КУЗНЕЧАЫН

Дивъя тай овныд каникулъяс дырйиыд. Воис тайӧ гажа кадыс и кык воклы — Степанлы да Володялы. Степан помаліс мӧд класс, а сылӧн вокыс Володя вуджис нёльӧдӧ.

Велӧдчигас кӧ кык вок частӧ зычитлісны, дӧзмӧдлісны ӧта-мӧдӧс, то ӧні унджык кадсӧ гуляйтісны да ворсісны ӧтлаын. И зычитӧмъяссӧ налысь он кывлы. Ветласны сикт помӧ, кӧні коз пуяс вылын ӧшалӧны гӧрд коляозъяс, вомъяс курдытӧдзыс сёясны пувывса вотӧсъяссӧ, сэсся шомкор вотны видз вылӧ кежавласны.

Локтасны гортас сёрӧн нин. Мамыс видзӧдлас пияныс вылӧ, паськӧдас кияссӧ да кучкас бокас.

— Кӧні нӧ уялінныд? Эн-ӧ нин труба пытшкӧ пыралӧй? Часлы, батьыдлы норася да, петкӧдлас сійӧ пуж.

Вокъяс тӧдӧны, мый мамыс некор оз удты найӧс батьыслы.

Недыр мысти Степан да Володя пукалӧны нин пызан сайын. Мыссьӧмаӧсь, сӧстӧм дӧрӧмъясаӧсь. Пызан вылын руалӧ шыд, сулалӧ йӧв тыра кык кружка. Вокъяс панясьӧны дыша, частӧ видзӧдлывлӧны ывлаӧ, оз-ӧ сэні ворсны другъясыс.

— Кытчӧдз он сёйӧй пӧттӧдзныд, пызан сайысь он чеччӧй, — стрӧжитӧ найӧс мамыс.

Кӧть эз вӧв окота, да быть лои тыртӧммӧдны тасьтіяс и йӧв юны.

Мыйӧн мамыс лэччис мӧс лысьтыны, вокъяс здукӧн петісны ывлаӧ. Рытыс кӧть вӧлі ыркыд, котралігад он кынмы.

— Айда, Ӧнтип дядь дорӧ лэччылам, — шуис Володя ичӧт вокыслы.

— Лэччылам, лэччылам! — мӧдіс радлыны чангыль ныра, беринӧсь чужӧма Степан.

Котӧртісны шор пӧлӧн, кытчӧдз эз тыдовтчы ичӧтик кузнеча, кӧні дорччысьнас вӧлі Ӧнтип дядь.

— Э-э... Отсасьысьяс? Талун сы мында уджыс, а эн и петкӧдчылӧй. Тадзнад ме тіянлы выговор пасъя, — вашъяліс кузь уска кузнеч.

— Мый колӧ вӧчны, Ӧнтип дядь? — юаліс Володя да лӧсьӧдчис нин пырны кузнечаӧ.

— Ме тшӧтш отсала, — кӧк моз шыасис Степан.

— Шуин жӧ, «отсала». Талун, кӧнкӧ, бара зӧр шыдӧса роктӧ эн сёй. Бӧрсі юала мамыдлысь. — Вазьыштӧм синъяссӧ лапйӧдліс Ӧнтип.

— Ӧні на кынӧм зэлавтӧдз шыд сёйим, — дорйис воксӧ Володя.

— И йӧв юим.

— Сідзи и тӧді, роктӧ абу видлӧмыдӧсь. А ӧд шуӧны: шыд да рок пӧ медбур вокъяс. Кузнечаӧ талун тіянӧс ог лэдз. Сӧкӧлъяс моз пасьтасьӧмыдӧсь, мича дӧрӧмаӧсь, мича гачаӧсь. Бус да тшын пиас ставсӧ лякӧсьтанныд. Мамыд менӧ кутас видны.

Шогӧдіс вокъясӧс, мый талун налы оз удайтчы ыджыд мех пӧльтны, видзӧдны, кыдзи Ӧнтип дядь доналӧм кӧрт кузя кучкалӧ сьӧкыд мӧлӧтӧн и гӧгӧр сявкйӧны би чиръяс.

— Вот мый, отсасьысьяс. Аски водзджык локтӧй. Пасьталӧй важ паськӧм. Асывнас шыд да рок сёйӧй. Омӧля кӧ нуръясяд, кутшӧм ті лоанныд отсасьысьяс? Совхозлы унатор колӧ дорны-вӧчны. Гӧгӧрвоид, чиркъяс?

— Гӧгӧрвоим, гӧгӧрвоим, Ӧнтип дядь.

— Ӧні гортад котӧртӧй.

Ӧта-мӧдсӧ панъялігтыр Степан да Володя пызйыштісны гортас. Водігас нин Степан велӧдіс мамсӧ:

— Мамук, аски зӧр шыдӧса роктӧ пу и шыд. Меным сэтшӧм окота сёйны роксӧ.

— Пуа, донаяс, пуа, сӧмын эн ыдждалӧй, сёйӧй.

— Ми аски кузнечаӧ лунтыр кежлӧ мунам, Ӧнтип дядьлы кӧсъям отсасьны.

— Мый тіянкӧд вӧчан! Ветлӧй, век нин кутшӧмкӧ да удж.

Ёна котралӧм бӧрад ӧдйӧ и унмовсисны вокъяс.

Мӧд луннас найӧ садьмисны водз. Ӧта-мӧд вежмӧн панялісны шыд, сёйисны зӧр шыдӧса рок и тэрмасьӧмӧн мӧдӧдчисны кузнеча дорӧ. Ӧнтип дядь наысь на водз чеччӧма. Важиник партука, юрас кучика картуз. Читкыртіс синъяссӧ да сюся видзӧдліс вокъяс вылӧ.

— Ӧнтип дядь, ме шыд и рок сёйи, и Володька сёйис. Мамӧлысь кӧть юав, — ошйысис Степан.

— Молодечьяс, сідзкӧ. И важ паськӧмӧн локтӧмыдӧсь. Но, чиркъяс, заводитам уджавны.

— Ми абу чиркъяс, а кузнечьяс, — кыліс Володялӧн гӧлӧс.

— Дерт жӧ кузнечьяс, комиӧн кӧ — дорччысьяс... Антип Михайловичлӧн отсасьысьяс. Милости прошу кузнечаӧ, — индіс паськыд ӧдзӧс вылӧ дорччысь. — Отсасьысьӧй менам висьмис. Та могысь и тіянӧс кори. Мехсӧ пӧльтны кужанныд. Он нин ӧтчыд пӧльтлӧй.

Паськыд мехсянь чурвидзис кузь вороп. Вокъяс кутчысисны сэтчӧ да заводитісны уджавны. Пачын регыдик мысти мӧдіс ыпъявны-ворсны би.

Матӧ куим час отсасисны вокъяс кузнечлы. Мудзисны, пӧсялісны, но вӧліны шудаӧсь и радӧсь. Унаысь тайӧ каднас удитіс лэдзлыны сьӧкыд мӧлӧтсӧ Ӧнтип дядь доналӧм кӧрт вылӧ. То телега шына дорас, то вӧчас ещӧ мыйкӧ. Кывзысьӧ кузнечлысь кӧртыс, кыдзи кӧсъяс, сідзи и кусыньтас, оз прӧста сиктса йӧз ыдждӧдлыны Ӧнтип дядьӧс мастерӧвӧй мортӧн.

Кор быдмасны Володя да Степан, колӧкӧ, Ӧнтип дядь моз жӧ мастерӧвӧй йӧзӧн лоасны. Став олӧмыс ӧд налӧн водзын на.