НЕМАС ГӦСНЕЧ

Челядьдырся казьтылӧм

Тайӧ вӧлі важӧн нин: революцияӧдз на. Миян кывтын сулаліс шкап: батьӧ ачыс вӧчлӧма. Шкаптӧ ӧд сэки шоч керкаысь вӧлі аддзылан! Шкапас ми видзим чашкаяс, чай да сакар. Сэні жӧ вӧлі ӧти ичӧт пань да ӧти вилки. Ичӧт паньыс вӧлі ыргӧн и зэв ӧдйӧ сьӧдасьӧ. Ми сійӧс быд вежон югдӧдам вӧлі кирпич пызьӧн: дзирдавны кутас зарни кодь. Но мӧд лунас нин бӧр лоӧ важ кодьыс пемыд. Коланлунсӧ тайӧ ичӧтик ыргӧн паньыслысь ми вӧлі тӧдам: рӧдительӧс казьтылан лунӧ рисысь сакара куття пуӧны — чашка тыр, вичкоын вежӧдӧны да тайӧ паньнас и паньӧдӧны — ӧти пань тыр быдӧнлы. Сэки сӧмын ковмывлывлӧ вӧлі тайӧ паньыс. Мӧд ног тайӧ паньыс вӧлі шусьӧ раннӧй керан паньӧн.

Панькӧд орччӧн шкапын вӧлі куйлӧ ӧти куим вожа вилки, пу воропа. Сійӧ вилкиыс воысь-во куйліс шкапын, весь оліс, нинӧм эз вӧч. Ме вӧлі ог и тӧд (меным вӧлі сэки сӧмын 6 арӧс), мый могыс тайӧ вилкиыслӧн. Ми сійӧ вилкисӧ корсюрӧ югдӧдлім жӧ кирпич пызьӧн. Кирпич пызьнас весалӧм бӧрас сійӧ вӧлі дзирдалӧ эзысьӧн. Вот сідзкӧ миян шкапын вӧлі зарниӧн дзирдалысь пань да эзысьӧн югъялысь вилки. Со кутшӧм шкап пытшкӧс мичмӧдысьяс вӧліны! Ми ордӧ волывлӧны вӧлі ас грездса челядь да любуйтчӧны тайӧн: налӧн ӧд эз вӧв сэтшӧм паньыс да вилкиыс!

Таысь кындзи шкап джаджъяс, шӧрас, тотшвидзис кока сакар доз. Сакар дозъяс вӧліны кулак гырся сакар торъяс. А сакар торъяс вылас куйліс кага чаль кузя кампет. Кампет коръяс вӧлі рисуйтӧма детинаӧс; детина вӧлі лязйӧсь ныра (тайӧ серпассӧ печатайтігӧн гӧрд краскаыс парйӧ пыдди веськалӧма нырас). Серпас улас гижӧма вӧлі «Ваня». Ми ёна и сералім, кор тӧдім татшӧм нимсӧ лязйӧсь ныра Ваняыдлысь. Миян грездын вӧлі сӧмын ӧти Ваня, но ӧд сылӧн батьыс вӧлі уджалӧ карын кутшӧмкӧ ыджыд чинын: стӧрӧжын ли дворникын. Сійӧн и зэв тшапа пасьтасис детинаыс, сӧстӧма асьсӧ видзис. Мукӧд челядьыслӧн нимыс вӧлі Иван, Ваньӧ либӧ Ивӧ. Лязйӧсь ныра Ивӧ — тайӧ позьӧ шуны, но лязйӧсь ныра Ваня — татшӧм сёрни некытчӧ оз туй. Ваня (абу Ивӧ), а лязйӧсь ныра. Дерт сэсся серамыд петас!

Сакар дозса лязйӧсь ныра Ваняыс видзӧдіс миян вылӧ да нюмъяліс. Кысь сійӧ сакар дозъяс воӧма — ми эгӧ тӧдӧй (кампеттӧ прӧстӧй йӧзыд сэки шоча вӧлі аддзылӧ). Сакар торъяс вылӧ водӧма да шпыннялӧ. Тӧлысь-мӧд нин сійӧ сэні куйлӧ. Ми кык ичӧт вок, кор гортын гырысьяс эз вӧвны, ёна жӧ нин видлалім сійӧс, бергӧдлім киын ӧтарӧ и мӧдарӧ, кульлім лязйӧсь ныра Ваняа корсӧ, исалім кампетлысь чӧскыд дуксӧ. Телепит вӧлі сёйны, но... оз позь! Кульлам корсӧ, видлалам-видлалам да бӧр пуктам сакар дозйӧ. А лязйӧсь ныра Ванялы веськодь — шпыннялӧ миян вылӧ.

Сэсся со ӧтчыд (кузь чуняыд ӧд тойлӧ), кор гортын некод эз вӧв, ми, кык вок, босьтім кампеттӧ, кулим, шӧри вундім да и... сёйим. Ёна жӧ нин чӧскыд вӧлі (ӧнӧдз на чӧскыд кӧрыс вомӧ кольӧма!) Мый жӧ вӧчны? Юасьтӧг-висьтасьтӧг ӧд оз позь нинӧм вӧрзьӧдны — тайӧс ми вӧлі зэв бура тӧдам и эгӧ нинӧм вӧрзьӧдлӧй ас наукаӧн. Но со ӧні кыдзкӧ артмис татшӧмтор — ненарошнӧ, дерт! Мый жӧ вӧчны? Мамӧяс локтасны гортӧ да пырысь-пыр жӧ казяласны кампет вошӧмтӧ... Ми думыштім да мӧвпыштім да друг... мудер мӧвп юраным югнитіс. Югнитіс чардби моз, сьӧлӧмным ёкмуні, аслыным зэв нимкодь лои. Чиктылігтырйи босьтчим уджавны. Вӧлалім кампет ыджда путор, гартім кампет корйӧн да пуктім сакар дозйӧ... Видзӧдам да, лязйӧсь ныра Ваняыд важсьыс ёна нюмъялӧ да вашъялӧ. Сійӧ нинӧм оз гӧгӧрво, дзик йӧй: путор вылын пукалӧ да сералӧ.

Рытнас мамӧяс локтісны удж вылысь, нинӧм эз казявны; миянӧс, кык вокӧс, ещӧ ошкисны: абу пӧ ёна джоджтӧ ёгӧсьтӧмыдӧсь, чужӧмъясыд пӧ абу вывті няйтӧсь, нинӧм пӧ абу жугӧдӧмыдӧсь ни. Миянлы, дерт, зэв любӧ лои!

Аскинас мамӧ печканӧн петіс орчча керкаса ордӧ. Лязйӧсь ныра Ваняа кампеттӧ сьӧрсьыс босьтіс. Орчча керкасаяслӧн вӧлі ичӧтик детина — Ӧньӧ нима. Сэсся мамӧ Ӧньӧыдлы и сетӧма гӧснеч — лязйӧсь ныра Ваняа кампеттӧ.

Ӧньӧыд нимкодясяс-нимкодясяс лязйӧсь ныра Ванянад, гашкӧ, дасысь лыддяс «Ваня» нимсӧ (сійӧ вӧлі велӧдчӧ нин первой классын), сэсся и ньӧжйӧникӧн куляс кампет корсӧ, вот-вот нин чӧскыд кампет вомас воас! Видзӧдӧ да... чӧскыд кампет пыдди... путор!

Сэсся гусьӧникӧн (аслас синваыс доршасьӧ) мамыслы висьталас татшӧм дивӧ йывсьыд. Сылӧн мамыс миян мамӧлы висьталас: дерт пӧ, тайӧ тіян посни челядьыд вильшасьӧмаӧсь, кампет пыдди путор пуктӧмаӧсь. Мамӧ Ӧньӧлы шуӧма: час пӧ мӧдысь вая тэныд чӧскыд дука юмов кампет, а вильышпозъяслы гортын петкӧдла ме пуж.

Гортӧ воис, видчӧ, миянӧс ыдждӧдлӧ юр янӧдысьясӧн. Миян серамным петӧ сы вылӧ, кыдзи Ӧньӧыд кулис кампетсӧ да аддзис путор. Но серавны огӧ лысьтӧй, паччӧр сэрӧгӧ кайим да тшӧк ланьтім. Серамыд, дерт, петӧ, но миян ичӧт вежӧрным сэки нин гӧгӧрвоис, мый эз жӧ ков сідз вӧчны, эз жӧ ков янӧдны мамӧӧс.