КОДА ЫРӦШ
Пӧкмелля дырйиыд абу ёна нимкодь. Коді юліс, ас сертиыс тӧдӧ, а коді эз на видлы, йӧзыслысь кывліс-аддзывліс. Ас кӧвъялӧм висьӧмӧн эськӧ шуласны да. Йӧз кӧвъялӧм, кӧть ас кӧвъялӧм, висьӧмыд — век жӧ нин висьӧм. Татшӧм асывъяснас Ӧлексей кымынысь нин кӧсйысьліс шыбитны юӧмсӧ, но век кыдзкӧ эз артмывлы, бур другъясыд да сьӧлӧма пӧчӧясыд тай эмӧсь на, сур стӧкантӧ мыччысьясыд. Мукӧддырйи Ӧлексей вежонъясӧдз бурдӧдчас, оз кӧ гӧтырыс кутшӧмкӧ кипельӧн бурдӧдчан курссӧ дугӧд.
Со и талун, асывнас, юрсӧ видліс лэптыны пӧлатьысь, но балябӧжас быттьӧ нӧшкӧн дзенкнитісны: бӧр ковмис водны. «Эз-ӧ бара гӧтыр санӧд?» Но йиркас видзӧдліс, сэсся боквыв синсӧ кӧсӧйтліс да гӧгӧрвоис Ӧлексей: абу гортас. «Код лешакас нӧ уссьӧма? Гашкӧ, Пиля Прокӧын? Абу. Налӧн паччӧрыс киссьӧма. Али Ӧльӧ Марьяын? Сылӧн, буракӧ, йиркыс краситтӧм. Гашкӧ, Вась Ӧлексанъясын да? Сылӧн бара жӧ пӧлатьыс абу: роч ногӧн керкасӧ вӧчӧма. Сигӧрас вӧв юрсӧ тӧлысь вӧлаліс, весиг удж вылас лун-мӧд эз петавлы: сьӧд удж понда пӧ искусствоысь ог лэдзчысьӧй. Тувъявнысӧ тай оз жӧ тэрмась, юр пӧ бергӧдчӧ да ог лысьт керка вевт вылас кавшасьнысӧ. Дерт, бергӧдчас, он кӧ палявлы. Штопыс вом дорсьыс оз мынлы, весиг туй вывті мунӧ да «някасьӧ». Вот сэсся вӧлыд и сісьмӧ кильчӧ бокас во-мӧд нин... Кодлыськӧ юавны эськӧ, да некод керкаас абу».
Ӧлексей ымӧстіс, гашкӧ, кодкӧ шыасяс. «Кулӧмаӧсь кӧ-а?» Ковмис ньӧжйӧник лэччыны. Коксӧ паччӧр пос вылӧ пуктіс да, бара нӧшкӧн жбоньӧбтісны. Пукалыштіс. Мӧд коксӧ лэдзис. Синсьыс би сявкнитіс. «Сё морӧ, чорыда жӧ тӧкаритсьӧма. Мыйкӧ бара кольыштіс-эз?» Джоджӧ сувтӧм бӧрын синмаліс жырсӧ: «А-а, Ӧндрей Ёгор дӧва ордын тай узьсьӧма. Но, ӧні гӧтыр певъялас». Дерт, эськӧ, Ӧндрей Ёгор гӧтыр во дас нин пенсия босьтӧ, да йӧй бабаыдлы висьтав кӧть эн, вежӧгтӧ быд сюръя дорӧ, спокой абу. Сійӧн Ӧлексей и муніс тӧрыт новоселльӧ справляйтанінсьыс. Гӧтырыс Чими Катя вылӧ вувтіс. (Сэсся некодӧс нин тошалыштны оз позь.) Матьвоети пӧ, юксьӧй метӧг, бӧрас висьталанныд, кодлысь коксӧ бурджыка шонта, да мӧдӧдчис керкаысь керкаӧ «кӧвтчыны». Бара на со гӧтыр пондаыс юр висьӧмтӧ корсис.
«Кӧні бара кӧзяйкаыс?» Ӧлексей муныштіс пач бокӧ кутчысьӧмӧн да пач вомысь казяліс ведра. Гудыр ва, веркӧсас нянь торъяс гӧвкъялӧны.
«Но, кода ырӧш шутны лӧсьӧдчӧма»,— копыртчис да исыштіс. Пӧкмеллянад нырисыс вошӧма, некутшӧм дук эз кыв. Ырснитіс. Шома, нянь кӧра. «Хм!» Вель дыр кежлӧ сибдывліс ведра дорас. Весиг быттьӧ юрас кайыштіс. Дерт, шоныд, сӧмын на гудралӧма да, дільквайӧдыштӧ. Да и градусыс этшаджык. Но мед. Шомыс пытшкас шузяс на. «Пыртӧдзыс колӧ унджык лӧсыштны: бабаыс топыд да, оз кисьт». Литра куим ещӧ юис. Сэсся шомыс пыдӧссьыс мӧдӧдчис да, сьӧкыд лои юнысӧ. Недыр няклялыштіс суксӧ да пуксис пачводзӧ куритчыны. Сьӧлӧмсяньыс шпуткис чигарка. Пӧкмелля эз нин вӧв. Сӧмын пытшкӧссӧ гудрӧдлыштіс. Ӧні и гӧтырыдлӧн кабырыс веськодь, позьӧ гортӧ мунны.
Пырис кӧзяйка. Ӧлексей лышкыда нюммуніс:
— Добрым утром!
— Мый нӧ сэтшӧм нимкодь? Пӧкмелитчыны нин удитін?
— Удиті бара, ми йӧз сюсьӧсь.
Кӧзяйка кыйкнитліс джаджйӧ: «Тройнӧй» доз вӧлі тыра.
— Сьӧрсьыд тай нӧ эз вӧв нинӧм?
— Вӧлі ли, эз ли сэсся...— Ален Делон моз нюмдіс Ӧлексей да ӧдйӧджык уйкнитіс ӧдзӧсӧ (ӧдвакӧ ырӧшсӧ сылы шутлісны).
Гортланьыс матыстчигӧн Ӧлексейлӧн сьӧлӧмыс ыркмуніс, кыдз на гӧтырыс видзӧдлас бокын узьлӧм вылад, мыйӧн виччысьӧ: укватӧн али ӧщӧпекӧн? Бокӧ кежис мир туй вылысь да ыліті кытшовтіс позсӧ. Сэсся мӧдысь да коймӧдысь. Квайтӧд кытш борын ас вылас чорыда матьӧктіс да шуис еджыд дӧрапас лэптыны: мый лоан — ло. Чорыд воськолӧн мӧдӧдчис гортас, пырис пӧшти маршируйтӧмӧн, чужйӧмӧн восьтіс ӧдзӧссӧ:
— Но, гӧтыр-мӧтыр, дерт жӧ нин, тэ вермин Чими Катясӧ-а, тэ дорӧ локті.
— Кӧні нӧ молодечыс миян жӧникаліс? — вывті нин небыда да юмола шыасис гӧтырыс.
— Тэд нӧ кутшӧм мог? — шӧйӧвошыштіс, но збояліс Ӧлексей.— Ӧндрей Ёгор дӧва ордын тай шойччыссьӧма.
— Сэсся нӧ вольпасьыс небыдджык али сёян-юаныс сылӧн чӧскыдджык?
— Кыкнаныс шогмӧ. Наперво тай эз на гӧтыр моз пӧкмелитчансӧ топӧд-а. Юртӧ пӧ веськӧд, Ӧлексеюшка, да сідз нин мун,— тшӧтясис Ӧлексей.
— Менам ӧд помӧйыд эм жӧ...
— Кутшӧм помӧй?
— А сэтшӧм! — эз нин вермы сэсся кутчысьнысӧ гӧтырыс.— Пӧкмелитас тэнӧ кодкӧ, мисьтӧм бугыльӧс! Сиктыс ставнас нин сёрнитӧ, мый дӧваыслысь порсьпиянсӧ удзӧдӧмыд. Лавкаын менсьым юасьӧ: мужикыд пӧ ведра помӧй юӧма да мыйӧн вештысьнысӧ кутан?!
Тан Ӧлексейӧс и шогӧдіс. Ӧні на, шуӧны, жугыль ветлӧдлӧ, весиг лавка винасӧ первой гӧсьтъяслы кисьтӧ: оз-ӧ найӧ казявны мыйкӧ.
