ЕНКОЛАЯС ЙЫЛЫСЬ СЬЫЛАН

Нэмӧвӧйся вуджӧр-вӧт

ЕН ПИЯНӦС Кывйӧн кыпӧдӧмӧн

ЕН ПИЯНӦС Ловнас кыпӧдӧмӧн

ЕН ПИЯНӦС Чурлань кыпӧдӧмӧн

«Комиясід войдӧр паськида овлэмаась. Эсся Степан Крапид ваедэма Мӧскуваса рочьястӧ Комиад. Унанад да рочьясід Урал Изланид зырэмаэсь комитэ. Эсся ий ловэма ЗЫРЭМА, а сэсянь — ЗЫРАНА» (Эжватас).

ЕНКОЛА

Морт олӧ енъясыс кытшын. Морт олӧ енъясыс пӧвстын. Стӧч кыв эм комияслӧн — енкола. Ен кола. Эм кӧ тай олысь, сылы кӧнкӧ овны колӧ. Енэж-Ен олӧ ен чомйын-колаын. Сылӧн колаыс Шонді-горъя. Сылӧн колаыс Кодзув-подъя. Сылӧн колаыс лӧз Енэж-вевта. Сылӧн колаыс Изъя-стына.

Воисны енколаӧ выль йӧз, вайисны енколаӧ выль Енмӧс. Эм кӧ Ен, сылы кӧнкӧ овны колӧ. Йӧртісны выль Енмӧс жынняна енколаӧ. Енколаыс сылӧн ломзьысь вӧлтара. Енколаыс сылӧн изъя джоджа. Енколаыс сылӧн зарни сигӧра. Енколаыс сылӧн лым еджыд стына.

Морт олӧ ас енмӧн. Мортлӧн енмыс абу вичкоын, мортлӧн енмыс сьӧлӧм вужъяс. Мортыс — ачыс аслыс енкола. Енкола-мортын — биа сьӧлӧм-гор. Енкола-мортлӧн — эзысь подъя кок. Енкола-мортлӧн — зарни юрчут. Енкола-мортлӧн топыд вир-яй-эжӧс.

Енкола-мортлӧн Енмыс пытшкас. Енкола-мортлӧн вевтыс сьӧрас. Енкола-мортлӧн сюрсаыс зумыд. Енкола-морт — зумыд сюрӧса.

Этша ӧні енкола-мортыс коли. Бокысь йӧзыс енсӧ корсьӧны. Ылысь йӧзыс енсӧ синмалӧны. Вунӧдісны енсӧ, эновтісны енъяссӧ. И енъясыс наысь ӧтдортчисны. Енъяс найӧс ӧтдортісны.

ЕНМА-МУА КОСТ

Некӧн некор нинӧм эз вӧв. Нинӧмыс весиг эз вӧв. Некӧныс весиг эз вӧв. Некорыс сӧмын вӧлі, топаліс-топаліс, коркӧ-некоркӧӧ пӧрис. Коркӧ-некорнас кӧнкӧ-некӧнкӧсьыс мыйкӧ-нинӧмкӧ чужис. Коркӧ потіс нинӧмыс некӧнас, кӧнкӧ эмыс тыдовтчис-воссис. Дзик на некутшӧм кодь, эмалыштӧ муртса.

Эмсьыс ру кыптіс. Руыс кымӧрӧн качис, саридзӧн усис. Кымӧрсьыс би сявкнитчис. Кык вожӧн вожаліс, кык пельӧ потіс. Кымӧр пӧлӧныс чардыс муніс, Ен пыдӧсыс воссис. Саридз пӧлӧныс чардыс муніс, Му пыдӧсыс воссис. Енма-Муа лоис. Енма-Муасӧ чардбияс шӧри косялісны. Енма-Муа костас чард изйыс сяркнитчис, шылльӧ-мылльӧыс шердйыссис, чард киньыс сявкнитчис.

Чард изйысь мувыв изъяс кыптісны. Шылльӧ-мылльӧысь парма-вӧр кыптіс. Чард киньсьыс ловъя ловъяс чужисны. Енма-Муа костас Лов-Ру воссис.

Эм мортлӧн пытшкӧс, эм ортсы. Эм мортлӧн вылыс, эм улыс. Эм мортлӧн мыш, эм водз. Эм мортлӧн шуйга, эм веськыд. Мортыд вир-яйысь чужӧ, овмӧс-сьӧвмӧс чӧжӧ, ловнас-ортнас кыптӧ. Овмӧсыс мулань личкӧ, лолыс-ортыс Енлань кыпӧдӧ. Кодлӧн лолыс-ортыс абу, сійӧ муас вӧйӧ, шогӧ усьӧ, коньӧрӧ вошӧ. Кодлӧн овмӧсыс абу, Енлань качӧ, шудлань лэбзьӧ, майбырӧ воӧдчӧ.

Сӧмын тай олігад он вермы дзик коньӧрӧдз усьны, дзик майбырӧн лоны. Вир-яйыд оз лэдз. Увлань уськӧдчан, пемӧсӧ колян. Вывлань кыпӧдчан, йӧзсьыс-мусьыс оран. Шыбласьӧ мортыд вылӧ-улӧ, водзӧ-бӧрӧ, шуйгавыв-веськыдвыв. Сэсся сідз и мунӧ олӧм туйсӧ Енма-Муа костас, Шуда-Шога костас. Туй вылас Шуд ни Шог абу. Шудыс-Шогыс Туй пӧлӧныс кольӧны. Шудыс веськыдладорас джӧм кырйӧн. Шогыс шуйгаладорас джум сёнйӧн.

Мортлӧн кӧ тайӧ куимнан озырлуныс эм, морттуяӧн шусьӧ. Оз кӧ тырмы мыйкӧ, шуасны, дзик пӧ тай морттуйыс талӧн абу. Овмӧсыс киссьӧма — морттуйыс абу. Вир-яйыс киссьӧма — морттуйыс абу. Лолыс пежасьӧма — бара морттуйыс абу. Куим озырлуныс мортлы туйсӧ вольсалӧны, мортлысь туйсӧ индӧны. Куим озырлуныс — куим шӧртӧн мортлысь Енмӧдз кыптан, Енлань кыссян гезсӧ кыӧны.

Чужигӧн асланым миян нинӧм абу. Айсянь-мамсянь вир-яй босьтам, сӧвмӧдам. Мусянь-васянь овмӧс чӧжам, чукӧртам. А ловным-ортным кытысь? Тӧвсянь-ӧ? Енъяссянь-ӧ? Пӧльяссянь-ӧ? Гашкӧ и, енъяс кӧйдыссӧ чӧвтӧны, мед веж ныра чужйӧн писькӧдчим вердан-вердысь му пытшсьыс. Мед вужйӧн увлань, корйӧн вывлань нюжӧдчим шоныд зэр улын. Мед вужйӧн-подулӧн муыслы воссим. Мед корйӧн-дзоридзӧн шонділань сывнымӧс паськӧдім.

ЕН ДЗОРИДЗ

Кор дзоля вӧлі, гӧгӧрволі на тӧвлысь сьылӧмсӧ, ёльяслысь варгӧмсӧ, пуяслысь шӧпкӧмсӧ, кывлі ме сэки изъяслысь сёрни. Гусьӧн сёрнитӧны найӧ, лӧня колӧ кывзыны, уна висьтавны вермасны ройсялӧм изъяс.

Гашкӧ, вуніс нин мыйсюрӧ, гашкӧ, ылӧдышта кӧнкӧ, сӧмын ог нин вермы выльысь юасьны пӧрысь изъяслысь, оз нин висьтавны меным ӧтчыд висьтавлӧмсӧ. Пельтӧммӧ тай мортыд быдмӧм мысти. Тӧвлӧн-ёльяслӧн, пуяслӧн-изъяслӧн сьылӧм-мургӧмыс, сёрни-кывворыс оз нин сетчыны арлыдалы. Ковмас меным эскыны, менсьым гӧна кывъя висьталӧмӧс кывзыны, гашкӧ, верма мыйсюрӧ казьтыштны, мыйсюрӧ висьтыштны. Кыткӧ чинтышта, кыткӧ содтышта, сӧмын мый вӧлӧма — вӧлӧма, мый шуӧма — шуӧма, мый кольӧма — выльысь волас, сӧмын петкӧдчас мӧд ногӧн, оз нин сэтшӧмӧн, мед ӧтитор дорас эг велалӧй, мед ӧтитор вылас эг измӧй нэм кежлӧ.

Сьӧкыд овны, нинӧм кӧ оз вежлась. Ми тай тэрмасям кытчӧкӧ, вежсьӧмсӧ ог казялӧй. Быттьӧ оз вежсьы нинӧм, сӧмын асьным пӧрысьмам.

Изъя чугъяс оз тэрмасьны. Зітшвидзӧны ӧти местаын, чурвидзӧны. Чур видзӧны. Чугъяс вывсянь Чуръяс видзӧдӧны, ставсӧ аддзӧны, ставсӧ казялӧны. Медыджыдыс — Ен-Чур.

Со турун сі шонділань бергӧдчис. Турун сі вылӧ геб пуксис. Бордъясас дзоляник ӧшкамӧшкаяс ворсӧны. Кодзув синсӧ куньліс. Му ышловзис. Морт ю весьтӧ копыртчис, содзнас ловъя васӧ гумовтіс. Чӧскыд ваыс. Джуджыд. Вынъяс содтӧ. Олӧмнас шензьӧдӧ. Овны чуксалӧ.

Кад тшӧтш ми воклы ловъя васӧ, вежа васӧ сӧстӧм соддзӧн гумовтлыны. Кад тшӧтш ми воклы олӧм визулас пыртсьыны, олӧм визув серти нырччыны.

Аттӧ! Мичасьыс-мича ныв Велянь. Зарни юрсиас шонді ворсӧдчӧ. Пӧлӧзнича синъясас енэж видзӧдчӧ. Морӧсъясыс — зумыд вый тупыльяс. Коскыс — нюдз вадор бадь. Кокъяс вылас видзӧдлан — вирыд пузьӧ, сьӧлӧмыд вомӧдыд чеччыштӧ.

Ветлӧ Велянь, сювчӧжӧн кывтӧ. Луд вывті мунӧ — турун сі оз вӧрзьы, кӧдж вывті мунӧ — лыа чир оз вешйы. Сёлькӧдчыны пырас — визулыс лӧньӧ, бадьяс кышакывны дугдӧны. Вӧрті мунӧ — пожӧмъяс шувгӧмсьыс ӧлавлӧны.

Шӧвк туг кодь, шобді тупӧсь кодь, кодар боксянь он видзӧдлы, некытчӧ крукасьны. Уна мича ныв эськӧ эм, вель уналӧн яй пырыс лыыс, лы пырыс вемыс тыдалӧ, сӧмын Велянькӧд орччӧн ставыс — тамыша-чукляа. Яй бердас няйт оз сибды, лов бердас омӧль оз сибав, коз вужля юкмӧс кодь, вӧрса бырган ӧшмӧс кодь, вӧрса дзольган ёль кодь.

Оз ӧти зонлӧн сы понда сьӧлӧмыс косьмы, оз ӧти зон вӧрӧ мунігӧн сёян нопсӧ гортас вунӧд, оз ӧти зонлӧн войся унмыс сы вӧсна пышйы. Сӧмын абу на кадыс воӧма. Мед нӧшта озйыс кисьмыштас, мед нӧшта дзоридзыс гӧрддзасяс.

Айыс корасьысьяслы шуӧ: дас тӧб пӧ эг эштӧй печкӧдлыны, дӧра пом эг эштӧй кыӧдлыны. Эньыс корасьысьяслы шуӧ: эз пӧ эштыв ныв вӧлясӧ морӧстырнас лолыштны, эз эштыв асъя кыасӧ пыдӧсӧдзыс юлыны.

Петасны корасьысьяс керкаысь. Ышловзясны ай-мам корасьысьяслы мышкас. Синтӧм ӧд Веляньыс. Ставыс шыльыд-мольыд, чурки-буди. Синмыс пӧлӧзнича дзоридзӧн енэжыскӧд вензьӧ, сӧмын тай оз аддзы нинӧм. Ӧтитор енъяс козьналӧмаӧсь, мӧдтор мырддьӧмаӧсь. Кутшӧм нин корасьысьяс? Кутшӧм нин верӧссайӧ сетӧм? Кодлы колас мича аканьыд бур овмӧсын? Кодлы колас верстьӧ кагаыд ыджыд овмӧсын?

Сӧмын тай косьмӧны зон сьӧлӧмъяс. Сӧмын тай оз повзьыны корасьысьяс. Гашкӧ, оз ставыс олӧмас сьӧд удж мыркны чуж? Гашкӧ, колӧны ен пельӧсӧ пуктанторъяс? Гашкӧ, мичыс сысъялӧмӧн-весалӧмӧн колӧ жӧ мортыслы?

Веляньлӧн мича ныв нимыс нималӧ Печера кузя Вой Саридзӧдз, Эжва кузя — Еджыд Саридзӧдз, Камва кузя — Лун Саридзӧдз. Веляньлӧн мича ныв нимыс нималӧ Му пыдӧссянь Енэж сигӧрӧдз, Парма дорӧссянь Из дорӧсӧдз, Оч Пармасянь Яран Трундраӧдз.

Нималӧмыс кывсис Печераса тун Кыскалӧн эзысь пельӧдз, нималӧмыс йиджис Издорса тун Кыскалӧн зарни мускӧдз.

ЕН ПИ

Тун Кыскалӧн пельпомсянь пельпомӧдз сывйӧн-джынйӧн. Тун Кыскалӧн морӧс кудйыс пелькиник пывсян кодь. Дуригӧн том йӧз морӧсас зорйыштасны — вӧйпсьысь йӧла вежон брунгӧмсӧ новлӧдлӧ. Ошлы зутшкас кукань юр ыджда кабырнас, ош ку пиысь лы-сьӧмыс гиль-голь киссьӧ.

Сӧмын эз выннас босьт тун Кыска, эз мичлуннас, мед эськӧ некодлӧн кывйыс оз пышйы жебӧн ни мисьтӧмӧн шуны, босьтіс тун Кыска бур вежӧр-мывкыднас. Низьыд-мойыд керка пӧлӧныс кавшасьӧ, пыжъяс-нортъяс чача кодьӧсь артмӧны, керка-картаыс ӧшиньяснас ворсӧдчӧ-сералӧ.

Уна тӧдіс-кужис Кыска. Вӧралысьӧс ош тапкӧдас — бурдӧдны Кыскаӧс корӧны. Чегӧм ки-кок сюмӧдӧн кардъялас-пузьӧдас, косявлӧм вир-яй нимкылӧн йитас-ӧлӧдас тун Кыска. Месаньлӧн мӧс вошӧма — Кыска дорӧ локтӧны. Кымыньтас Кыска кока джек, кӧртыштас джек кокас чӧрвӧнь, пырысьтӧм-пыр висьталас, кытысь серӧд-сюруксӧ корсьны. Серӧд-сюрук ачыс месань киӧ сетчӧ-локтӧ. Варышӧн лэбавны кужис, сирӧн уявны вермис, ошкӧн шлапъявны сям вӧліс. Тун орд вӧлі Кыска, эз миян кодь сирӧд мыр, эз миян кодь кык пель рузя, кык син гурана кока туис.

Тӧдмаліс Кыска Велянь йылысь, муртсаӧн киыс ӧшйис-лётмуніс. Керка гӧгӧрыс эндіс-понӧляссис, зэр ваӧн зарни пыжыс тырис-пыкмис, ӧкмыс гартола чӧстуйыс нитшсяліс-вӧрсяліс. Ветлӧдлӧ Кыска керка гӧгӧрыс гуысь вӧтлӧм ош моз, оз тӧд, лэбачӧн-ӧ лэбзьыны, чериӧн-ӧ уйны Велянь дорӧ.

Оз эськӧ позь тунлы юрсӧ воштыны. Тунъясыд нывъяслысь юрсӧ бергӧдлывлӧмаӧсь тшыналӧмӧн, чорыд нимкылӧн. Сӧмын оз вермы сідзсӧ Кыска, мырдӧн, ылӧдлӧмӧн. Муслуныд нимкывнад оз чуж, муслуныд гор биысь оз артмы. Муслуныдлы ыргысь сьӧлӧм би колӧ. Муслуныдлы шувгысь ловру колӧ.

Кыпӧдчывлас Кыска енэжӧ варышӧн, тэрыб кымӧръяскӧд панъясьӧ. Уськӧдчывлас Кыска юӧ сирӧн, гыяскӧд войчча пескылясьӧ. Петас Кыска вӧрӧ ошкӧн, нэма войпуяс пӧрлӧдлӧ.

Оз вермы муслунсӧ тун Кыска талявны, оз вермы син пӧртымсӧ син водзсьыс вӧтлыны. Босьтӧ киас сигудӧк, муслун чужӧм йылысь сьыланкыв сьылӧ.

Сэтшӧм мылаасӧ ми сьывны ог нин вермӧй кирган гласнаным. Сэтшӧм шыльыдасӧ горавны миян оз нин артмы муралан гласнаным. Мойдӧн, гашкӧ, висьтавны ен медводдза йӧз йылысь. Пыскыль кывйӧн, дзӧбыльтӧмӧн. Мӧд ногыс оз нин артмы миян, мӧд ногыс морттуй абу нин миян.

ЕН МЕДВОДДЗА ИНЯ-АЯ ЛОӦМ

Пемыд вӧлі.

Пемыд кындзи нинӧм эз вӧв. Мыш абу пемыдлӧн, водз абу пемыдлӧн. Вылыс абу пемыдлӧн, улыс абу пемыдлӧн.

Пемыдыс пемыдсьыс-пемыд.

Паськавны кутіс пемыдыс. Помыс пемыдыслӧн абу, панас пемыдыслӧн абу. Пыдӧсыс пемыдыслӧн абу, вевтыс пемыдыслӧн абу.

Пемыдыс шуис пыдӧссӧ ассьыс корсьны. Пырны кутіс пемыд пытшкас пыр пыдӧджык-пыдӧджык. Топӧдчыны кутіс пемыдыс пыр ёнджык-ёнджык. Сэтшӧмӧдз топӧдчис, мый дзурс сьӧд чутӧдз топаліс.

Чутыс пӧсявны кутіс. Чутыс пӧсяліс-пӧсяліс. Чут пиас зэв пӧсь лоис. Чутыс ачыс асьсӧ сотны кутіс. Чутыс доналӧмӧн доналіс.

Доналӧм чутыс водзӧ топавны кутіс. Топаліс-топаліс, сотіс-сотіс, лоис би. Биыс ӧзйис. Югыдсӧ койны кутіс. Лои Югыд.

Биа-Югыда костас шоныд чужис. Югыдыс — Ай. Югӧрсӧ бокӧ койӧ, резйӧ. Биыс — Инь, шоныдсӧ гӧгӧрыс кутӧ, видзӧ.

Инь шоныд кутӧ, Ай югӧр койӧ. Гӧгӧр югыд лои. Гӧгӧр югдіс. Енъюгыд воссис. Пемыдыс быттьӧ некӧн абу вӧвлӧма.

Пемыдыс чуймалӧ: — А ме нӧ кӧн?!!

Сьылӧ Кыска ен медводдза Иня-Ая артмӧм йылысь. Сьылӧ тун Кыска медводдза муслун чужӧм йылысь. Сьылӧ Кыска муслунсянь Енъюгыд чужӧм йылысь.

Чуймалӧны йӧз, чуймалӧ Парма, чуймалӧ Печера: абу-ӧ йӧймӧма том мортыс, абу-ӧ пӧрысь пӧльяслӧн тӧдӧмыс юр вежӧрсӧ гудыртӧма?

Сӧмын воймӧм-нёровтчӧм войтыр тӧдӧ: овлӧ татшӧмыс морткӧд. Ӧзйывлӧ татшӧм биыс морт сьӧлӧмын. Пузувтчывлӧ тадзсӧ мортлӧн лолыс. Муслун шусьӧ. Ыджыд муслун. Довкйӧдлӧны каля борд кодь еджыд юрнас нёрӧм пӧльӧяс: татшӧм муслун бурӧдз оз вайӧд. Татшӧм муслуныдлы воча би колӧ, ӧтыджда. Ӧтка татшӧм биыд мортсӧ сотас дай гӧгӧрсӧ кушӧдз чишкалас.

ЕН ВЕЖЫСЬ

Эжва кузя Югдінса Сю-Пан катӧ. Емдінсянь Эжва йылӧ выль енмӧс катӧдӧ. Сю-Панлӧн вылыс паськӧмыс рытъя шонді кодь гӧрд. Сю-Панлӧн улыс паськӧмыс арся вой кодь сьӧд. Сю-Панлӧн тошкыс выль усьӧм лым кодь еджыд. Киас Сю-Панлӧн зарни перна шондісӧ нерӧ. Сю-Панлӧн йӧзыс уна, Сю-Панлӧн пыжыс ыджыд, Сю-Панлӧн кывйыс лытӧм: кырссьӧ-висьталӧ ассьыс, дзугйӧн дзугӧ вежӧрсӧ бур йӧзлысь, тывйӧн тывъялӧ ловъяссӧ шань йӧзлысь. Енмыс сылӧн асныра, енмыс сылӧн чорыд сьӧлӧма: коді сылы оз эскы, ад гуранӧ веськалӧ. Сю-Панлӧн йӧзыс Сус Кристослы отсалӧ шыӧн-биӧн, ньӧвйӧн-пернаӧн, вежа ваӧн-шыпуртӧн. Оз пӧ ков Ыджыд Кыдзлы юрбитны, колӧ Суслы копрасьны. Коді Ыджыд Кыдзлы юрбитӧ — мутияслы ловсӧ сетӧ. Коді Суслы юрбитӧ — ен ки пыдӧс вылӧ веськалӧ. Тадз и катӧ Сю-Пан, тадз и кыпӧдчӧ: кыті нюлыштӧмӧн, кыті курччыштӧмӧн. Майбыр, кывйыс небыд! Майбыр, пиньыс лэчыд! Кыкнансӧ кеслӧма, зуд ни лэчтан оз ков.

Сю-Пан Эжва кузя катӧ. Кӧдж вылын ныв пукалӧ. Ныв пукалӧ, сьыланкыв сьылӧ. Сьыланкыв сьылӧ, колипкай моз дзользьӧ. Колипкай моз дзользьӧ, сӧстӧм ёль моз сёльгӧ. Сӧстӧм ёль моз сёльгӧ, гожся зэр моз сяргӧ. Сю-Пан нылӧс аддзис, кывсӧ-ворсӧ воштіс. Сынысьяс садьтӧг усисны. Ныралысьлӧн вомкаличыс чеччыштіс. Бӧжалысьлӧн пелысыс кылаліс. Пыжныс ю шӧрӧ сувтіс. Паляліс Сю-Пан, куим пернапас чӧвтіс:

— Кымын муӧд-ваӧд ветлі, татшӧм мичсӧ эг аддзывлы. Гашкӧ, тайӧ стӧч Ен чужтысьыс, Ен мамыс?

Нылыд сылы вочавидзӧ:

— Абу ен чужтысь ме, весиг кагатор на эг вайлы, пидзӧс вылын зарни сёркниӧс моз эг гӧгльӧдлы, ки пыдӧс вылын зарни тупыльӧс моз эг быгльӧдлы. Нэмыс Веляньӧн менӧ шуӧны. Вомтӧ кӧ дырджык паськӧдланныд, пыжтӧ Эжва вомӧдзыс кылӧдас, важ йӧз дорӧ, мӧд муӧ нуас.

Сю-Панлӧн паськӧмыс руч ку рӧма, наяныс ассьыс водз чужлӧма:

— Тайӧс кӧ Сус вераӧ пырта, йӧзыс бӧрсяньыс ойдӧм ю моз ылькнитас, Сус борд улӧ пырас.

Кывсӧ Сю-Пан Петыр лунся маӧн небзьӧдіс, вомкаличсӧ вичко винаӧн мавтіс. Сёрни-басни восьтіс. Сус Ен йылысь висьталӧ, сылӧн йӧз дорӧ муслун йылысь, сылӧн велӧдӧм йылысь, ыджыд шог пыкӧм йылысь.

Варов локтӧм морт, кывнас вый бордӧн кӧвдум моз нывлысь сьӧлӧмсӧ мавтӧ, кӧзӧдысь кывъяссӧ сывдыны оз ков. Некод Велянькӧд тадзи эз сёрнитлы. Некод Велянькӧд тадзи эз варгывлы.

Кывзіс-кывзіс Велянь, сэсся, дерт, кывйӧ шедіс. Том нывлӧн ӧд сӧмын юрсиыс кузь, мывкыдыс дженьыд кок йылысь ветлӧ. Айсӧ-эньсӧ вунӧдіс, гажсӧ-ворсӧмсӧ эновтіс. Пыртіс Сю-Пан нылӧс Улиянаӧн, выль ен нимӧн. Велӧдіс Сю-Пан нылӧс выль ног юрбитны. Велӧдіс Сю-Пан нылӧс выль енъяслы сиська биӧн дзулӧдчыны. Велӧдіс Сю-Пан нылӧс выль сьыланъяс сьывны.

Кад колис, Улияна ачыс нин йӧзӧс велӧдӧ, куима ен йылысь висьталӧ, кутшӧм сійӧ бур, небыд сьӧлӧма, кутшӧм шемӧсъяс вӧчлӧма, кыдз йӧзӧс пежсьыс мездӧма. Локтӧ сійӧс кывзыны йӧзыс, чуймалӧ. Кысь синтӧм нылыс сы мындасӧ аддзӧ?

ЕН ИЧМОНЬ

Кывсис Кыскалы, торксьӧма пӧ Велянь, айыслысь-эньыслысь енъяссӧ вунӧдӧма, выль енмӧн ышмӧма, олан туй вылысь кежӧма кулан туй вылӧ.

Кырныш куркнитіс юр весьтас: «Ӧвсьы, зонмӧ». Шеныштчис кырнышысь Кыска шуйга кинас.

Кутчысис гач кокас понйыс: «Сувтовкер, вердысьӧ». Чужйыштчис понйысь Кыска шуйга кокнас.

Шыбитіс Кыска сигудӧксӧ, путкыльтіс пыжысь васӧ. Сӧліс Кыска пыжас, зібйыштчис дорӧм йыла зібнас. Быд зібйыштчӧмысь шондіыс пыж увтіыс югнитлӧ. Шеныштіс лопта пелыснас пыж бӧжсяньыс. Быд сыныштӧмысь пыж бӧжас ваыс пыдӧсӧдзыс воссьывлӧ. Эз куим тӧлысьӧн, эз куим вежонӧн, эз куим лунӧн, эз куим часӧн, куим здукӧн Печерасянь Эжва вылӧ воис.

Мукӧд эськӧ чӧрвӧньсӧ кӧртавны эз удит, а Кыска Велянь водзын нин сулалӧ, курыд кывъясӧн шыбласьӧ:

— Радейта тэнӧ, Велянь, олӧмысь ёнджык, сӧмын эз радейтчӧмыс туйӧ петкӧд.

Кӧсйи тэ вылӧ кӧть син чӧвтлыны, сӧмын эз кӧсйӧмыс пыжӧ пуксьӧд.

Жӧник кӧ ме тэнад вӧлі, шог эг тӧд, уджалысь кӧ тэнад вӧлі, эг майшась.

Сӧмын кывлі, мый сира кӧмӧн крапъялысь юр вежӧртӧ бергӧдӧма. Талялӧмыд тэ ордтӧ-вужтӧ, айлысь-эньлысь гуяссӧ, кисьтӧмыд тэ налысь горсӧ, а ӧні йӧз горйӧ изъяс ваялан, йӧз пач под вартан.

Вочакыв сетӧ нылыд Кыскалы, зарни юрсисӧ сьӧд отӧн вевттьӧ:

— Менам керкаӧй — джуджыд енкола.

Сус-мезӧсӧй — менам пыртысь ай.

Ен чужтысь — менам пыртысь энь.

Абу Велянь ме, а раба божия Улияна.

Эз вежӧрӧс гудырт Сю-Пан-вежа ай, ассьыс югӧрсӧ меным вичмӧдіс.

Шуӧ жугыля Кыска нылыдлы:

— Сю-Пан Крапыдлӧн кӧмыс дзуртӧ,

Сю-Пан Крапыдлӧн паськӧмыс йӧйлӧн кодь.

Сю-Пан Крапыдлӧн пернаыс дзирдалӧ, рака-катшалысь синсӧ вежӧ.

Мыйкӧ вежӧр кӧ колис, ныланӧй,

он кӧ кӧсйы тэ ловтӧ тшыкӧдны,

мунам вывланьӧ, катам Сю-Панысь,

сьӧла-колиплы сыкӧд не сьывны.

— Сю-Пан йылысь тэ лёка сёрнитан,

сӧмын ас вылад тай он видзӧдлы:

нимыд шышлӧн кодь, киыд сьӧд гӧна,

вылад шабуршой, ачыд роталь кодь.

Мыйӧн кӧсъян тэ менӧ пӧръявны?

Кыдзи кӧсъян тэ менӧ видзнысӧ?

— Киӧй гӧна кӧ, сідзкӧ шуда морт.

Паськӧм киссьӧма абу гӧль понда.

Вӧрса пемӧсыс ставыс ме киын,

менам лэчьясын, менам чӧсъясын.

Ошкӧд бертласян менам паськӧмӧй,

йӧра суӧдан менам чаркиӧй,

чери тывъялан менам шабурӧй.

Улияна «раб бӧжаӧн» висьтасьӧ, оз кӧсйы Веляньӧн лоны. Оз тай позь нылӧс татчӧ кольны Суслӧн сам пыдди, вильыд туй вылӧ. Унаӧс мичлуннас выль ен дорӧ кыскас, уна бур морт ловъя енъяссӧ пӧв вылӧ гижӧм вылӧ вежас, вичко винаӧн тагъя сур вунӧдас, сись кодь вӧр пусӧ енкола вылӧ кералас. Чӧвтіс Кыска синсӧ енкола вылӧ, ӧзйис енкола, трачкӧ-ыпъялӧ, тӧдтӧм енъяслӧн горзӧм-ойзӧмыс Эжва ю кузя разалӧ. Тшапкис Кыска нылӧс коскӧдыс, пуксьӧдіс пыжас, ӧзынысь йӧткыштчис. Ю шӧрӧ петісны. Быд зібйыштчӧмысь шондіыс пыж увтіыс югнитлӧ. Быд сыныштӧмысь пыж бӧжас ваыс пыдӧсӧдзыс воссьывлӧ.

Улияна Сус Кристослы горзӧ-юрбитӧ:

— Мезды, енмӧ-мезӧсӧ, лёк тунысь, сылӧн кыса киысь! Гӧна киясас Антус гыжъяс, сук юрси пиысь сюръяс мыччасьӧны!

Оз лок отсӧг вылӧ енмыс, оз отсав раба божия Улияналы. Уна му вылас лёкыс вӧчсьӧ, быдлаӧ он удит. А гашкӧ, и оз кӧсйы ылӧдчысь нывлы отсавны: кутшӧм нӧ Кыскаыс — Антус? Киас гыжйыс тшӧтшыд, юрас сюръяс оз тыдавны. Гашкӧ, мыжа аслас енъяс водзын, сӧмын абу Суслӧн вер *. Отсӧг Улияналы абу, отсӧг абу ни мездысь оз лок. Микул-угодник выль угоддьӧяс видзӧдалӧ, йӧз чӧстуй вылӧ сиасьӧ, Петыр-Павел апостол сюнчери вугралӧ, Ёгорей гож водзысь дзодзув кыялӧ, Габрилӧа-Микайлӧа чипсан-пӧлянӧн тутсӧны: коді гораджыка тутӧстас, сылы чарка вина. Оз тӧд тайӧс раба божия Улияна, эскӧ выль енлы, лӧг сылӧн петӧ важ енъяс вылӧ. Полӧ Улияна грекӧ вӧйӧмысь.

Зібъясьӧ Кыска, Эжва паныд катӧ. Пыжыс сир моз чилгысьӧ, нёль весьт сода гыяс поткӧдӧ, ӧтар-мӧдарӧ швачкӧ-шыбитӧ, быттьӧ ыджыд гӧр небыд му муркӧдӧ. Сьылӧ Кыска, долыд сылы: мыш саяс енкола сотчӧ, пыжас дона тулан пукалӧ.

Ок, эськӧ водзӧ кӧ видзӧдлыны вермин, олан туй вылад синтӧ чӧвтлыны. Сӧмын тай туныд йӧз олӧмсӧ тӧдӧ, ассьыс оз артышт. Гудыртчис эськӧ Кыскалӧн сьӧлӧмыс, эз сьывсьы сэки. Он ӧд видзчысьны вермы, кор шогтӧ ас кинад пыжад босьтан, ас кинад нопъяд соддзӧн тэчан. Ваӧн сійӧ шогсьыд он посйысь, биӧн сійӧ шогтӧ он вӧтлы.

Чими моз пескыльтчис Улияна, Енсӧ-Мезӧссӧ казьтыштіс, гы пиӧ вошис. Ок-ок-ок, ныланӧй, Сус Кристосӧс казьтывлан, а важ ен дорӧ жӧ мунін, ва пыдӧсӧ-ва югыдӧ, васа Кулльӧс мичлуннад гажӧдны, войся кывтысьӧс шемӧс уськӧдны, тӧлысь югӧрлы сьывны-норасьны.

Ёрис Кыска чорыд кывйӧн вӧрсӧ-васӧ:

А мед эськӧ тайӧ парма чурк пондаыс, менӧ ылӧдлысь пондаыс, нэмыс вен лоӧ!

А мед эськӧ тайӧ вомын пондаыс, менсьым син вежысь пондаыс, нэмыс вен лоӧ!

А мед жӧ казьтыласны йӧзыс парма чурксӧ вӧйӧм ныв нимнас, Уллянаӧн!

Кыдзи гортас воис Кыска, оз тӧд. Тӧлыс-ӧ нӧбӧдіс, Эжваыс-ӧ визувсӧ мӧдарӧ бергӧдліс, пыжсӧ Печера йывлань вӧр пырыс йӧткис. Воис Кыска гортас, сӧмын олӧм вужйыс Велянькӧд ва пыдӧсӧ вӧйи. Петас Кыска пес поткӧдлыны, черыс кисьыс усьӧ. Пуксяс азя шыд панявны, паньнас бекарас оз веськав. Ортыс-вуджӧрыс сӧмын коли. Кӧн и воддза ӧксыыс, воддза панпиыс? Кӧн и паськыд пельпомыс, пывсян кодь морӧсыс? Кӧн и ӧзъян синмыс, зумыд воськолыс?

ЕНМА МУ КОРСЬЫСЬЯС

Вуджрасьӧ Кыска гортас. Киас нинӧм оз ӧшйы. Ӧшинь дорас пукалас, ывлаӧ видзӧдас, ышловзяс, ывлаӧ петас. Ӧшинь улын пукалас, ю вылӧ видзӧдас, ышловзяс, ю дорӧ лэччас. Кыр йылын пукалас, мӧдлапӧлӧ видзӧдас, ышловзяс, гортас каяс.

Аддзӧ коркӧ кыр йывсянь: ылын-ылын парпара кодь локтӧ. Матыстчис йӧз кельӧб. Абу вӧралысьяс кодьӧсь. Ичмоньӧн-нёньпом кагаӧн некод вӧравны оз мун. Мӧскӧн-вӧлӧн некод кыйсьыны оз пет. Оланінысь вӧрзьӧдӧма войтырсӧ мыйкӧ ыджыдтор. Оланінысь вӧтлӧма войтырсӧ ыджыд лёктор.

Ручпиянӧн висьтасисны воысьяс. Руч котырӧн висьтасисны локтысьяс. Вӧтлӧмаӧсь бур оланінысь выль воысьяс. Паськӧдчӧмаӧсь ыджыд каръясӧн. Кералӧмаӧсь тар койтъяс, гӧрӧмаӧсь дозмӧр пуртікъяс. Руч котырлӧн Вежа раскӧ кыпӧдӧмаӧсь асланыс енъяслы енкола. Сотӧма Руч котыр пу енколасӧ. Воштӧма Руч котыр куим мортӧс омӧльяскӧд тышын, нёль мортӧс — выль енъяс кытшын.

Корисны Ручпиян пуксянін орччӧн, керкаяс лэптыны Печера бокӧ. Кыска вӧтліс Ручпиянӧс. Шойччыны, эбӧс чукӧртны сӧмын вежон-мӧд кежлӧ лэдзис. Енъясӧс вердіс-юкталіс, Ручпиянлы отсӧг насянь корис. Медыджыд пыжсӧ сетіс. Мыйӧн вермис, отсаліс. Кыдзи вермис, бурсиис: «Туй тіян асланыд. Менам — аслам. Менам туй вылӧ сувтанныд, меным индӧм сивнырыс тіянӧс пӧрӧдас. Олӧй месянь ылынджык. Ачым ачымӧс ёри, оз-ӧ тіянлы веськав чорыд кывйӧй. Олӧй. Пармаыс паськыд. Юыс озыр. Енэжыс югыд».

Мунісны Ручпиян шуд корсьны, шогысь пышйыны. Кӧнкӧ ӧні на олӧны налӧн петасъясыс. Гашкӧ, тэын налӧн вирыс визувтӧ. Гашкӧ, меын налӧн вирыс визувтӧ.

Колис Кыска ӧтнас. Киас нинӧм оз ӧшйы. Ӧшинь дорас пукалас, ывлаӧ видзӧдас, ышловзяс, ывлаӧ петас. Ӧшинь улын пукалас, ю вылӧ видзӧдас, ышловзяс, ю дорӧ лэччас. Кыр йылын пукалас, мӧдлапӧлӧ видзӧдас, ышловзяс, гортас каяс.

Аддзӧ коркӧ кыр йывсянь: ылын-ылын парпара кодь локтӧ. Матыстчис йӧз кельӧб. Абу вӧралысьяс кодьӧсь. Оланінысь вӧрзьӧдӧма войтырсӧ мыйкӧ ыджыдтор. Оланінысь вӧтлӧма войтырсӧ ыджыд лёктор.

Матыстчис воддзаыс. Югнитіс морӧс вылас ыргӧн кӧин. Вуджӧра мортӧс кыдз он сибӧд. Коми Панӧс кыдз он матыст. Шусисны вокъясӧн Кыскаа-Пана. Чукӧртіс Кыска ассьыс бур котырсӧ вежа тшамъя дорӧ. Корис Кӧин-вокъясӧс видза тшамъя дорӧ. Корис Кӧин-вокъясӧс енма тшамъя дорӧ.

Биасисны ӧкмыс войпу керйысь ыджыд бур биӧн. Начкисны еджыд кӧрӧс вылыс енъяслы. Ӧшӧдісны сера куяс мувыв енъяслы. Гуалісны сьӧд куяс улыс енъяслы. Корисны Эжва енъясӧс, Печера енъясӧс, важ ортъясӧс. Корисны Эжвалысь, Печералысь отсасьысьясӧс, видзысьясӧс. Сьылісны Коми енъяс водзын, бур енъяс водзын, юбыртісны. Вердісны-юкталісны, отсӧг корисны. Бур кывъяс ӧта-мӧдлы шуисны.

Воӧм морт, дона морт Пан вежа пу улӧ пӧсь вир койыштіс:

— Вокъясӧй! Чойясӧй! Видзанторъясӧй! Ми сувтім Коми енъяс водзӧ. Ми корим Печера енъясӧс. Ми чукӧртчим вежаинӧ. Сьӧкыд кад воис коми вокъяслы. Сьӧкыд кад воис бур вокъяслы. Зырӧны миянӧс Рытыввывсянь. Паськыда паськӧдчӧны выль енъяс. Мӧд олӧм воссьӧ. Выль енъяс пуксьӧны. Кодлыкӧ, гашкӧ, шогмана. Ми воклы абу лов серти, абу сьӧлӧм серти тайӧ выль енма олӧмыс. Комилы колӧ паськыд оланін. Комилы колӧ яя сёян. Комилы колӧ кок песанін.

Воас кад, юясысь чери бырӧ. Воас кад, вӧръясысь пемӧс бырӧ. Воас кад, юяс-тыяс косьмасны. Воас кад, вӧръяс-ягъяс усясны. Кольччам кӧ татчӧ, суам на олӧм пузласӧ. Ме пӧрысь нин выль ног вурзавны. Муна Из сайӧ.

Вын кӧ кыланныд зэвтчыны, кольччӧй. Вын кӧ кыланныд зырысьясӧс кутны, кольччӧй. Коді посйысьны вермас выль вуджӧръясысь, мед кольччас. Коді выль енъясӧн син пӧртӧмысь оз пов, мед кольччас. Ме пӧрысь нин, мед поз дорысь латшӧгъясӧс вӧтлыны. На вылӧ эргыны сӧмын верма.

Муна Из сайӧ.

Висер гӧгӧр везйӧс коли, мед видзас кольччысьясӧс, кытчӧдз выныс лоӧ. Эжва пӧлӧн коли вуджӧръясӧс, мед видзасны Вӧрсӧ-васӧ, кытчӧдз вынныс лоӧ. Емынва-Печера костӧ коли ортъясӧс, мед видзасны дзебасъясӧс, кытчӧдз ачым ог лок. Ме пӧрысь нин, мед аслым быдлаын сулавны.

Муна Из сайӧ.

Босьті тшамъяысь ассьым енъясӧс. Босьті сьӧрысь бур гӧтырӧс, олӧм пыкӧдӧс. Босьті сьӧрысь дас кык ёсьӧс. Комилысь медводдза лачасӧ, медбӧръя лачасӧ.

Муна Из сайӧ.

Мунам мекӧд, Кыска, ог ӧтдорт. Кольччан кӧ, он дыр олысь ло. Кольччан кӧ, туйпомыд дженьыд лоӧ.

Тун Кыска пӧсь вир вежа пу улӧ койыштіс:

— Вокъясӧй! Чойясӧй! Видзанторъясӧй! Ми сувтім Коми енъяс водзӧ. Ми корим Печера енъясӧс. Ми корим Эжва енъясӧс. Ми чукӧртчим вежаинӧ. Бӧръя кадъяс воисны. Сӧмын быдӧнлӧн аслас туй, быдӧнлӧн аслас вуджӧр, быдӧнлӧн аслас вежӧр. Тэкӧд кӧ муна, сьӧлӧмӧй шӧри орас, Из дорышыс сьӧлӧмӧс шӧри вундас. Мортджынйӧн Из сайын кута мӧвкъявны, мортджынйӧн Велянь гӧгӧр кута вуджрасьны.

Муна ассьым туйӧс помӧдзыс. Ылын-ӧ, матын-ӧ туй помӧй, мортӧн колӧ кольччыны. Оз позь мортлы джынъясьны, оз позь мортлы пӧлтӧсасьны.

Юбыртісны. Зібъялісны еджыд ку. Сёръялісны сера ку. Гуалісны сьӧд ку. Горӧдчисны ӧкмысысь гӧг сюрӧссяньыс. Горӧдчисны ӧкмысысь паськыд морӧссяньыс.

Горӧдчисны енъяс воча вылісянь. Горӧдчисны енъяс воча улісянь. Горӧдчисны енъяс воча сэсянь-тасянь.

Юргис Йӧла куим ӧкмыс луна-воя Парма помысь мӧд помӧ, яг нӧрысысь яг нӧрысӧ, ю ковтысысь ю ковтысӧ.

Юргис Йӧла Мусюр пӧлӧн асыла-рыта. Юргис Йӧла Из пӧлӧн луна-воя.

Йӧла шы улӧ йӧз син улысь котырнас саяліс Пан. Комияс гусьӧн ветлӧны. Комияс Му оз няръявны. Комияс нитш оз лякны. Комияс коктуй оз кольны.

ЕН ВЕЖЫСЬ

Сю-Пан кывлӧма Улияна йылысь, шудысь чуктӧма, шогӧ усьӧма: этатшӧм ыжӧс пӧ аслам ыж чукарысь вошті. Тшӧктіс Сю-Пан раба божия Улияна ним кузя вичко лэптыны, вичко гӧгӧр ен кар, мед сэн манакъяс олісны, Улияналысь мыжъяссӧ вештісны, Улияналысь эскыны велӧдчисны. Ачыс Сю-Пан ыджыд вынӧн, ыджыд пыжъясӧн катіс Эжва паныд, вуджис Печера вылӧ, мед мыжа тунӧс бырӧдны, пежгагӧс моз лямӧдны, Ыджыд Кыдз моз пӧрӧдны ен нимӧн, ен отсӧгӧн. Мед нималіс му вылын ӧти ним, Юдапи Сус Кристослӧн, мед мукӧдъясыс сылы юрбитісны, сылы копрасисны.

Кывтӧ Печера кузя Сю-Пан, бурсьылӧмъяс сьылӧ, ассьыс ловсӧ зэвтӧ. Матын нин Кыскалӧн керкаыс, матын нин вӧрӧг. Аддзӧ Сю-Пан — юсӧ чептӧн тасалӧма. Вартіс перна-бедьнас чептӧ, орис чептыс, ваӧ вӧйис, сімӧма-рӧшкыдмӧма ваын олӧмысь, важмӧма-рыжмӧма тунӧн эндӧдӧмысь.

Кыскалӧн пызан вылысь кык пурт уси, тасасисны пуртъяс. Кыска лэптіс, ышловзис: «Веляньлысь ловсӧ мырддис, ӧні менсьым кӧсйӧ босьтны». Кӧшӧн ва гумовтіс, кӧшӧ шом чӧвтіс, кӧшӧ из вӧйтіс, ваӧ видзӧдліс: Сю-Пан чукар чеп вуджӧма, керка дорӧ матыстчӧ. Пӧим пачысь курыштіс, кӧшӧ чӧвтіс, гудрыштіс, нимкыв лыддис.

— Вой Саридзын из ді,

из ді вылын из чуг,

из чуг вылын еджыд из,

изйыс улын пуан ва,

из чуг улын жуним ва,

пуан ва-ловва, сувт,

жуним ва-кулан ва, ылькнит,

ёстӧ-кебӧстӧ лэдз, люӧсьӧв *-чимитӧ вӧтлы,

кӧрт ӧдзӧстӧ тасав, изъя йӧртӧ потш,

сьӧд кӧртӧн, гӧрд ыргӧнӧн,

еджыд эзысьӧн, югыд емдонӧн дор.

Сю-Пан кывтӧ, бурсьыланъяс сьылӧ. Пыж джӧмдіс, йӧзыс пыж пыдӧсӧ гатш уси, пелысъяс сибдісны. Аддзӧ Сю-Пан: ю пасьтала чери катӧ, ӧти мӧдысь ыджыд, ӧти мӧдысь гӧгрӧс, оз лэдзны Сю-Панӧс. Сю-Пан пернасӧ ваӧ сюйис. Морт виан перна пежӧссьӧма, вирӧн йиджтысьӧма. Оз вермы сӧстӧм чери пеж ваын овны. Гатшасисны черияс, кылалісны саридзӧ. Эз эськӧ Сю-Пан быдты черисӧ, эз сійӧ пӧксӧ лэдзлы, виысьнас тай сійӧ лои, эз тшыг понда, асьсӧ нимӧдӧмла, асьсӧ кыпӧдӧмла.

Аддзӧ Кыска, нинӧм Сю-Панӧс оз сувтӧд. Аттӧ, эськӧ воддза вын кӧ! Сӧмын кытчӧ сійӧ мунӧма, кытчӧ вошӧма? Мыжыс личкӧ. Морт лов босьтӧм вынсӧ сёйӧма. Пыкис ӧдзӧссӧ Кыска, мед кӧть керка пытшкӧссӧ оз пежавны, босьтіс киас лэчыд черсӧ, енъяс кӧ, вӧр-ва кӧ бергӧдчӧмаӧсь, сӧмын кияс вылӧ лачаыд. Босьтӧй, ёрӧмъяс, ещӧ ӧти лов, этша на кӧ тіянлы.

Лэччис Сю-Пан пыжысь. Гӧрд паськӧм би моз ӧзйӧ, юрси-тош дзугсьӧма, бурсьылӧмъяс вунӧмаӧсь, сӧмын водзӧс босьтны кӧсйӧмыс кольӧма. Пуӧ лёкыс морӧсас, тірӧдӧ кияссӧ, ӧзтӧ синъяссӧ: «Сотӧй, антикристӧс, биын выныс помасяс!» Уськӧдчисны биасьны: оз босьт би, оз кывзысь выль енлысь, Сус Кристослысь. Йӧз лов вылын эськӧ юра, сӧмын Вӧр-ва выныд сылы оз сетчы. Серавтӧм улысь серамыс петіс Кыскалӧн. Дрӧгнитіс Сю-Пан чукӧр, чиніс сылӧн эскӧмыс. Ӧтнас Сю-Пан оз лэччысь, корӧ-юрбитӧ аслас Енлысь.

Веськаліс орччӧн сэтшӧм-татшӧм. Уна сэтшӧм-татшӧмыс омӧль воясӧ чужӧ. Геб-ном мында омӧльыс гӧгӧр гартласьӧ. Сэтшӧм-татшӧмыс абу Перша рӧдысь, абу Лупша рӧдысь, наяныс дас во водзджык чужлӧма, руч позйысь бокӧ тімбыльтчӧма. Казялӧма сэтшӧм-татшӧмыд тун керка бокысь горъя пывсян, шушкӧ-шӧпкӧдӧ мыйкӧ Сю-Панлы пеляс. Казьтыштіс Сю-Пан Кыскалысь Коми енъяссӧ, вунӧдліс ассьыс Енсӧ.

— Вайӧй, вокъяс, Кыскалысь пывсян корӧсьсӧ, ас зелльӧнас змейсӧ пӧдтам!

Вайисны корӧсь, ӧзтісны. Ыпмуніс керка турун зорӧд моз, ыргӧ кос ниа.

— Со тэныд, антикрист, енкола сотӧм! Со тэныд ен нывъяслысь лов босьтӧм!

— Аттӧ! — шуӧ Кыска, — верминныд менӧ. Эн ас енлы юрбитӧмӧн, а менам енъяс киӧн. Ёнджыкӧсь менам енъяс.

Шыбитчис тун ӧшиньӧ, виччысьӧ сійӧс пыжыс, гыяс вылын гычӧдчӧ. Аттӧ ылын юыс! Кытшалісны тунӧс сэтшӧм-татшӧмъяс, кимльӧс кивыв кералӧны, йӧз ен вайысь водзын чесьтӧ уськӧдчӧны. Оз сетчы Кыска, кольыштӧма на эбӧсыс асьсӧ дорйымӧн, асьсӧ посйымӧн. Усис Кыска. Кералӧны кимльӧскивыв сэтшӧм-татшӧмъяс, ловсӧ вӧтлыны оз вермыны.

— Гач кӧвсӧ вундӧй! Гач кӧвсӧ! — горзӧ кодкӧ сэтшӧм-татшӧмысь. Уна сэтшӧм-татшӧмыс омӧль воясӧ чужӧ. Геб-ном мында омӧльыс гӧгӧр гартласьӧ.

Чилснитісны-вундісны гач кӧвсӧ, личаліс Кыскалӧн лолыс. Пуркнитіс лӧз тшынӧн Кыскалӧн лолыс, кыпӧдчис вылӧ, лэбзис турунчӧжӧн Эжва вылӧ, кӧні Веляньлӧн лолыс уяліс. Гашкӧ, мусмас на, гашкӧ ӧтлаасясны на налӧн ловъясныс кӧнкӧ мӧдаръюгыдын, кытчӧ Сю-Панлӧн тывйыс оз судз. Нимкодясьӧ Сю-Пан, тшӧктӧ антикристӧс бырӧданінӧ енкола лэптыны, ен кар кыпӧдны, мед тӧдісны мыжаяс Мезӧслысь вынсӧ.

— Бара и бара Мезӧслы кевмысям: отсав, мылышт миянӧс, енмӧ, аслад бур кӧсйӧмнад.

Зэв вежа, зэв сӧстӧм, зэв бурсиӧма нималысь пан гӧтырӧс миянлысь, ен чужтысьӧс и некор вежсьывтӧм нылӧс, Марияӧс, быд ногыс вежаӧн казьтывлам, асьным асьнымӧс и морта-мортӧс и быдӧнлысь олӧмнымӧс Кристос енлы сетам.

Мед лоӧ тэнад кутӧмыд, и тэнад каналӧмыд, и выныд, и нималӧмыд, айлӧн, и пилӧн, и вежа ловлӧн, ӧні и быд кадӧ, вежсьытӧг и оръявтӧг локтан нэмъясӧ. Адон!

Нималӧмыс айыслы, и пиыслы, и вежа лолыслы.

ЕН ЙӦЛА

Нэмъяс колисны сэсянь. Йӧзыс вунӧдісны Веляньӧс, вунӧдісны Кыскаӧс, Сю-Панӧс едждӧдісны-мыськисны, помечӧн вуштісны. Дженьыд йӧзлӧн нэмыс, дженьыд йӧзлӧн вежӧрыс. Сӧмын Уллянаса-Мылдінса манастыръяслӧн стенъяс тӧдӧны ставсӧ. Излӧн нэмыс кузь, излӧн паметьыс бур. Оз тай кужны стенъяс сёрнитны, чӧв олӧны, сӧмын ружтӧны, кор гыжъя сьӧкыд кабырнас кадыс личкысьӧ-ӧшйӧ налӧн пельпом вылӧ. Чӧв олӧны.

А гашкӧ, ми найӧс ог кылӧй? Сьӧлӧмӧн кывзынысӧ ог кужӧй, а пельыд ӧмӧй вермас босьтны став шысӧ?

Аттӧ, комияс, комияс... Излань зырӧмъяс, зарни зыранъяс...

Ми сӧмын олӧмвывса гыяс,

Ми тӧла-визулалӧн ворсан.

Ог тӧдӧй, кодлы сюрам тывъяс,

Дзик весьшӧрӧ тай сьӧдас горзам,

Пыр сьылам лӧг да муслун йылысь,

Пыр чайтам, мый ми медся ёнӧсь.

Но коді гылысь сьылӧм кылас?

Со тӧвру пӧльыштас, и — помась.