Ю ДА ВЕТКИ ПЫЖ
Зарни киа войтыр мастеритісны ветки пыж. Медводз корсисны да пӧрӧдісны пармаысь зэв ыджыд пипу. Кыскисны горт дораныс. Сэсся ӧтар боксяньыс поткӧдісны сійӧс да потасас ва киськалӧмӧн кутісны паськӧдны пипусӧ. Бӧрынджык пытшкӧссяньыс да ортсысяньыс зэв мичаа лӧсалісны да мольӧдісны. И пыж нога кутіс артмыны. Кор дась лоис ветки пыжыс, мавтісны сирӧн, мед оз сісьмы да дырджык олас. Зэв кокньыдик да мичаник артмис. Та бӧрын кыскисны ю берег дорӧ, мед видлыны, кутшӧмджык сійӧ ва вылас.
Быдӧнлы вӧлі нимкодь вӧчӧмторсьыс. Зэв тювкӧс. Абу ёна дзибрӧс. Ӧти кывйӧн кӧ, сэтшӧм кутшӧм и колӧ. Кӧть вугрась, кӧть тывъясь, кӧть йӧзӧс ю вомӧн вуджӧдлывлы. Быдлаӧ туяна. Ставӧн сиисны ветки пыжлы кузь олӧм.
Йӧзлысь ошкана сёрнисӧ кывзӧм бӧрын нимкодь лоис и ветки пыжлы. Со ӧд сійӧ кутшӧм колана да бур. Сӧмын вундӧ гыяссӧ ю вомӧн вуджигӧн, вильшасьӧ-чеччалӧ гысянь-гыӧ быд сыныштӧмӧн. Сійӧ и видзӧд, сынӧдӧ качӧдчас. И кажитчӧ нин ветки пыжлы, мый сыысь бурджыкыс да коланаджыкыс сэсся свет вылас некод абу.
И нерны кутіс ветки пыжыд паськыд юсӧ. Лун и вой пӧ кывтан кытчӧкӧ, а тӧлкыс тэысь этша. Пыр ӧти и сійӧ жӧ берегъяс мыськан, пыр ӧти и сійӧ жӧ веретяяс да гӧраяс бокӧд визувтан. Абу ӧмӧй нӧ пӧ гажтӧм татшӧм уджсьыс. Весиг пӧ тӧвныр кыпӧдчылас да оз вермы бергӧдны тэнсьыд визувтӧ, сэтшӧма пӧ дышмӧмыд. А ме пӧ кытчӧ кӧсъя, сэтчӧ и муна. Ю ньылыд, кӧть ю паныд. Верма пӧ и матысса тыяс вылӧ пыравны. Менӧ пӧ сэтчӧ йӧзыс ас выланыс кыскӧны, сэтшӧм ёна пӧ налы кола. А тэныд пӧ сідзи ӧти берегъясын и кывтны. И некутшӧм шудлун и радлун он тӧдлы.
Кывзӧ паськыд ю ветки пыжлысь ошйысьӧмсӧ да гусьӧник нюмъялӧ ас кежсьыс. А сэсся и сёрни паніс ветки пыжкӧд. Эн пӧ на весьшӧрӧ ошйысь, ветки пыжӧй. Ӧні пӧ колана. Но коркӧ и ковтӧм лоан. А ме пӧ и водзті нин тэнад чужтӧдз вӧлі и водзӧ пӧ тэнад кулӧм бӧрын нин уна нэм на кута кывтны. Менӧ пӧ ӧд йӧзыс тэ ногӧ вылӧджык донъялӧны. Но сӧмын ас кежсьыныс гусьӧн юрбитӧны меным, оз лысьтны гораа ошкыны, мед ог вомдзассьы. Сы вӧсна, мый верда пӧ найӧс чери-пӧткаӧн, юктӧда аслам чӧскыд ваӧн, ветлысь-мунысьяслы отсала кывтны-катны, кылӧда пельпомъяс вывті быдсяма коланаторсӧ, мыська-весала да вынсьӧда видзьяс, шойччӧда йӧзсӧ аслам берегъяс пӧлӧн.
Сӧмын серӧктіс ветки пыжыд паськыд юлӧн тайӧ кывъяс вылас. Эз эскы сылы. Но регыд мысти шензьӧдіс ошйысьысьӧс кӧзяинлӧн вомгорулас шуасьӧмыс, кор сійӧ пуксис ветки пыжӧ тывъясьны мӧдӧдчигмоз:
— Юӧй-вердысьӧй, сет жӧ пӧттӧдз чери сёйны меным да менам семьялы. Мед уна во на лоан тэ миянлы вердысь-удысьӧн.
Мӧдысь ветки пыжӧ пуксис кӧзяинлӧн став семьяыс. И тӧрисны ӧд. А кӧзяин сэк кості бара вомгорулас кутіс шӧпкӧдны:
— Вердысьӧй-удысьӧй, дай дона юӧй, отсав миянлы мӧдлапӧлас вуджавны да пӧттӧдз вотчыны сэтчӧс ягъясын.
Коймӧдысь ветки пыжӧс чуймӧдісны ю берег дорӧ матыстчӧм чотысь войтырлӧн корана кывъясыс:
— Челядьдырсянь тӧдса миян дона юӧй, отсав жӧ аслад сӧстӧм ванад омӧль висьӧмъясысь мынтӧдчыны. Мед нинӧм сэтшӧм-татшӧмыс сэсся оз кӧласьлы миянлы.
И мӧвпыштіс сэки ветки пыж, мый весьшӧрӧ сылӧн ошйыссьӧма паськыд ю водзын. Сійӧ и збыльысь коланаджык пыж дорсьыд вӧлӧма. Та бӧрын корис прӧща паськыд юлысь. Но мӧдыс сӧмын рама мургыштіс: нинӧм пӧ, быдторйыс пӧ овлывлӧ миян олӧмын. Сӧмын пӧ водзӧ эн сэсся ёнасӧ ошйысь, а вӧч сійӧ, мый вылісяньыс тэныд шуӧма.
Аттьӧаліс ветки пыж тайӧ кывъяссьыс паськыд юӧс, мый эз дӧзмы сійӧ сылӧн ошйысьӧм вылӧ. Та бӧрын ветки пыж уна во вуджӧдіс йӧзӧс паськыд ю вомӧн, отсаліс кыйсьысь-вуграсьысьлы. Но сэсся коркӧ-некоркӧ и пӧрысьмис ветки пыжыд. Гӧгӧрвоис сэки сійӧ, мый эз нин кут ковны йӧзлы. Сы вӧсна, мый пыр гежӧдджыка кутісны пуксьывлыны сісьмыны нин заводитӧм да розя ветки пыжӧ, да весиг эз мӧдны домавлыны берегӧ. И бара шыӧдчис сійӧ паськыд ю дорӧ:
— А помнитан, паськыд юӧй, кыдзи том дырйи нем думайттӧг ошйысьлі тэ водзын. Тэ прав вӧлӧмыд. Со и пом кутіс воны меным. Прӧстит коркӧя ошйысьӧмсьыд да дзеб менӧ бура ас пытшкад, кор дзикӧдз дугда ковны йӧзлы.
Регыд мысти йӧз дзикӧдз эновтісны розя ветки пыжӧс. Сэки паськыд ю аслас гыяснас кыскис ветки пыжӧс ва шӧрас, вӧйтіс да тыртіс-гуаліс сійӧс лыаӧн. Тадзи и помассис ветки пыжлӧн олӧмыс. Ӧні сы йылысь гежӧд морт нин помнитӧ.
А паськыд ю важ моз кывтӧ и кывтӧ кытчӧкӧ водзӧ. Мыськӧ аслас ванас крут кыркӧтшъяс да лыа берегъяс. То зумыш, то мелі. И помыс сылӧн оз тыдав. Дугдывтӧг вердӧ, юктӧдӧ, бурдӧдӧ йӧзӧс.
Сӧмын тай ошйысьнысӧ сійӧ оз куж. А мый и ошйысьны, кор тӧдан асьтӧ бура, гӧгӧрвоан, мыйла свет вылас колан. И тадзи сэтчӧдз лоӧ, кытчӧдз олӧмыс кутас сулавны.
