ЮРОМКА Ю ДОРЫН

Ылӧдз нюжӧдчӧм парма пӧвстӧд чожа визувтӧ неыджыд Юромка ю. Тулыснас сэтчӧ мӧдӧдӧны ассьыныс вынсӧ вӧрса шоръяс. Гожӧмнас юыс ёна чинӧ, весиг подӧн позьӧ вуджны.

Пуксян кӧ Сыктывкарын автобус вылӧ да мӧдӧдчан Княжпогостлань, тайӧ юыскӧд паныдасян Щукино грезд дорын. Буретш тані сійӧ вундӧ мир туйсӧ, сэсся веськӧдчӧ увлань, медым ӧтлаасьны аслас Эжва мамкӧд.

Юромка ю пӧлӧн кӧть вӧрсӧ ёна нин куштӧмаӧсь, но паныдасьлан на мича ягъяскӧд. Тулыснас да гожӧмнас тані лӧнь, оз кывны вотчысьяслӧн гӧлӧсъяс. Сӧмын корсюрӧ мурзігтыр мунасны вӧр тыра машинаяс, ас бӧрсяыс колясны лэптӧм буслысь кузь вӧнь.

Зато арнас, быд шойччан лунӧ, татчӧ волӧны уна вотчысь да вӧралысь. Местаясыс тані озырӧсь тшак-вотӧснад. Мукӧд дырйи пожӧма ягъясӧ петас сы мында масленик да виж гоб — гӧгӧр сярвидзӧны. Ӧти здукӧн кӧрзинатӧ позьӧ тыртны. Сюрлӧны и кыз кока еджыд гобъяс, солалан тшакъяс. Пыралан кӧ козъя вӧръясӧ, кыскымӧныд позьӧ петкӧдны пув. Эмӧсь и нюръяс, кодъяс озырӧсь турипувйӧн. Да и зверь-пӧткаыд абу на вешйӧма татысь. Пищаля войтырлы эм кӧні бурмӧдны сьӧлӧмнысӧ.

Сентябрь заводитчигӧн ми Егорович другкӧд локтім татчӧ вотчыны. Кыкнанным буретш вӧлім отпускынӧсь. Луныс сулаліс мелі да шань, весиг тӧв чӧв усьӧма. Енэжыс мыссьӧм чужӧма, некӧні кымӧртор абу, быттьӧ шондіыс вӧтлӧма найӧс кытчӧкӧ ылі муясӧ. Татшӧм поводдянад вӧрад торъя лӧсьыд, он кӧтась, он кынмы.

Веськалім пув позйӧ. Местаыс абу и ыджыд, а вотӧсыс синъястӧ ёрӧ, ки тыра розъяӧсь, польдчӧмаӧсь.

Гашкӧ, эськӧ дыр на копрасим вотӧсъяслы, но арся поводдяыд пӧръясьысь. Эг и казявлӧй, кыдзи енэжсӧ кутісны гӧгӧрбок топӧдны мисьтӧм кымӧръяс. А недыр мысти сяркнитіс вына зэр. Кӧтасисны паськӧмъяс. Дзебсьылім жӧ эськӧ пу улӧ, но и сійӧ регыд письтіс. А поводдя кратайтчӧ и кратайтчӧ, асныра вӧв кодь, оз и кӧсйы бурасьны.

Ми восьлалім вӧр кыскалан важся туйӧд. Шочиника быдмысь пуяс костын шлыввидзис еджыд ялаӧн вевттьӧм яг. Енэжыс бӧр нин воссьыштіс, ог тӧд, дыр-ӧ кежлӧ. Пуяс вылысь тӧвлӧн быд пӧльыштӧм бӧрын гылалісны ва войтъяс.

— Сувтлы! — вашнитіс меным Егорович. И сэки жӧ ӧтпырйӧ моз кынмим места вылӧ. Пӧрӧм вужля бокын, миянсянь зэв матын, пукаліс кутшӧмкӧ ыджыд лэбач да эз и думайт лэбзьыны, юрсӧ копыртӧма, некыті оз вӧрзьӧд.

— Кӧндозмӧр! Эк, пищальтӧ эг босьтӧй.

А дозмӧр быттьӧ синтӧм и пельтӧм, некыті оз вӧрӧшит. Дивӧ, мыйла нӧ сы дыра оз лэбзьы? А асьным кок чунь йылын каньяс моз матыстчам сы дорӧ. Кор коли пӧтка дорӧдз воськов-мӧд, уськӧдчим сы дорӧ. Дозмӧр эськӧ кӧсйис кыпӧдчыны, но сёр нин вӧлі, шеді менам киӧ. Ми видзӧдім сы вылӧ да дивуйтчим.

Ме матӧ комын во вӧрала, быд во уна лун коллявла пармаясын, аддзывла быд сикас пӧткаяссӧ, а вот татшӧмторсӧ аддза первойысь. Пищальтӧг кыйны дозмӧр, абу ӧмӧй тайӧ дивӧ!

Дыр видлалім, абу-ӧ пӧткалӧн рана туй, эг аддзӧй. Гашкӧ, сэтшӧм чорыда узис, мый эз казяв миянлысь матыстчӧмнымӧс. Колӧкӧ, сёйис лёк вотӧс да висьмис либӧ кучкысис пуӧ и эз вермы лэбзьыныс?

Быдторйыс вермас лоны. Кужис кӧ эськӧ ачыс дозмӧрыс висьтавны, сэки, дерт, ставыс гӧгӧрвоана лои.

Но тайӧ гусяторйыс сідзи и коли тӧдмавтӧг. Юромка юкӧд менам йитчӧма и мӧд тешкодьтор. Тайӧ абу жӧ шмонитӧм. Кольӧм ар ми, нёль вӧралысь да гончӧй пон Манька, волім татчӧ кӧч кыйны. Кузь пельяс бӧръя воясас рӧдмисны унакодь, частӧ аддзывлан найӧс вотчигъясӧн.

Муртса на кежим вӧрас машинаысь да зарадитім пищальяснымӧс, кыдзи тэрыб кокъяса Манька кутіс исавны мусӧ, сэсся уськӧдчис водзӧ и недыр мысти сетіс нин ассьыс ён гӧлӧссӧ.

— Кӧчӧс кыпӧдіс. Вайӧ зільджыка петӧй кушинас, — сетіс индӧд вӧралысьяс пиысь медся олӧма морт. А понлӧн гӧлӧсыс юргис парма пасьтала, то кылас ӧтилаын, то шыалас мӧдлаын.

Гашкӧ, быдса час ми сулалім да виччысим кӧчлысь петкӧдчӧмсӧ, но кузь пельӧс сідзи и эг аддзылӧй. Локтіс миян дорӧ Манька, кывйыс нюжалӧма, шоныд пасьыс вазьӧма, лолалӧ сьӧкыда. Ёна мудзтӧма коньӧрӧс мудер кӧчыд.

Недыр мысти сэсся кыпӧдім мӧд кӧчӧс. Сійӧ чеччыштіс пӧрӧм пу бокысь, ён кокъяснас мӧдіс пызйыны ю пӧлӧн. Кӧть и эз на вӧв лымйыс, кӧч дзик нин еджыд. Сійӧ пышйис миянысь сэтшӧм ӧдйӧ, некод весиг эг удитӧй лыйны. Манька чеччаліс да гораа увтчигтыр вӧтчис повзьӧм кӧч бӧрся. Ыджыд кытш вӧчис кузь пель. Дыр на лявгис-горзіс скӧрмӧм пон, сэсся дугдіс увтчыныс, тыдалӧ, бара воштіс кӧчӧс.

Дӧзми татшӧм вӧралӧмсьыс. Коктӧ песан, а тӧлкыс абу. Ӧтнам мӧдӧдчи ю пӧлӧн вывлань, гашкӧ, мися, сьӧлаясӧс кытыськӧ аддза, найӧс кӧчьяс дорсьыд кокньыдджык кыйныд.

Тэрмасьтӧг шлывгис-визувтіс вӧрса ичӧтик ю. Вына тӧв вӧрӧдіс пуяслысь косьмӧм коръяссӧ, копрӧдліс вӧсни кокъяса дзоридзьясӧс, кодъяслӧн бырӧма нин выныс. Увтас местаяссянь пӧльтіс васӧд сынӧд.

Синъясӧй казялісны кӧчӧс. Сійӧ котӧрӧн петіс вӧрысь, лэччис лыа кӧса дорӧ, сэсся дыр думайттӧг уськӧдчис ваӧ. Радӧйла ыркнитліс сьӧлӧмӧй.

Кӧч петіс ю шӧрлань, тэрыба шенасис кокъяснас. Ваысь тыдалісны чургӧдчӧм пельясыс, ичӧтик юрыс да гӧгрӧс мыш вылыс. Любӧ вӧлі видзӧдны, кутшӧм зіля да кокниа варччӧ кӧчильӧй-чойильӧй. Манька понйысь, тыдалӧ, пышйӧ, кӧсйӧ воштыны ассьыс кок туйсӧ. Кӧдзыд васьыс со эз повзьы.

Тэрмасьӧмӧн мӧдӧдчи берег пӧлӧн. Кӧч эз нин тыдав, удитіс петны кос местаӧ. Пӧрӧм пуяс да сук кустъяс эз лэдзны менӧ ӧдйӧ мунны. Вои места вылас, кыті дзик на неважӧн вуджис кӧсӧй, а кузь пель некӧн нин эз тыдав, воши, быттьӧ му пырыс муніс. Гоннялі гӧгӧр, шутёвті, а кӧчӧс сідзи и эг аддзыв. Немтор он вӧч, быдӧн ӧд кӧсйӧны овны.

«Видла сьӧлаясӧс чуксавны, — думышті ме. — Татшӧм лӧсьыд вӧрас, дерт, найӧ эмӧсь». Заводиті чипсасьны. Сьӧла кыліс менӧ, вӧсньыдик гӧлӧсӧн шыасис ю сайын. Дзебси кыз пожӧм сайӧ. Вель дыр пукалі да чипсаси, но сьӧла сідзи эз и матыстчыв.

Колӧ вуджны ю сайӧ, колӧкӧ, удайтчас аддзыны чипсасьысьясӧс. Но дженьыд гӧленя резинӧвӧй сапӧгӧн ойдӧм ю сайӧ вуджны эг вермы. Гумовтан арся кӧдзыд васӧ сапӧг пытшкад, ковмас час-мӧд косьтысьны бипур дорын. А вӧралігӧн быд минут дона.

Пукті берег дорӧ пищальӧс да рюкзакӧс, заводиті кыскавны потш кодь вӧсньыдик кос пуяс, медым вӧчны ю вомӧн пос. Гашкӧ, дасысь петалі берегас. Дыр кӧть нокси, а вуджанін век жӧ вӧчи.

Ю дорӧ ляскысьӧм ичӧтик вутш дорын, коді месянь вӧлі дас воськов сайын, мыйкӧ друг вӧрзис. «Абу-ӧ нин кӧчыд сэтчӧ дзебсьӧма?» Но пищаль дорӧ эг котӧрт, а веськӧдчи вутшлань, кӧні тыдаліс кутшӧмкӧ еджыд пас. Сідзи и эг во берегӧдзыс. Кӧч чеччыштіс кыр йылӧ, петкӧдліс меным бӧр кокъяссӧ. Шуӧны, кӧч пӧ медся полысь зверь. Та бӧрын ог эскы. Полысь кӧ вӧлі, эз та дыра мушвидз месянь дзик орччӧн. Гашкӧ, думайтіс, мый Иваныд оз аддзы сійӧс.

Ог тӧд, мый думайтіс кӧч, а менам сьӧлӧмӧ сійӧ колис медся бур казьтылӧмъяс.