МУНӦНЫ(Гражданскӧй войнадырся серпасъяс)ІДзирдалан асывлӧн чужӧмыс нюмъялӧ, Ва дор йыв нӧрысын эзысьӧн лӧсталӧ Му вывлӧн эшкыныс — кын, Кельыдлӧз шӧвк рӧма гын. Мунӧны туй кузя витӧн, Мунӧны вӧр туйӧд, ягӧд. Зумыда тувччалӧ кокныс. Мунӧны... мый бара могныс? Лым еджыд пасяӧсь, коканыс тюнияс, Лым еджыд шапкаяс, мышканыс пищальяс, Чужӧмныс кыа кодь гӧрд. Сьӧлӧмныс — доналӧм кӧрт. Туй бокын узьӧны пуяс, Узьӧны лым эшкын улын. Шойччӧны пармалӧн пиян. Мыйджык нӧ дум вылад тіян? Шондіыс вӧр сайсянь медводдза югӧрсӧ Меліа, вежаа, шензигтыр мӧдӧдіс, Ыстыштіс, кесйӧдіс: «Мун, Вӧч, восьты му вылӧ лун!» Вит шапка зарниӧ пӧри. Вӧр пусӧ вевттьыштіс виж шӧвк... Туй вылын вит морта чукӧр... Йӧктыштӧ шонділӧн югӧр. Ӧти морт пӧрысь нин, усъяса-тошъяса, Мукӧдыс томӧсь на. Пелькиник тушаныс... Веськыда мунӧны пыр, Шонділань видзӧдігтыр. Мунӧны еджыдӧс нӧйтны, Уджалысь войтырлы коді Голяас сира гез вӧзйӧ, Заводъяс бӧр босьтны кӧсйӧ. Мунӧны нопъя йӧз ю дорті, яг пӧлӧн, Тувсовъя сынӧдӧн чӧскыда лолаліг. Морӧсас сьӧлӧмныс пым. Кок улас дзуртыштӧ лым, Збодера мунӧны водзӧ, Шы ни тӧв ланьтӧма-сь ставныс: Дум вылас усьӧма гортныс, Ай-мамныс, мусаныс, ёртныс. Тӧрыт рыт янсӧдчиг бӧрдісны гортсаяс... Мунысьяс эз бӧрдны, медтомыс — медся збой. Кӧть вӧлі дас сизим ар, Детина эз вӧв зэв няр. Еджыдӧс пасьвартӧм бӧрын Ас думсьыс гӧтрасьны кӧсйис: Кӧшель эм гач зептас сылӧн — Вурӧма лӧз синма нылук. Мунӧны туй кузя, мунӧны водзӧ пыр. Зумышӧсь коз пуяс. Пом ни дор туйыслӧн. Шондіӧй, пармаысь кай, Сӧдз зарни югӧртӧ вай! Комияс олам ми вӧрын, Пармаын, веж яла ягын. Сьӧкыд зэв сӧдз шонді битӧг... Мунӧны туй кузя витӧн. Садьмисны вӧлӧсьтъяс, олӧ нин сикт и грезд. Труба весьт тшын сюръя енэжсӧ пыкӧма. Локтіс нин пес доддя — гур, Мудзӧм вӧв пыркӧдӧ юр. Паськыда паськалі муыс, Кывзысьӧ, сулалӧ шемӧс. Шондіыс кайис пу йылӧдз. Кытыськӧ сьыланкыв кылӧ!* * *Шондіа асывтӧ Коді оз тӧд! Мичлунсӧ видзӧдіг Морӧс оз пӧт. Кӧдзыд сэзь тӧлын — Дзирдалӧ дон. Рӧдтыштӧ вӧлӧн Турунла зон. Гожӧм водз чеччӧ: Енэж сім лӧз, Нӧрыссянь лэччӧ Курана йӧз. Тувсовъя асыв Небыдик, бур: Ва вывті шлывгӧ Лыд ни тшӧт пур. Шондіа асывтӧ Коді оз тӧд! Мичлунсӧ видзӧдіг Морӧс оз пӧт.ІІПармаысь, пытшкӧссьыс, морӧссьыс, сьӧлӧмсьыс, Шлывгыны, визувтны сьыланкыв мӧдӧдчис. Юркнитлас, лӧньыштлас чӧв, Ӧвтыштлас сьӧлӧмӧдз тӧв. Юргӧ тшӧтш шонділӧн югӧр, Ворсӧ тшӧтш енэжлӧн лӧзыс. Кыланныд, ёртъясӧй, кылад, Кыдзикӧн сьӧд вӧр шӧр сьылӧ? Сьылӧны мунысьяс, сьылӧны витнанныс. Юркнитлас сьыланкыв — чашмунӧ парма вӧр, Черӧбтас, тракнитас юр, Садьмылас лымувса нюр, Вӧрзьылас енэжыс ставнас, Личкысьлас му бердӧ тола, Шондіыс повзьӧма — дзӧрӧ, Му вылыс грымкылӧ вӧрӧ. Нюжавлас сьыланкыв меліа, небыда — Лун тӧлӧн пӧльыштас йи кӧдзыд морӧсӧ, Чӧв лоӧ вӧрын быд пу, Тшӧк ланьтлас став Коми му, Нюммунӧ шонділӧн югӧр, Ворсӧны лым чирлӧн синъяс, Гусьыс ош чургӧдас юрсӧ, Лэптӧма вылӧ кӧр сюрсӧ. Пом ни дор пармаысь сьыланкыв визувтіс, Веж быгъя йӧз олӧм — саридзӧ сидзаліс. Олӧмӧд ветліс сэк гы, Скӧр вӧлі сылӧн кок шы. Сьыланкыв сераліс, бӧрдіс — Олӧмыс сэтшӧм жӧ вӧлі. Сьыланкыв сьыліс и мойдіс Гажӧдіс, кодӧскӧ дойдіс. Мый йылысь сьылісны, мый йылысь юргисны Выль олӧм тулыслӧн медмича дзоридзьяс? Кытысянь тупыльтчис шы — Розъялан сю му выв гы? Гулю моз лэбзисны кывъяс, Варыш моз чивлісны тшапа? Мыйла нӧ нюжавліс нора? Мыйла нӧ юргисны гора? Гашкӧ нӧ, сьылісны важ коми олӧмсӧ, Сук парма вӧр пытшкысь кынӧмпӧт перйӧмсӧ, Ним вӧлі тэныд кор «скӧт», Олӧмыд вӧлі са сьӧд? Гашкӧ нӧ, сардырся олӧм? Сап пемыд... эз позь кор весиг Асьнымӧс аддзыны, кывны... Эз сӧмын сы йылысь сьывны. Мый йылысь сьылісны, коз пуяс тӧдӧны; Мый йылысь юргисны, пармалысь юалӧй — Дзор юра вӧр пуыс важ, Комилысь тӧдӧ шог-гаж... Меланьӧ колипкай вӧрсянь Меліа нюмъяліг лэбзис, Пондіс мем гартлыны сьывйӧ Со кутшӧм сьыланлысь кывъяс: «Видза ов, Коми му, Сӧвет му борд улын! Видза ов, асывлӧн медводдза югӧрыс! Видза ов, парма и вӧр! Видза ов, тундра и кӧр! Видза ов, дзирдалан шонді! Видза ов, выльысь-выль олӧм! Видза ов, пом ни дор муным! Видза ов!.. Водзӧ ми мунам!»* * *Юргы жӧ Октябрӧн Мезмӧдӧм кыв, Коми му пасьтала, Пармаяс йыв! Дорлісны ки-кок, Ӧні тэ би кодь Пасьмуні кӧрт, Дзирдалан гӧрд. Ломзьы жӧ, сьылӧм, Паськыд и ён: Сиктын мед кылас Коми ныв-зон. Тувсовъя кадын Рытъясын сёр Йи море дорӧдз Мунас мед гор. Юргы жӧ Октябрӧн Мезмӧдӧм кыв, Коми му пасьтала, Пармаяс йыв!ІІІДзор тошка коз пуяс, багатыр ниаяс, Тшап юра пожӧмъяс, меліник ньыв пуяс Узисны вӧталіг вӧт, Мый вотныс — некод оз тӧд. Арся сьӧд пемыдыс кутіс Сынӧдсӧ бубуля сывъяс. Йи кӧдзыд морӧссянь сылӧн Гусьӧник лолалӧм кыліс. Дзоргисны енэжсянь, сьӧд джуджыд енэжсянь, Лыд ни тшӧт кодзувлӧн зарниа синъясыс. Кымын сэн енэжас син! Уна жӧ сэн оланін! Нывъюра нывлӧн кодь мелі, Нюмъялан кага кодь сӧстӧм Енэжса кодзувлӧн синмыс, Видзӧдан — сьӧлӧмад инмас. — Мыйла нӧ сьӧд вӧрас локтӧма-сь мортъясыс? — Юаліс кодзувлысь шензигтыр мӧд кодзув. — Кодйӧма-сь джуджыда гу, Нитш вылын тыдалӧ му, Узьӧны гу пытшкын войтыр, Мый бара корсьӧны вӧрсьыс? Кутшӧмджык найӧлӧн могныс, Кутшӧмджык гажныс да шогныс? Гуясын, окопын куйлісны лыйсьысьяс, Нюдз сьӧлӧм му бердын эз узьсьы чӧскыда: Кӧдзыд дыр, шебрас кӧ лёк, Оз узьсьы, сё муса вок! Ичӧтик би дорын тірзис Тшыг нисьӧ пӧт мудзӧм войтыр, Биланьӧ бергӧдліс боксӧ, Би дорын шонтіс ки-коксӧ. Раминик би гӧгӧр лыйсьысь йӧз пукалӧ. Тшыналӧ чигарка. Сёрни шы кылыштӧ: — Еджыдыд ланьтӧма чӧв... Воліс ӧд дас куим пӧв... Кысь бара трустыдлӧн выныс? — Англия выль войска ыстӧм: Дуль ваыс вӧр вылӧ петӧ. — Вӧр пунас гӧрбас ми сетам!.. — Кутас-ӧ зырсьыны талун тшӧтш, мокасьтыд? Тӧрытъя моз вӧчас дас куим атака?.. Вай талун кызь нёльӧс вӧч! Вӧр шӧрӧ пулятӧ кӧдз! Некытчӧ татысь ог вешйӧй: Сӧвет му тэныд ог сетӧй!.. Еджыдъяс, еджыд нянь тіян? Сьӧд няньыс вынаджык миян. — Узьыштны, Педӧр дядь, неуна колыштӧ: Аскинад узьтӧгыд еджыдлысь оз аддзы Пуляыд печата плеш... — Водыштла би дорас, кеж!.. — Икӧта, сюмалӧ кынӧм... Асывсянь эг сёйлы крӧшки... — Мокасьтыд, эм на тай няньӧй! Микулай, наышт тшӧтш... шань-ӧ? Окоп тыр армееч: комияс, чувашъяс, Рочьяс и тотара. Узьӧны. Шойччӧны. Окопыс быттьӧ сьӧд вӧнь. Окопын гуын кодь лӧнь. Багатыр-ниа пу бердын Часӧвӧй сулалӧ тшапа. Видзӧдӧ пемыдӧ, водзӧ... Дзирдалӧ енэж тыр кодзув...* * *Кынмӧмсӧ, тшыглунсӧ Коді эз пык? Аддзылім кӧдзыдлун, Тӧдлім и тшыг. Тӧв — кӧдзыд войын, Ноддядор — пач, Ньыв пу кырсь сёйим, Карчкӧдім кач. Сӧдз синва олӧм Кыссис сюрс во... Тшыглунысь полӧм Ньӧтчыд оз ло! Киясным гаддя: Тӧдлӧма удж. Миянӧс венны Некод оз куж! Кынмӧмсӧ, тшыглунсӧ Коді эз пык? Аддзылім кӧдзыдлун, Тӧдлім и тшыг.ІVКуимсё арӧса пӧльӧлы-ниалы Нюммуні вӧр сайсянь кыалӧн югӧрыс, Нюммунӧм вӧлі зэв блед — Ниалӧн серам эз пет. Ӧвтыштіс ниа пу лапнас, Вӧрзьӧдіс тӧкӧтьӧ юрсӧ: «Бур асыв, кыаӧй-чойӧй! Прӧщайтлы, лӧнь арся войӧй!» Ниа пу подулын часӧвӧй сулаліс. Ниа пу подувсянь «шков» кылӧ юркнитіс, Йӧлаыс кытшовтіс вӧр, Бувгигтыр котӧртіс бӧр. Шарк-кылӧ окопыд чеччис. Гольсмуні быдӧнлӧн ружье. Садьмисны пожӧмъяс, козъяс, Урпиян дзебсисны позъяс. Ыліын, рӧмыдын паськыд би югнитіс, Клопмуні, дзужгигтыр вӧр вомӧн матыстчис, Йирыштіс пиньсӧ да «гып» — Кер и мыр вылӧ эз лыб!.. Вӧчыштіс сыв судта гуран, Гӧгӧрсьыс шырзьыштіс вӧрсӧ... Чуймисны ниаяс, шемӧс... Окопын абу вӧт — вемӧс. Клопмуні, дзижмуні мӧдысь да коймӧдысь, Кык пудъя лӧдзьяслӧн тшӧкаммис лэбалӧм, Курччасьӧм мӧдӧдчис ён, Доймаліс вель уна зон. Пармаыс шковгис и бувгис, Дзижӧдчис, дзажӧдчис, лӧвтіс, Кажкыліс увъяс и пуяс, Кайлісны пу йылӧдз муяс. Ниа пу вуж дінӧ шнячкысис снарядыд — Сыркмуні куимсё арӧса пӧльӧыд, Вӧрзьӧдчис, лэптыштіс юр: «Прӧщайтлӧй, парма и нюр!» Копыртчис, ньӧжйӧник пӧри, Пуяслысь сойяссӧ жуллиг... Шнячкысис му бердӧ... кулі — Сьӧлӧмыс вӧрзьыліс мулӧн. Гымалӧм чӧв ланьтіс, чардалӧм помасис. Тырмылас — окопным гудрасис муыскӧд, Вӧр пу и морт шой, и мыр Туплясис му вылын тыр. «Ловъя морт, сюсьджыка видзӧд! Чорыда пищальтӧ кабырт: Еджыдлӧн эз на во помыс, Паськыд на адгоршлӧн вомыс!» Ыджыда лолаліс пармалӧн морӧсыс. Шензисны шонділӧн медводдза югӧръяс... Шковмуні лыйӧмлӧн шы — Паськалі сьӧд вӧрӧ гы. Тра-та-та пулемёт босьтчис... Гольскӧдчӧ, шковӧдчӧ пищаль. Тіньгӧны пель водзті номъяс... Збойджыка, гӧль йӧзлӧн зонъяс! Шер мунӧ стальӧн да свинечӧн пармаын. Еджыдъяс зырсьӧны. Дзик нин со татӧнӧсь. Пансяс со штыкӧвӧй кось... — Ёртъясӧй, штык миян ёсь! — Комиссар сувтіс да шуис. — — Ме бӧрся!.. гад вылӧ... паныд!.. Тӧдам ми — воам ми тышсӧ!.. Еджыдыд петкӧдліс мышсӧ.* * *Гым шыӧ чардбиысь, Выль олӧм, чуж! Ордымтӧ писькӧдны Аслыд тэ куж! — Вокъясӧй, эз-ӧ Патроныд быр? Лыйлӧй жӧ, резӧй! Шульсйы жӧ, шыр! — Асьным ми шӧтам Свинеч и кӧрт... Шыясӧн петам... Некыдз он йӧрт! — Аддзӧ-ӧ синныд? Эз-ӧ мудз сой? — Аддзам ми бура: Абу нин вой. Гым шыӧ чардбиысь, Выль олӧм, чуж! Ордымтӧ писькӧдны Аслыд тэ куж!VПышйисны еджыдъяс, вӧр пӧвстӧ вошины. Тшӧк ланьтіс пулемёт, шойччӧны ружьеяс. Лыйсьысьлӧн рудзалі сой. Кӧртасьысь кӧртавлӧ дой. Коз йылӧ кышасис шонді, Чуймӧмӧн видзӧдліс вӧрлань, Окопӧ мӧдӧдіс югӧр: Ловъя-ӧ армееч чукӧр? Ловъяӧсь, шондіӧй, ловъяӧсь кодъяскӧ! Волы жӧ, волы жӧ, видзӧдлы, майбырӧй; Пияныд час-мӧдӧн, сутш, Вӧчисны кутшӧмджык удж. Вит ёртысь колины кыкӧн, То нӧ со усъяса ёртныс Сойбордсӧ паськыда восьтӧм — Снарядсӧ морӧсас босьтӧм... Дас сизим арӧса том мортлысь кулӧмсӧ Аддзылід, шонділӧн сё муса югӧръяс? Лёк пуля кымӧсас — сатш, Му вылӧ уси морт гатш. Кымӧссьыс вир петӧ дзулькйӧн — Киськаліс кельдӧдӧм бансӧ... Кӧшель эм гач зептас сылӧн — Вурӧма лӧз синма нылук. Коймӧдлы пуляыс веськалі рушкуас... Эз повлы... Пуля кор йи зэр моз клопӧдчис, Кось вӧлі пузьӧма ён, Окоп выв котраліс зон. Медбӧрын кыйыштіс пуля-д, Ми водзын ньӧжйӧник кулі: — Прӧщайтлӧй... котравсис менам... Лёкӧн эн казьтылӧй менӧ!.. Унаӧн нитш вылӧ нэм кежлӧ водісны, Унаӧн окопӧ век кежлӧ усины. Куйлӧны шы ни ру чӧв... Корсюрӧ лолыштлас тӧв... Виччысьӧ тіянӧс кодкӧ? Челядьыд? Донаыд? Мамныд? Дерт, вӧлід кодлыкӧ муса, Эз сины олӧмлы кусӧм. Порок дук пармаӧ ньӧжйӧник разӧдчис Сьӧд вӧрлы зэв ыджыд кось йылысь мойдігтыр. Шензьӧмӧн кывзіс быд пу, Чошкӧдіс пельсӧ кын му. Та йылысь кымӧр кор тӧдіс, Пась соснас сайӧдіс шонді. Та йылысь вой тӧв кор кыліс, Зырӧдіс вӧр пуяс вылӧ. Туй бокӧ кын муӧ, ниа пу подулӧ, Ёртъясыс кӧрт зырйӧн ыджыд гу кодйисны... Эз ковмы лӧсавны горт. Ёртъяскӧд прӧщайтчис ёрт. Лӧдісны гуранӧ шойяс. Тыртісны. Лэптісны нӧрыс. Вӧчисны ниаысь сюръя — Тані тэ нёльсё во чуръяв! Ӧмидзвир нывъясӧй, лунморӧс аньясӧй, Чӧдлачтӧ вотігӧн, сьӧлаоз ӧктігӧн, Шонділӧн дзирыд кор бан, Шойччыштӧй, мусаяс, тан! Ветлігӧн-мунігӧн, зонъяс, Пуксьыштлӧй гу вылас татчӧ. Казьтыштлӧй вокъястӧ бурӧн, Кодрыштлӧй копыртчӧм юрӧн.* * *Шапкатӧ пӧрччылӧй, Пӧдлавлӧй вом: Усьӧма армееч, Армееч том. Кось вылӧ петіс — Эз бара пов! Гӧль вӧсна сетіс Ассьыс том лов. Винтовка киас Топӧдіс зон, Уськӧдчис биас... Кось вӧлі ён. Мудз понда, тшыглы Эз тӧдлы шог... Нэм кежлӧ ланьтіс Ӧні бур вок. Шапкатӧ пӧрччылӧй, Пӧдлавлӧй вом: Усьӧма армееч, Армееч том.VІЕджыдик эшкынӧн, пукӧвӧй вольпасьӧн Кынмӧм му вевттьысис. Кыпыдмис ывла выв. Видза жӧ тэд, сӧстӧм тӧв! Доддялӧй сюсьджыка вӧв! Лэбзьылӧй пармаӧ песла, Шутёвтлӧй лым кузя вӧрӧ! Уна додь гылыда кывтӧ Югыдик сӧстӧм лым вывті. Чеччы жӧ, Ӧльӧксан, чеччы жӧ, ичӧт пи. Видзӧдлы ывлаӧ гыӧра ӧшиньті. Ывлаыс шемӧсӧн тыр — Чеччы жӧ пырысьтӧм-пыр! Шабді сӧдз юрсиа Ӧльӧ Чӧдлач лӧз синъяссӧ восьтіс. Тэрыба пӧлатьысь чеччис, Котӧрӧн ӧшиньлань лэччис. Ывлаыс вежсьӧма — сӧдз дӧра паськӧма. Ывлаыс вӧччӧма — калинкор дӧрӧма. Столб вылӧ пуксьӧма кӧч, Жуйвидзӧ, нинӧм оз вӧч. — Видзӧдлы, видзӧдлы, мамӧ, Ывлаыс кутшӧми гажа! Байдӧгӧн, бобулӧн, кӧчӧн Енэжсянь кодікӧ кӧдзӧ! Челядьяс чой йылын даддяӧсь, варовӧсь. Лэчыд зэв сёрни шы. Чужӧмныс банйӧма. Зӧм кырсянь лэбалӧ дадь, Джуджыд... да оз на быр садь! Ӧльӧксан, варыш моз лэбзьы! Микулай, йӧра моз кырссьышт!.. Том войтыр смеллунсӧ дорӧ... Повтӧмлун найӧлӧн — море!.. Здук кежлӧ тӧвся лун восьтыліс синъяссӧ, Видзӧдліс сикт вылӧ — пышйис бӧр сьӧд вӧрӧ. Паськыда шевгӧдіс сой, Пармасянь быгыльтчысь вой... Гортас нин ичӧтик Ӧльӧ Пешаын трачкӧдчӧ сартас. Лабичын печкӧны нывъяс, Варовӧсь сяргӧны кывъяс. — Ӧльӧксан, кор нӧ нин бӧр локтас бать тэнад? Настасся, жӧникыд гижӧ-ӧ письмӧтӧ? Кор бара помасьлас тыш? Господьӧй, ыджыд жӧ мыж! — Ог тӧд нин, волас-ӧ ловйӧн, — Норасьӧ Ӧльӧлӧн мамыс: — — Песла со кайлі да бӧрді: Сьӧкыд жӧ собавны вӧрті! Энӧ нин виччысьӧй, мусаяс, гӧтыръяс, Чойясӧй, нор-сьӧлӧм мамъясӧй, пиукъяс. Верӧсныд, пиныд оз лок; Эн виччысь воктӧ тэ вок; Мусалӧн оз лок бур ёртыс; Ӧльӧксан, эн виччысь батьтӧ — Пармаӧ, ниа пу сайӧ Кось вылын усины найӧ. Кӧзюкӧй, чышкан тэ синватӧ гусьӧник. Ичӧтик Ӧльӧксан, бӧрдан тай, сёшайтӧй! Сыркъялӧ кодлӧнкӧ ань... Эн бӧрдӧй, эн бӧрдӧй, шань! Оз бурась усьысьлӧн мамыс, Пыдзралӧ сьӧлӧмсьыс синва. Бурась жӧ, курыд шог вунӧд: Шой вомӧн лёк олӧм мунӧ!* * *Чорзьӧдчы, топӧдчы, Том Сӧвет му. Гӧль йӧзӧс доръян тыш Збодера ну. Дерт эськӧ, сьӧкыд Жугӧдны чеп: Радъясным тшӧкыд, Вын абу жеб. Туй индысь миян Ве-Ка-Пе-бе. Сьӧлӧмӧй, биӧн Ыпъялан тэ. Миянкӧд ӧтвыв Эмбуртӧм морт. Рабочӧй тэныд Медся бур ёрт. Чорзьӧдчы, топӧдчы, Том Сӧвет му. Гӧль йӧзӧс доръян тыш Збодера ну.VІІРам шонді меліа синъяссӧ читкыртлӧ. Ытвадыр юясыс саридз моз туӧма (Важӧн нин кылаліс йи): Оз тыдав некытӧн ді. Лунвылӧ, войвылӧ кывтӧ Коми му ю кузя пуръя. Нӧрысын медводдза эжа Зарниа, сӧстӧм и вежа. Гирзьӧ сикт шевгӧдӧм морӧса серамӧн. Ва дорса кустъясын дзользьӧны лэбачьяс. Жугыля чуксасьӧ кӧк: Висьталӧ нывъяслы «рӧк». Лӧз роч ной эшкыныс вылын Туплясьӧ нюмъялан шонді. Ёсь гӧлӧс челядьлӧн кылӧ, Юркнитлас нӧрыссянь ылӧ. Лӧнис нин войвыв му. Пышйисны еджыдъяс. Пышйисны Кардорӧдз, Кодсюрӧ Лондонӧдз. Гӧгӧр нин кусӧма тыш: Еджыдлӧн чегӧма гыж. Кокньыда лолалӧ парма, Варовӧсь лоины юяс, Нюмъялӧ керӧсдор вӧлӧсьт. Нимкодьлун гӧгӧр ю пӧлӧн. Ю кузя ва катчӧс паракод буткӧдчӧ, Вермысьяс, уна сё, пытшкӧсас локтӧны. Палуба выв тырыс йӧз. Паракод енэж кодь лӧз. Локтӧны унаӧн гортӧ, Чужан му сиктъясӧ, грездӧ. Гортсьыныс бырӧма гажыс: Эз вӧвны гортаныс важӧн. Шынельныс киссьӧма, нопъясыс ичӧтӧсь, Гачьясныс лӧсталӧ, дӧрӧмъяс няйтӧсьӧсь, Сапӧгсьыс тыдалӧ кок. Кушӧсь, но ставным, ми вок, Ог корӧй югъялан паськӧм, Оз ковны дзирдалан кизьяс. Мездлунным медъёна колӧ. Вермысьлӧн сьӧлӧмыс долыд! Ӧтарӧ-мӧдарӧ мунӧны нопъя йӧз: Войвылӧ, лунвылӧ, рытылӧ, асылӧ. Вӧр туй выв, мир туй выв дыр Шынеля войтырӧн тыр. Эжва вож, Изьва тас, Комму, Печӧра, Волга и Кама — Быдлаын шынеля ёртъяс. Матын нин... тыдалӧ гортныс! Эжва дор нӧрысті, векньыдик туй пӧлӧн, Полігтыр нюмъялӧ эжалӧн чужӧмыс. Чӧв олӧ енэжлӧн лӧз. Гортаныс локтӧны йӧз. Чукыльтіс векньыдик туйыс — Тыдовтчис ас чужан грездныс. «Чужлім и быдмим ми тані... Тӧдсаяс локтӧны паныд!» Олан жӧ вылан тэ, сё муса чужан сикт, Керкаяс, рынышъяс, потшӧсъяс, юкмӧсъяс, Семен дядь, Иван чож, сват! Бӧр локны воис жӧ кад. Ӧшиньяс, ӧдзӧсъяс, кильчӧ, Чой-вокӧй, мам-батьӧй, ёртъяс! Ставныд ті олад да вылад... Тіянӧс аддза и кыла!* * *Олан жӧ вылан Ас чужан му: Веж еджыд яг нӧрыс, Дзирдалан ю! Олан жӧ вылан, Енэжлӧн лӧз, Кыпыда сьылысь Уджалысь йӧз! Тӧв Поз Из гӧра, Йи море дор, Сук парма шорӧй, Тувсовъя шор! Видзьяс и муяс, Тундра и кӧр, Нӧрысъяс, сёнъяс, Парма и вӧр. Олан жӧ вылан тэ, Ас чужан му. Веж еджыд яг нӧрыс, Дзирдалан ю!VІІІДзирдав жӧ, Коми му, коляоз дзоридзӧн, Сьӧлаоз синъясӧн, гӧрд лежнӧг чветъясӧн! Быдмы жӧ, парма шӧр коз. Кисьмы жӧ, керӧсдор оз! Ӧтвылысь став Сӧвет йӧзкӧд Нимкодясь, кыпыда нюмъяв: Асывлысь лов шысӧ кылан — Пармаын гораа сьылан. Видзӧдлӧй: лӧзалан Сыктывным нюмъялӧ, Гож водзӧ луд вылӧ водӧма Эжваным. Видзӧдлы, став Коми му, Шлывгӧ кыдз Печӧра ю, Из вомӧн чеччалӧ Изьва, Сӧдз выйӧн визувтӧ Емва, Шуньгӧны ворсігтыр рама Мезень, и Луза, и Кама. Коми му сӧнъясӧд, енэж лӧз ю кузя Пыжаяс лыд ни тшӧт кывтӧны-катӧны. Тільсъялӧ ӧпаснӧй шы, Сералӧ посньыдик гы. Туй кузя мунӧны мортъяс, Мунӧны вӧлӧн и подӧн. Буткӧдчӧ паракод ылын. Тырыс йӧз паракод вылын. Кытчӧ нӧ мунанныд, кытысянь локтанныд, Сьӧд парма пиянъяс, яла яг йылӧмъяс? Кутшӧмджык тіянӧс мог Гортсьыныд нуӧ, бур вок? Делегат съезд вылӧ, аньяс? Став коми съезд вылӧ, ёртъяс? Ставныд ті важ олӧм ёрад? Камгӧй жӧ, выль олӧм дорӧй! Кытчӧ нӧ мӧдӧдчид, том войтыр, челядьяс? Чукӧрӧн-чукӧрӧн тэрыба мунанныд? Мӧдӧдчид югдӧдны юр? Мунӧй жӧ, удж тайӧ бур! Паськӧмныд дӧмасӧсь, кӧдзыд — Чужӧмныд дзирдалӧ югыд. Мунанныд сёӧн и сюрсӧн Мунымлы перйыны бурсӧ. Видза жӧ оланныд, том войтыр, выль войтыр, Тувсовъя асывлӧн томиник быдтасъяс. Быдӧн ті уджалысь пи. Югдігӧн быдманныд ті. Туй тіян — саридз кодь паськыд. Удж тіян — енэж кодь кыпыд. Вынйӧрныд сойясад эм-ӧ?.. Вӧчӧй жӧ мунымлы шемӧс! Кӧрт кодьӧсь чорыдӧсь томиник сойясныд. Тӧда ме — морӧсныд чукйӧн тыр кӧсйӧмӧн, Вӧчанныд вӧтъясысь збыль, Вежад му... петкӧдчас выль: Пармаын лыд ни тшӧт кутас Буксыны заводлӧн труба, Грымӧдны машина вӧрті, Паракод — йи море шӧрті... Дзордзав жӧ, Коми му, коляоз дзоридзӧн, Сьӧлаоз синъясӧн, гӧрд лежнӧг чветъясӧн, Быдмы жӧ, парма шӧр коз, Кисьмы жӧ, керӧсдор оз! Ӧтвылысь став Сӧвет йӧзкӧд Нимкодясь, кыпыда нюмъяв: Асывлысь лов шысӧ кылан — Пармаын гораа сьылан.* * *Шондіыс дзирдалӧ, Енэжыс лӧз. Мунӧны туй кузя, Мунӧны йӧз. Вынйӧрныс кӧрт кодь, Кӧсйӧмныс ён: Киясас гӧрд флаг Шевъялӧ дон. Сьылӧм шы юргӧ, Горалӧ гор: Ызгӧ и жургӧ Тувсовъя шор. Мунӧны сёӧн, Тувччалӧ сюрс, Чужӧмныс югыд, Кыптӧма юр. Шондіыс дзирдалӧ, Енэжыс лӧз. Мунӧны туй кузя, Мунӧны йӧз.
