кутшӧмкӧ Гундыр. | |
| Гундырыс пукалӧ телега вылын, | |
| Жбыръялӧ сэтӧні кӧлеса сылӧн, | |
| Кӧлеса ставсӧ, код веськалӧ, шырӧ, | |
| Гундырыс кок улас лязӧдӧ-нырӧ. | |
| Ыстылас медвына войскасӧ сар, | |
| Дорйыны петавліс ставнас нин кар. | |
| Гундырӧс вӧтлыны оз тырмы вын, | |
| Йӧзыс пеж Гундырысь некыдз оз мын. | |
| Войтырӧс ӧшлӧпан Гундыр | |
| Виаліс войбыд и лунтыр. | |
| Столичнӧй карӧ нин пеж лолыд пырӧ... | |
| Мунас сэк сар дінӧ полігтыр Ӧнтип, | |
| Висьталас сарыдлы Пера вок йывсьыс: | |
| Аслас вын-эбӧснас ылӧдз пӧ кывсьӧ. | |
| Сарыд сэк тройка вӧв, сизимӧс, сетас, | |
| Пырысь-пыр Ӧнтип мед Перала петас. | |
| Лупъяӧ тройкаяс кырссьӧны скач, | |
| Кыккокйыв лэбзьӧны шойччывтӧг нач. | |
| Воисны. Вӧвъяслӧн мышкыс — веж быг. | |
| Чуймисны Лупъяса: «Мыйся нӧ зык! | |
| Ой-я да! Мый нӧ нин лои? | |
| Та мында йӧз татчӧ воис!» | |
| Пералӧн сулаліс важиник керка. | |
| Тройкаяс сизимӧн сувтісны сэтчӧ. | |
| Гӧсьтъясыд пырисны багатыр ордӧ. | |
| Кӧзяин вӧраліс, эз на вӧв гортас. | |
| Москваса гӧсьтъясыд кутісны юны | |
| Винаяс, быдсяма пӧлӧссӧ, уна. | |
| Друг сэсся керкаыс грыммуні сырк | |
| (Повзьӧмла гӧсьтъяслӧн кизьӧрмис гырк), | |
| Вина тыр стӧканъяс пӧрины зёль, | |
| Сулея уси да жугалі голь — | |
| Тайӧ ӧд Пераыд ордас | |
| Кызь додь сюв вайӧма гортас. | |
| Стен бердӧ сувтӧдіс додь сювтӧ Пера. | |
| Кыдзкӧ со дуркджыка сувтӧдӧм артмис, | |
| Сійӧн и сыркмуні керкаыс сылӧн, | |
| Пӧрины стӧканъяс пызанъяс вылын, | |
| Москваса войтырыд садьтӧгыс повзис: | |
| Вот сэсся, чайтӧны, олӧмныс овсис. | |
| Ӧнтипыд павкӧдіс гӧсьтъясӧс тадз: | |
| «Эн полӧй! Некодӧс оз вӧрзьӧд нач. | |
| Кӧть ӧд и Пераыд ыджыд да ён, | |
| Сійӧ ӧд раминик кукань кодь зон — | |
| Вӧтлысьӧ йӧраяс бӧрся, | |
| Чаль чуньӧн морттӧ оз вӧрзьӧд». | |
| Коксьыс кор кепысьнас пыркӧдіс лымсӧ, | |
| Тӧв лыбис, лэптысис турӧб да пурга. | |
| Кильчӧ пос кайигас керкаыс вӧрис, | |
| Пыригас ӧдзӧсас муртса нин тӧрис. | |
| Керкаас Пера кор ньӧжйӧник пырис, | |
| Гӧсьтъяслӧн морӧсыс шемӧсӧн тыри. | |
| Вок шуӧ Пералы: суис пӧ мог — | |
| Дзонь сизим тройка ӧд прӧста эз лок! | |
| Босьтӧ пӧ Москвасӧ пеж багатыр. | |
| Мездыны мунам вай, эн нюжмась дыр! | |
| Первойсӧ Пераыд пыксис — | |
| Полӧ зэв косьсьыд да зыксьыд! | |
| Ӧнтиплы дыр лои нуӧдны сёрни: | |
| Некыдзи Пераыд кывйӧ оз сетчы, | |
| Сямма пӧ тышкасьны быдсяма зверкӧд, | |
| Эг этша ошкӧс нин шыӧн пӧ чергӧд. | |
| Мортыдкӧд косясьны некыдзи ог лысьт... | |
| Быть лоӧ кывзыны ыджыдджык воклысь! | |
| Пасьталіс Пераыд дукӧс да лоз, | |
| Кӧмаліс нёль весьта выль нинкӧм гоз. | |
| Вӧзйӧны тройка вӧв, код медся ён. | |
| Оз босьт ӧд тройкатӧ багатыр-зон. | |
| Лямпаӧн муна пӧ, шуӧ, — | |
| Тройкасьыд ӧдйӧджык нуӧ! | |
| «Кыдзи нӧ тэнӧ ми Москвасьыд аддзам?» | |
| «Лямпаӧс сутшка ме туй бердас лымъяс; | |
| Кодыр ті Москваад тройканад воад, | |
| Сы серти тӧданныд, кытӧн ме лоа». | |
| Дзужнитіс лямпаыд, шурснитіс-тӧвзис, | |
| Мӧдӧдчис ӧдйӧджык медудал вӧвсьыс. | |
| Веж еджыд лым кузя том багатыр | |
| Исковтӧ ывлаӧн любуйтчигтыр. | |
| Воис ӧд тройкаысь кык лунӧн водз... | |
| Та ӧдйӧ лямпаӧн ветлысьыд шоч! | |
| Воӧма Москваӧ, бердас. | |
| Сувтӧма кар дінас, эрдас. | |
| Москваӧ, кар бердас, Пера кор воис, | |
| Лямпасӧ лым пиӧ сувтӧдіс-сатшкис, | |
| Туйбокса кабакӧ ньӧжйӧник пырис. | |
| Сэтӧні ызгӧны йӧз вӧлі тырыс. | |
| Мыйкӧ пӧ веськӧдны горш меным вайӧй! | |
| Ичӧтик сур кружка сетӧны найӧ. | |
| «Кружкаыд тайӧ ӧд курӧглы пай! | |
| Эсійӧ ведраас кисьтӧй мем вай!» | |
| Пераыд шнипыртіс кык ведра сур, | |
| Нурйыштчис пельняньӧн, пыркнитіс юр — | |
| Кӧкъямыс кумли тыр сёйис, | |
| Вӧлисти пӧт сэки лоис. | |
| Тшӧк ланьтіс кабакса войтырыд — шензьӧ... | |
| Пераыд петіс да лызь дорас водіс, | |
| Суркмуні-унмовсис багатыр онмӧн: | |
| Тыдалӧ, кузь туяд мудзӧма зонмыд! | |
| Чуймӧмӧн кывзӧны шкоргӧмсӧ сылысь. | |
| Ныргорӧн узьӧмсьыс керкаяс вылысь | |
| Лымйыс весь гылалӧ, тіралӧ му, | |
| Дзӧрӧ да шатласьӧ туйдорса пу... | |
| Узьӧ нин кык сутки Коммуса зон, | |
| Ун сылӧн чорыд, и чӧскыд, и ён! | |
| Мудзӧма, тыдалӧ, Пера. | |
| Мудзан, дерт, мый сэсся керан! | |
| Уна йӧз чукӧрмис узьысь морт дінӧ. | |
| Шензьӧны, ваксьӧны Москваса войтыр: | |
| Кутшӧмкӧ тӧдтӧм морт ныргорӧн узьӧ, | |
| Нинкӧмыс мортыслӧн дзонь аршын кузя, | |
| Небыдик ньыв пу лап — вольпасьыс сылӧн, | |
| Ас кыӧм руд дукӧс павкнитӧм вылас, | |
| Чурвидзӧ туй бокас нёль сывъя лызь. | |
| Некод оз тӧд, мортыс локтӧма кысь. | |
| Гӧрдлӧны-ваксьӧны чукӧртчӧм йӧз, | |
| Ызгӧны, быттьӧкӧ баксӧ сё мӧс. | |
| Войтырлӧн содӧ пыр увгӧм. | |
| Кодкӧ со майӧгӧн тувкис. | |
| Тувкӧмсьыд Пераыд звиркнитіс-чеччис. | |
| Видзӧдӧ: сы гӧгӧр тшем сувтӧм йӧзыс: | |
| Некытчӧ тувччыны — ызгӧ да жуӧ. | |
| Пераыд йылӧдыс кер босьтас, шуӧ: | |
| «Мывкыда, ай-мамъяс, тэрмӧдлӧй коктӧ! | |
| Йӧй-бӧбъяс, ме дінӧ матӧджык локтӧй!» | |
| Войтыр юр вывтіыс ӧвтыштіс жбыр... | |
| Сявкмуні жуысь йӧз пырысьтӧм-пыр: | |
| Пышйисны садьтӧгыс став йӧзыс нач. | |
| Весь шензьысь войтырысь мынтӧдчис тадз. | |
| Тройкаяс сизимӧн сэки | |
| Кар бердӧ воисны регыд. | |
| Тройкалысь аддзис кор Пераыд локтӧм, | |
| Ылӧ зэв туй бокӧ шыбитіс кертӧ, | |
| Ӧнтипыд Пераӧс сар ордӧ нуис. | |
| Радпырысь шензигтыр сар сылы шуис: | |
| «Мудзис ӧд: узьтӧдӧй-шойччӧдӧй тайӧс!» | |
| Пухӧвӧй перина куимӧс вайис. | |
| Пераыд чезрасьӧ: «Абу ме код... | |
| Ме бара садь юрӧн татчӧ ог вод! | |
| Татӧні тырыс, дерт, лудік да пытш, | |
| Накӧд мем кузь войбыд тышкасьны дыш! | |
| Оз ков мем, оз ков мем тайӧ! | |
| Небыдик ньыв пу лап вайӧй!» | |
| Асывнас луд вылын кар бердын пансис | |
| Ыджыд тыш Гундыра-Пераа костын. | |
| Телега грымӧдӧ-локтӧ да нырӧ, | |
| Кӧлеса бергалӧ-жбыргӧ да шырӧ, | |
| Ставсӧ дзик талялӧ, жугӧдӧ, гӧрӧ. | |
| Гундырыс дізьвидзӧ телега шӧрас. | |
| Ки пӧвнас Пераыд тойыштіс сэк — | |
| Телега летитіс быттьӧкӧ шег, | |
| Удитіс керыштны Пералысь чаль. | |
| «Ки улӧ эз сюр ӧд пежыд! Зэв жаль!.. | |
| Лёкӧсь тан номъясыд! — шензьӧ: — | |
| Чуньӧс со курччисны менсьым!» | |
| Шойччыны мунісны аскиӧдз сэсся. | |
| Асывнас кось вылӧ петӧны бара: | |
| Телега грымӧдӧ-локтӧ да нырӧ, | |
| Кӧлеса бергалӧ-жбыргӧ да шырӧ. | |
| Воис нин матӧ дзик Пераыд дінӧ. | |
| Тойыштіс-йӧткыштіс Пера мӧд кинас — | |
| Шырк кылӧ Пералӧн ори водз чунь. | |
| «Виччысьны колӧ тай. Синтӧ эн кунь! | |
| Лӧддзыд тай татӧні вӧлӧма скӧр!» | |
| Пераыд шуис да бергӧдчис бӧр. | |
| Телега тутӧма ылӧ, | |
| Шор сайӧ, паськыд ыб вылӧ. | |
| Шойччыны мунісны аскиӧдз сэсся, | |
| Асывнас кось вылӧ петӧны бара: | |
| Телега грымӧдӧ-локтӧ да нырӧ, | |
| Кӧлеса бергалӧ-жбыргӧ да шырӧ. | |
| Воис нин матӧ дзик Пераыд дінӧ. | |
| Кватитіс Пераыд сэк кыкнан кинас, | |
| Кабыртіс — быттьӧкӧ капуста мач, | |
| Лэптыштіс, сэсся тай... му бердӧ швач. | |
| Телега пазалі — торйыс оз сюр, | |
| Кӧлеса жугалі — оз нин со дур, | |
| Югнитліс быттьӧкӧ чардби. | |
| Гундырысь ляспапу артмис. | |
| Шызьӧма радысла Москваса войтыр, | |
| Ыльӧбӧн уськӧдчис Пералы паныд. | |
| Нимкодьла войтырыд быд ногыс ышмӧ. | |
| Пераыд повзис сэк: думайтӧ — мыжмис. | |
| Уськӧдчис кыккокйыв пышйыны карӧд. | |
| Вӧтчӧ йӧз, чолӧм кыв горзӧ зэв яра. | |
| Пера сэк нетшыштіс керкаысь кер, | |
| Уськӧдчис войтырлы паныд, кыдз звер... | |
| Сы дінӧ вевъяліс котӧртны вок | |
| (Вермис ӧд лоны сэк зэв ыджыд шог: | |
| Став йӧзсӧ эськӧ дзик виис!) | |
| Ӧнтипыд ӧлӧдіс сійӧс. | |
| Пераӧс сар ордӧ корисны сэсся. | |
| Сарыд и юалӧ: «Мый нӧ тэд колӧ? | |
| Дас содз тыр зарни-ӧ, боярскӧй паськӧм? | |
| Сё шайта дозмук-ӧ, зӧлӧтӧй тасьті? | |
| Верма ме козьнавны зэв ыджыд чинӧн». | |
| Пераыд кыввидзӧ: «Оз ков мем нинӧм. | |
| Миянлы кыйсьыны сет парма-вӧр, | |
| Некод мед мырддьыны оз вермы бӧр. | |
| Сет сэсся ыджыдджык сьӧктан да казь, | |
| Вуз-вотысь Коммусӧ мезды да разь, | |
| Некысянь эз вӧв мед синӧм. | |
| Та кындзи оз ков мем нинӧм». | |
| Пералы сетіс сар ставсӧ, мый корис: | |
| Вӧр-ваын кыйсьыны грамота сетіс, | |
| Тывъявны-кутавны сьӧла да байдӧг | |
| Шӧлкӧвӧй казь, — гашкӧ, ветымын шайта, | |
| Нинкӧмсӧ сьӧктавны зӧлӧтӧй пыжъян, | |
| Мамыслы козьналіс кашемир чышъян. | |
| Пералы зэв вӧлі нимкодь да рад... | |
| Воис со Москваысь вӧрзьыны кад. | |
| Пераыд босьтіс сэк ассьыс кузь лызь, | |
| Шутёвтіс сэтчаньӧ, корлісны кысь, | |
| Дзирдалан лым вывті тюлӧ | |
| Лямпаӧн ас чужан мулань. | |
| «Петіс-ӧ Гундыртӧ выймитны сямыс?» — | |
| Шогсьӧ да тӧждысьӧ Пералӧн мамыс, | |
| Коли син куньлытӧг вель уна вой. | |
| Гажтӧмчӧ вокыс и тӧждысьӧ чой. | |
| Лун и вой мӧвпалӧ, шогсьӧ быд морт, | |
| Виччысьӧ, кор воас багатыр ёрт. | |
| Со сэсся багатыр воис — | |
| Коммуын гажаджык лоис. | |
| ІІІ | |
| Эз дыр вӧв Коммуын личыда олӧм: | |
| Сарыд став грамота бӧр сылысь мырддис, | |
| Коммусӧ козьналіс Строганов графлы, | |
| Пералысь бур керӧм вунӧдіс — тшапмис... | |
| Эз кӧсйы кесъясьны графыдлы Пера: | |
| Сарыдлысь кыв вуджӧм некыдз эз верит. | |
| «Мый лоан ло, но ме вӧр-ва ог сет, | |
| Графыдлы копрасьны коскӧдз ог пет. | |
| Коммуса гӧль войтыр отсалас мем. | |
| Ог сетчӧй графыдлы, ог сетчӧй нэм!» | |
| «Ог сетчӧй!» — горӧдіс войтыр, | |
| Лӧглунӧн сьӧлӧмныс ойдіс. | |
| Графыдлӧн войскаыс кыйӧдіс вины — | |
| Куим во вӧтлысис Пераыд бӧрся. | |
| Лямпаӧн Пераыд кыйсьыны мунас, | |
| Вӧтӧдӧ войска, но оз вермы суны. | |
| Войскаыд кытшовтас-шобас став вӧр — | |
| Пераыд гортас нин локтӧма бӧр. | |
| Шобӧны керка и карта, и кум — | |
| Оз югды, весьшӧрӧ вӧчлӧны шум: | |
| Ператӧ сиктсаяс быдӧн | |
| Зілисны саймовтны пыдӧ. | |
| Дӧвквидзис из керӧс Кама ю дорын — | |
| Коммуын медджуджыд, медгажаиныс. | |
| Из керӧс чук йылас — Коммулӧн шӧрыс: | |
| Тыдаліс сэсянь став сиктыс и вӧрыс, | |
| Ӧтчыд со Пераыд чук йылӧ кайис | |
| (Ёна зэв радейтліс местасӧ тайӧс!), | |
| Сувтіс, кӧн керӧслӧн медджуджыдін, | |
| Ас мулысь мичлунсӧ аддзис сэк син: | |
| Мыччысис тувсовъя шонділӧн юр, | |
| Шыльквидзис син водзас парма и нюр. | |
| Любуйтчис Пераыд юӧн, | |
| Пом ни дор вӧрӧн да муӧн. | |
| Графыдлӧн войскаыс казяліс сійӧс. | |
| Ператӧ кыксё морт босьтісны кытшӧ, | |
| Пищальӧн витӧны, гашкӧ нӧ, сёӧн. | |
| Аддзӧ нин Пераыд: пом сылы воӧ: | |
| «Ог сет ме пежъяслы яйӧс ни вирӧс!» | |
| Чеччыштас чук йывсянь медджуджыд йирас... | |
| Шуӧны: изйӧ пӧ пӧри бур морт — | |
| Коммуса войтыр дор сулалысь ёрт... | |
| Зэв джуджыд из сюръя збыль сэтӧн эм, | |
| Ва шӧрын сулалӧ... сулалас нэм! | |
| Вынйӧра кырымыс сылӧн | |
| Индӧ со керӧс чук вылӧ. | |
| Бӧркыв | |
| Сэки, кор Коммутӧ пычӧдіс графыд, | |
| Кама шӧр из сюръя — Пералӧн мыгӧр — | |
| Кось вылӧ ышӧдіс нартитӧм йӧзтӧ, | |
| Мездлунлысь бикиньтор сьӧлӧмас ӧзтіс, | |
| Вӧрӧгӧс пазӧдны вын ассьыс вӧзйис: | |
| Ловзьыны... чеччыштны из сюръя кӧсйис | |
| Сэтчӧ, кӧн тӧдчыштіс чук йывлӧн лӧз, | |
| Тыдаліс кысянь став нартитӧм йӧз, | |
| Уджалысь войтырлӧн синва да пӧсь, | |
| Гӧль йӧзӧс кедзовтысь вир юысь «гӧсьт»... | |
| Сэтысянь горӧдны кӧсйис: | |
| «Ыпнит жӧ, мездлун би, ӧзйы!» | |
| * * * | |
| Колины вояс и колины нэмъяс. | |
| Унаысь воліс нин тулыс и гожӧм. | |
| Нартитӧм Коммуса войтыр дыр лӧвтіс. | |
| Граф чукӧр зеп тырыс озырлун сӧвтіс. | |
| Гӧль йӧзӧс дорйысьыс водзӧ пыр лыдмис: | |
| Му вылын мӧд пӧлӧс багатыр быдмис, | |
| Шедӧдіс нартитӧм войтырлы мез, | |
| Голяысь перйис да шуркнитіс гез, | |
| Вылӧ зэв чук йылӧ сатшкис гӧрд флаг, | |
| Шляпкысис-лязаліс вир юысь гаг... | |
Комиӧн гижис
Илля Вась
Илля Вась
