НИМТӦМ ПОЭМА

Эмӧсь зарни сьӧлӧма нывъяс.

Пролог

	Паськыд миян Сӧвет муыд:
Коктебель и Сыктывкар,
Волгоградса паськыд му и...
Кӧні кӧдзыд, кӧні жар.
	Кымын юыс, кымын ваыс
Кымын керӧс, кымын кыр —
Миян муын сійӧ ставыс...
Лыддьӧдлыны лоӧ дыр.
	Синмыд аддзӧ мукӧддырйи:
Кайӧ енэжӧдзыс кырйыд
Саридзлӧн оз тыдав дор,
Лыдтӧм-тшӧттӧм ю да шор.

	Уна-уна сэні войтыр,
Уна-уна сэні морт.
Ставыс тільсьӧ, сьылӧ-мойдӧ.
Быдӧнлӧн эм аслас горт.
	Ӧти олӧ Эжва бердын,
Мӧдлӧн гортыс — саридз дор,
Кодсюрӧӧс Волга вердӧ...
Гӧгӧр кылӧ морт кыв-вор.
	Быд мортлӧн ӧд аслас сьӧлӧм,
Коръясӧкӧ тіпкӧ чӧла,
Но и овлӧ... бузгӧ шор,
Ломзьӧ муслун сэні кор.

	Олӧм жуӧ, олӧм пуӧ,
Пуӧ пемыд пӧртйын моз.
Биа ньӧв моз водзӧ нуӧ,
Водзӧ, оз и сувтлы, оз.
	Эмӧсь нывъяс, эмӧсь аньяс,
Баситӧны сикт и кар.
Мичмӧдӧны роч аканьяс
Во гӧгӧр чӧж: тӧв и ар.
	Пемыд луныс другысь югдас,
Кодыр нюммунӧмныд чуктас,
Ворсны кутас мелі син...
Ыпнитас друг сьӧлӧм дін.

	Му вылын и зонъяс эмӧсь.
Зонмыд уна пӧлӧс эм.
Абу, дерт ӧд, быд зон шемӧс,
Юрас абу ӧткодь вем.
	Оз век ставыс артмы лючки.
Овлӧ: зонлы — муса... ныв;
Нылыс пель бокас вот кучкас...
Муслун зонмыслысь оз кыв.
	Мортлысь бур ним кодыр новлан,
Тэнад быдсямаыс овлӧ:
Тӧдлас сьӧлӧм, тӧдлас юр,
Тӧдлас лёк и тӧдлас бур.

І

	Лыддьыны бур шудӧн колӧ,
Зонмӧс радейтӧ кор ныв;
Кодыр зон сьӧлӧмын олӧ
Муслуныслӧн мелі кыв.
	Вӧр-ваыс сэк югыд лолӧ
Кыкнанныслы лун и вой:
Муслун сьӧлӧманыс олӧ
Уна — тэ кӧть ортсӧ кой.
	Овлӧ шоча татшӧм шемӧс,
Но ӧд татшӧмторъяс эмӧсь:
Радейтӧны ныв да зон,
Радейтӧмыс топыд, ён.

	Мунӧ ас костаныс сёрни,
Кылам уна мелі кыв:
«Сьӧлӧмшӧрӧй, кор нин, кор нин
Аддзысям ми тэкӧд, ныв?
	Кор нин окышта ме тэнӧ,
Кутас тэнӧ менам сыв?
Эн-ӧ вунӧд нин тэ, эн-ӧ
Менсьым сёрни, мыла кыв?»
	«Морӧсам ӧд, — нылыс шуӧ:
Тырыс алӧй би кинь пуӧ,
Сьӧлӧм пытшкӧ пырин мем,
Сэні чукйӧн муслун эм».

	Зонмыс нывсӧ бердас босьтіс,
Аддзис сылысь сэтӧр син,
Сэсся ён сыв бордсӧ восьтіс
(Радыслы эз аддзы ин).
	Меліа да шаня шуис:
«Тэ ӧд менам, муса ныв,
Тэа-меаӧс ӧд нуис
Муслун... джуджыд пуяс йыв.
	Сэсся лэдзис веж луд вылӧ,
Кытӧн дзува-лювакылӧ
Мича гора колипкай,
Кытӧн муслуныслы рай».

ІІ

	Виччысьӧны мӧда-мӧдлысь
Муса гижӧд, юӧртор.
Кыдзи лыддян, он и тӧдлы,
Воас сійӧ тэныд кор.
	Мелі кылӧн, муса кылӧн
Письмӧ вӧлі чукйӧн тыр;
Локтіс гижӧдыс ӧд ылысь —
Кыдз нӧ сьӧлӧмад оз пыр.
	Лыддян... нимкодьлуныд мыйта!
Мелілуныс содтӧ вынтӧ —
Быттьӧ койӧ дэбыд ва,
Быттьӧ сёян чӧскыд ма.

ІІІ

	Со тай аддзис нывтӧ зонмыд
Сё морт пӧвстысь ӧтикӧс,
Сьӧлӧм садьмис, воши онмыс,
Гудыр енэж лои лӧз.
	Мича нылыс, сэтӧр синма,
Мыччис зонлы ассьыс ки.
Муртса киыс зонлы инмис —
Ӧзйис сьӧлӧм пытшкас би.
	Варов нывка, мелі сёрни...
Кадыс вӧлі кӧть и сёр нин,
Гортӧ мунны вӧлі дыш,
Бергӧдны нывланьӧ мыш.

	Синсьыныс резыштіс би кинь
(Налӧн паныдасьліс син),
Пырис сьӧлӧмӧдзныс дзикӧдз —
Аддзис сэтысь аслыс ин.
	Мунісны асланыс уджӧ
Дона зон да дона ныв.
Коли сӧмын шоныд вуджӧр,
Эз на сьӧлӧм налӧн сыв.
	Янсалісны тадзи найӧ,
Эз на помась сёрни тайӧ.
Эз кус югыд би кинь, эз, —
Синсьыныс кӧть эз нин рез.

ІV

	Пӧра кольӧ, пӧра мунӧ.
Лэбзьӧ му шар космос выв...
Коли тӧлысь уна-уна.
Торъялісны зон да ныв.
	Мӧда-мӧдлы ыстылӧны
Ичӧтикӧс гижӧдтор,
Рама, полігтырйи кӧні
Муртса дзольгӧ муслун шор.
	Дзольгӧм муртса-муртса кылӧ,
Ог тӧд, матын али ылын
Сьӧлӧм кылӧмыслӧн гор,
Кутшӧмджыка дзольгӧ шор.

V

	Ньӧжйӧникӧн гудыр пӧра
Вешйӧ бокӧ, сетӧ туй,
Дзуртігтырйи кольӧ бӧрӧ.
А тэ смела водзӧ уй.
	Со тай ныла-зонма бара
(Сідзи тай со виис мой)
Веськалісны ӧти карӧ.
Вӧлі рыт нин, али вой?
	Пукалӧны кӧлысь вылын.
Гажа сьылан войтыр сьылӧ.
Зонкӧд орччӧн сэні ныв...
Мелі сёрни, мелі кыв.
	Медводдзаысь книга вылӧ
Лои гижӧм татшӧм кыв:
«Окышта ме коми нылӧс», —
Книга вылысь аддзӧ ныв.
	Талун медводдзаысь орччӧн
Зонмыскӧд пукалӧ ныв.
Чолӧм вӧлі уна ёртсянь,
Уна вӧлі мелі кыв.
	Жаль зэв зонлы мунны вӧлі,
Кольны уна гӧстя кӧлысь,
Кытчӧ кольччис дона ныв,
Кодлӧн сьӧлӧм лои сыв.

	Сідз нин лои... Мый нӧ керан?
Зонтӧ колльӧдны оз туй
Нывлы (сійӧ ӧд йӧз серам!)
Зонмыд ачыс аддзас туй.
	Жугыль воис гортас зонмыд,
Рытыс вӧлі зэв нин сёр,
Век жӧ сылӧн эз лок унмыс:
Босьтчис гижны кывбуртор!
	Кывбур дона нывлы сиис.
Уна ног баситіс сійӧс.
Артмис кывбур лёка нор —
«Тӧд вылӧ усьӧмлӧн тор».

	Вӧлі татшӧм жӧ дзик пӧра:
Гожся вой да муса чой!
Жырным ичӧт, муртса тӧрим.
Кыкӧн коллим тэкӧд вой.
	Кодыр окышті ме тэнӧ,
Муса ныв да дона ныв,
Ассьыд яндысьӧмтӧ веніг,
Ньӧжйӧникӧн шуин кыв:
	«Мыйла тадзи, другӧ, вӧчан,
Сьӧлӧм пытшкӧ муслун кӧдзан?»
Тшӧк ланьтӧмӧн олі сэк —
Воча кыв эг аддзы, эг.

	Кӧсйи шуны: «Сьӧлӧм сотчӧ,
Керӧсдорса алӧй оз!»
Кӧть и пукалім ми орччӧн
Талунъяса нывкӧд моз.
	Менам эз бергӧдчы кылӧй —
Нинӧм эг шу, эг шу нем.
Сідз и чукті тайӧ нылыс, —
Тӧд вылысь оз вошлы нэм.
	Дзик жӧ тадзи талун лои:
Ӧтнам гортӧ шлонги-вои.
Висьтав меным, дона ныв:
Сьӧлӧм вӧлі кын-ӧ сыв?

VІ

	Мунӧ-сыркӧдӧ со поезд,
Рытыв вылӧ кутӧ ныр,
Удал вӧв моз лэбзьӧ-войӧ,
Грымакыліг мунӧ дыр.
	Нылыд коли Сыктывкарӧ.
Зонтӧг олӧ-вылӧ ныв.
Торъялісны найӧ бара,
Варов сёрниныс оз кыв.
	Лача... Ӧтнас олӧ-вылӧ,
Ловтӧ лэптӧ сійӧ вылӧ.
Сійӧн югыд мортлӧн юр,
Сылӧн сьӧлӧм шоныд, бур.

	Эскӧм олӧ, олӧ эскӧм
Ныла-зонма сьӧлӧмын.
Овны сылы абу дзескыд.
Ыджыд-ыджыд сылӧн вын.
	Локтіс нылыс Москва карӧ,
Кӧні оліс сылӧн зон.
Аддзысисны найӧ бара,
Артмис йитӧд лёка ён.
	Зон колльӧдӧ муса нывсӧ.
Шоныд сёрни налӧн кывсьӧ...
Воис янсӧдчыны кад,
Кодлы некод абу рад.

	Ывла вылас вӧлі пемыд...
Окыштіс друг зонмӧс ныв.
Зонлы тайӧ ыджыд шемӧс!
И эз артмы воча кыв.
	Нем виччысьтӧмтор ӧд вӧлі:
Тайӧ вӧлі первой ок!
Ӧдйӧ гортас зонмыд тӧвзис,
Ӧдйӧ нуис сійӧс кок.
	Быттьӧ садьтӧм гортас воис.
Эз и тӧдлы — коли войыс.
Нывлы письмӧ гижис зон,
Тадз пальӧдіс ассьыс он.

	«Окыштін тэ менӧ бура,
Асьтӧ ме эг окышт, эг...
Менам бергӧдчис сэк юрӧй —
Окыштны эг путьмы сэк.
	Ӧнӧдз менам сьӧлӧм шӧрын,
Пыдын сьӧлӧм пытшкас дзик,
Окыштӧмыд тэнад вӧрӧ,
Ломзьӧ биӧн ньӧжйӧник.
	Тадзи прӧщайтчим ми тэкӧд?
Эгӧ прӧщайтчӧй ми, эгӧ.
Сӧмын паныдасим ми:
Муртса ломзис первой би».

VІІ

	Торъялісны паськыд муӧ.
Гудыр ывла мойдіс мойд.
Муслун налӧн водзӧ туӧ,
Кӧть и дзикӧдз эз на ойд.
	Гажтӧмтчӧны ныла-зонма,
Сьӧлӧм пытшкӧ волӧ шог.
Муслуныс жӧ водзӧ ёнмӧ,
Водзӧ тувччӧ сылӧн кок.
	Пыдын ыпъялӧ нин би кинь.
Ломзис сьӧлӧмныс со дзикӧдз:
Юргӧ сэтӧн муса гор,
Муса горлӧн визув шор.

	Ылынӧсь зэв ёрта-ёртсянь.
Роч му пасьта уна кар.
Мукӧддырйи карыс орчча,
Но он аддзы ёрттӧ дзар.
	Кык морт костын кутны йитӧд
Вермӧ сӧмын пошта куд —
Йизьӧдны и сотны битӧг,
Вермас сӧмын ыджыд шуд.
	Дыр кӧ абу тэныд письмӧ,
Ёна сьӧлӧмыд зэв висьмӧ,
Бырӧ тэнад олан гаж, —
Быттьӧ муслун чегӧ каж.

VІІІ

	Абу помтӧм торъялӧмыд.
Бара паныдасям ми —
Недыр кежлӧ овлӧ сӧмын.
Сьӧлӧмын югнитлас би.
	Со и аддзысим нин бара.
Вӧлі зумыш арся рыт.
Сёрни вӧлі мича, варов.
Сідз пукалім рытывбыд.
	Сьӧлӧм тіпкӧм содіс, содіс.
Содтіс коді, коді содтіс?
Ачыс содіс, ачыс дзик,
Содіс сійӧ ньӧжйӧник.

	Ӧдйӧ-ӧдйӧ коли рытыд,
Воис гортӧ мунан кад.
Ныла-зонлӧн гортыс кытӧн
Му выв разнӧй пельӧсад.
	Ковмас янсӧдчыны бара.
Со нин матын метро дор,
Кытӧн этша лӧнь нин карыс:
Кадыс вӧлі вель нин сёр.
	Вӧлі прӧщайтчӧмыс сьӧкыд.
Мыйла, мыйла (петӧ лӧгыд!)
Колӧ янсӧдчыны тэд?..
Некод воча кыв эз сет.

	Окыштчисны мӧда-мӧдкӧд,
Вӧлі окыштчӧмыс пӧсь.
Янсӧдчӧмыс гажтӧм вӧт кодь...
Кыкнанныс зэв жугыльӧсь.
	Жугыльлун сьӧлӧмӧ инмис:
Чужӧм банныс норсьыс-нор.
Синманыс доршасис синва,
Дзикӧдз янсалісны кор.
	Ньӧжйӧ колльӧдысьыс муніс,
Кутшӧм ньӧжйӧ — сьӧкыд шуны:
Муртса-муртса кывзіс кок...
Сэтшӧм ыджыд вӧлі шог.

ІХ

	Окыштӧмыд абу ӧткодь.
Мукӧддырйи сійӧ нэр,
Челядьдырся мича вӧт кодь,
Быттьӧ шоныд тувсов зэр.
	Мукӧддырйи сійӧ сӧстӧм,
Ключ ва кодь дзик югыд, сӧдз.
Небыдика лача ӧзтӧ,
Нэра пырӧ сьӧлӧмӧдз.
	Сьӧлӧм пытштӧ муртса сотӧ
Мелі би киньяслӧн котыр.
Эм и сэтшӧм чӧскыд ок —
Вунлас ставыс: гаж и шог.

	Татшӧм окыштӧм сэк вӧлі,
Тадзи паныдасьліс пар,
Ортсӧ вӧлі чеччӧ сьӧлӧм,
Став вир-яйлы вӧлі жар.
	Та бӧрын сэк дзулькйӧн пузис
Сьӧлӧм пытшкын муслун шор.
Визув муніс морӧс кузя —
Эз нин сувтлы, эз нин ор.
	Пырис сійӧ сьӧлӧм шӧрӧдз.
Дзик эз кӧсйы мунны бӧрӧ.
Водзӧ лэбзьӧ муслунлань...
Окалӧмыс — сэтшӧм шань.

Х

	Муса нылыс кытӧн ӧні?
Мый нӧ керӧ сійӧ сэн?
Зонмӧс мӧвпъяс кытшовтӧны:
Эн-ӧ вунӧд менӧ, эн?
	Со тай коласт, письмӧ абу,
Абу дыр нин... куим лун...
Талун воис нёль со, слабог,
А то оз лок вӧлі ун.
	Кыкнанныслӧн сьӧлӧм пуӧ,
Нылыс зонлы пӧся шуӧ:
«Эг жӧ вунӧд тэнӧ, эг...
Тэ ӧд муса меным век».

	Ныв со гижӧ: «Чивлі вылӧ...
Татшӧм шудсӧ сетін кысь?
Сэтшӧм джуджыд сьӧлӧмкылӧм
Петӧ менам морӧсысь.
	Муыс паськыд... шоныд лоис...
Кытысь тайӧ? — ог и тӧд.
Быттьӧ гожся шоныд войын
Мичаӧс вӧтала вӧт.
	Пӧсь и дзирыд ывла вылыс.
Сьӧлӧм менам дзикӧдз сыліс,
Ворсӧ сэні югыд вир...
Некӧн абу кымӧр чир.

	Ставнас босьт тэ мелілунӧс!
Пыдӧсӧдзыс, дона-й, босьт!
Ог тӧд, этша али уна,
Но ӧд сійӧ бузгысь косьт.
	Сэки лоӧ шонді петӧм,
Кор енэжыс югыд, сэзь.
Мӧда-мӧдлы муслун сетам —
Ставсӧ, мый эм пытшкын, весь».
	Шонді кыпӧдчис нин вылӧ,
Колипкай со дзользьӧ-сьылӧ,
Нюмдӧ дзоридзьяслӧн си...
Став му вылыс — гажа ин!

ЭПИЛОГ

	Олӧмыдлӧн овлӧ тулыс,
Овлӧ гожӧм, ар и тӧв.
Йыв и дін эм визув юлӧн —
Кодыр гыа, кодыр чӧв.
	Шонді енэж шӧрӧ каяс
Рытнас лӧня лэччас бӧр.
Ставыс вежсьӧ, но оз саяв
Сійӧ... коді сьӧлӧмшӧр.
	Олӧмад, дерт, ставыс кусӧ:
Ог ӧд прӧстӧ тальӧй мусӧ.
Но ӧд кодыр ломзьӧ би,
Сійӧс пыдди пуктам ми.

	Мукӧддырйи колӧ уна...
Нинӧм оз ков талун мем.
Муслунӧ ме юрнам суна,
Сетча сылы ставнам тшем.
	Со тай талун шонді сотӧ,
Юр весьтын со енэж лӧз.
Керӧсдорса оз ме вота
Шонді кодьӧс, мичаӧс.
	Помтӧм-дортӧм гимн ме сьыла
Сӧдзва-сӧстӧм муслун йылысь.
Мед кӧть вемӧс, мед кӧть вӧт,
Ог янсӧдчы муслункӧд!