ЮДОРСА ВАЖ ПАРКЫН
Мыйӧн сӧмын сывлывліс лымйыс да юдорса важ паркын косьмылісны аллеяясыс, асфальтӧн вевттьӧм векньыдик ордымъяс вылысь, кодъяс поткӧдлісны парксӧ кузяланог и вомӧнног, пыр жӧ позис казявлыны олӧма кодь нин мужичӧйӧс да томиник на детинаӧс. Дерт, батя-пиа вӧліны. Луннас кӧнкӧ батьыс уджаліс, пиыс школаын вӧлі. А рытнас рӧмдӧм водзвылын волывлісны паркӧ, медым сэтчӧс аллеяясӧд тэрмасьтӧг ветлӧдлігмоз веськӧдыштны лунся мудзнысӧ, сёрнитны ёрта-ёртныскӧд ӧттор-мӧдтор йылысь. Векджык мыйкӧ висьталіс батьыс. А пиыс сюся кывзіс сійӧс да висьталӧмторсӧ донъялігмоз торкаліс батьыслысь сёрнисӧ аслас юалӧмъясӧн.
Сэки налысь сёрнисӧ кывзігмоз нарошнӧ чӧв ланьтылісны и кыр горулын надзӧн визувтысь юыс, и паркын сулалысь важ топольясыс да кыдз пуясыс, и топольяс вылӧ поздысьӧм сьӧд ракаясыс. Ставныс найӧ кывзісны батя-пиалысь негораа сёрнисӧ да то ли дивитыштісны найӧс мыйыськӧ, то ли ошкылісны, луннас ӧд паркыс эз нин вӧв сэтшӧм чӧв-лӧнь. Сійӧ гораліс сэки аслас олӧмӧн. Сылӧн аллеяясӧд тэрмасьтӧг ветлӧдлісны олӧма войтыр, кылісны челядьлӧн гажа гӧлӧсъяс, гуся пельӧсъясӧ сувтӧдӧм лабичьясын пукалісны жӧника-невестаяс, шӧпкӧдчисны ас костаныс да пӧся окасьлісны. Ачыс паркыс быттьӧ мыйкӧ бурпырысь мургис татчӧ волывлысь йӧз вылас, аттьӧаліс-ошкис найӧс сыысь, мый волывлӧны сыкӧд аддзысьлыны.
А рытнас тані вӧлі аслыссикас чӧв-лӧнь. Бать негораа висьтавліс пиыслы аслас кузь олӧм йылысь. Быдсямасӧ ӧд удайтчыліс аддзывлыны, прӧйдитны би пыр и ва пыр. Ветліс и ыджыд война вылӧ, кӧні эз ӧтчыдысь видзӧдлы киас косаӧн сулалысь старукалы синмас, и синсьыс би петмӧн уджаліс война помассьӧм бӧрас, и эз ӧтчыдысь топавлы сылӧн сьӧлӧмыс сэки, кор нинӧм абусьыс муртса эз пуксьӧдны дзескыдінӧ. А ӧні тэрмасьтӧг велӧдіс гӧгӧрвоны ассьыс быдтассӧ, мый тайӧ му вылас нинӧм оз сюр сідз-тадз. Быдторйысь колӧ мынтысьны. Быдтор вӧсна колӧ пессьыны-майшасьны. А кӧсъян кӧ мыйкӧ шедӧдны, колӧ водзвыв та вылӧ асьтӧ дасьтыны, а сэсся нин мудзлытӧг восьлавны индӧм туйӧдыс. Бать велӧдіс тайӧ сёрнияснас лоны писӧ бур сьӧлӧмаӧн да уджачӧн, кодлы эськӧ эз нин удайтчыв паныдасьны аслас олӧмас коркӧя сьӧкыдлунъясыскӧд.
Сюся кывзісны олӧма мортлысь да детиналысь негораа сёрнисӧ пӧрысь топольяс да кыдзьяс, кодъясӧс детиналӧн батьыс на аскоддьӧмъясыскӧд тшӧтш коркӧ садитліс ю нӧрыс вылас. А ӧні со овсьӧма и налӧн. Абу нин ылын сійӧ кадӧдзыс, кор пӧрысь пуяслӧн подулын кыпӧдчасны том пуяс. Но и эз сідз-тадз жӧ найӧ овны. Эм жӧ мый йылысь казьтыштны. Ӧд буретш тайӧ пуясыс отсавлісны асланыс вашкӧдчӧмӧн пальӧдны шогсӧ ӧтияслы, венны мудзнысӧ да сетны збодерлун мӧдъяслы, вӧзйылісны водзӧ олӧмас став бурсӧ коймӧдъяслы. Буретш тайӧ важ паркас радейтлывлісны волывлыны олӧма войтыр, кодъяс казьтывлісны тані ассьыныс томдырся каднысӧ да быттьӧ сьӧлӧмнаныс бара жӧ томмылісны.
А батя-пиа рӧмдытӧдз восьлавлісны парклӧн аллеяясӧд. Налы тані вӧлі гажа да лӧсьыд. Найӧ тані вӧліны ас йӧзӧн да быттьӧ гортанысӧсь. Паркын сулалысь пӧрысь топольяс да кыдзьяс важӧн нин велалісны батя-пиа дінӧ да быд рыт терпитны позьтӧма виччысисны, мед бара кывзыштны налысь негораа сёрнисӧ да ас кежысь вензьыштны-сӧветуйтчыштны накӧд.
И тадзи вӧлі уна гожӧм. Коркӧя ичӧтик детина верстяммис да лоис мича да статя зонмӧн. А сылӧн батьыс, мӧдарӧ, гӧрбыльтчыштіс. Содісны чужӧм вылас чукыръясыс. Дзормис-едждіс юрсиыс. Вӧйисны син гуранъясыс. Но сӧмын синъясыс важ моз тома видзӧдісны олӧм вылас да быттьӧ эз кӧсйыны сетчыны воясыслы. Та вӧсна сюсьджык да видзчысянаджык вӧлі видзӧдласыс, быттьӧ кӧсйис шуны, мый эз сідз-тадз ло олӧма свет вылас да каитчыны нинӧмысь и бӧрдны ёнасӧ нинӧм вӧсна оз ков.
И со ӧтчыд паркӧ локтісны нин куимӧн. Батя-пиа костын вӧлі лӧз синъяса мичасьыс-мича том ныв. Весиг быдторсӧ нин аддзылысь топольяс да кыдзьяс пыр жӧ чӧв ланьтісны да шемӧсмисны татчӧ воӧм мичлун вылас видзӧдігӧн. Тайӧ пӧрйӧ ёнджыкасӧ сёрнитісны нин ныла-зонма. Налӧн сёрниыс батя-пиалӧн коркӧя сёрниясысь вӧлі визувджык да гажаджык да тшӧкыда торксьыліс гажа серамӧн. Тӧдчӧ вӧлі, мый ныв да зон нимкодясьӧны олӧмнас, мый налӧн талун праздникыс, мый ставыс на водзын. И таысь кыкнанныслӧн ӧзйывлісны сьӧлӧмъясыс. А синъясас тӧдчис ӧта-мӧд дінас помтӧм муслун. Бать сӧмын нимкодьпырысь видзӧдлывліс ныла-зонма вылӧ, водзӧ казьтывліс ассьыс томлунсӧ да сиис налы ас кежысь став бурсӧ.
Сӧмын ӧтчыд тадзи жӧ паркса аллеяясӧд восьлалігӧн пиыс юаліс батьыслысь, мыйла сылӧн сэтшӧма дзормӧма юрсиыс, мыйла уна чукыр лоис чужӧмас, ӧд сійӧ, сылӧн батьыс, абу на и ёна пӧрысь. Дивитана видзӧдліс сэки мича ныв аслас зон вылӧ, быттьӧ кӧсйис шуны, мый абу лӧсьыд татшӧмтор йывсьыс юасьны, кор найӧ кыкӧн сэтшӧм шудаӧсь. Эз виччысь аслас писяньыс татшӧм юалӧмсӧ и батьыс, но сӧмын кыдзкӧ аслысногӧн шогпырысь нюмъёвтіс воча да недыр чӧв олыштӧм бӧрын шуис, мый та вылӧ и нинӧм вочавидзнысӧ, мый пиыс коркӧ ставсӧ тайӧ гӧгӧрвоас да оз нин кут тадзисӧ юасьны. Пиыслы та бӧрын кыдзкӧ яндзим лои аслас юалӧмысь. Казяліс сійӧ, мый тайӧн дойдіс батьсӧ. Но мӧдыс эз дивит сійӧс. Томлун томлун и эм. Сӧмын тӧкӧтьӧ зумыштчис да чӧла восьлаліс водзӧ. И куимнаныс тайӧ пӧрйӧ зэв бура гӧгӧрвоисны ӧта-мӧднысӧ да чӧв олісны. Быттьӧ том йӧз корисны прӧститны олӧма мортӧс сыысь, мый найӧ сэтшӧм шудаӧсь. А мӧдыс аслысногӧн завидьтіс налы, налӧн шудлунлы да кыдзкӧ шогпырысь мӧвпаліс сы йылысь, мый сэтшӧм ӧдйӧ коли сылӧн коркӧя шуда кадыс. Но мед жӧ тайӧяс лоасны сыысь шудаджыкӧсь.
И воис ӧтчыд сійӧ тулысыс, кор паркын сулалысь пӧрысь топольяскӧд да кыдзьяскӧд эз нин лок видзаасьны налы зэв дона олӧма мортыс. Сы пыдди парклӧн аллеяясӧд тэрмасьтӧг восьлалісны мӧд батя-пиа. Батьыс вӧлі аслас чужӧмнас да мыгӧрнас дзик коркӧя олӧма мортыс кодь, а сыкӧд орччӧн восьлалысь ичӧтик детинаыс дзик аслас батьыс кодь. Сідз жӧ найӧ тэрмасьтӧг варовитісны ӧта-мӧдныскӧд, сідз жӧ ичӧтик детина юасис аслас батьыслысь ӧттор-мӧдтор йылысь. И кажитчис сэки паркын сулалысь топольяслы да кыдзьяслы, мый тайӧ буретш сійӧ коркӧя батя-пиаыс, мый кадыс абу и вӧрзьылӧма места вывсьыс.
Но сэки гортас воӧм бӧрын арлыд серти том на батьыс видзӧдліс рӧмпӧштан пыр ас вылас да друг аддзис кӧсича дорсьыс муртса-муртса писькӧдчысь чим еджыд ӧтка юрси. Гӧгӧрвоис, мый тайӧ дзор юрси, коді сэтшӧм уна вӧлі неважӧн век кежлӧ мунӧм батьыслӧн. И лоисны гӧгӧрвоанаӧсь сэки батьыслӧн коркӧя кывъясыс, мый збыльысь ӧд нинӧм сідз-тадз оз шед, мый быдторйысь лоӧ мынтысьны. И бара воис сэки сылы юр вежӧрас батьыслысь коркӧя юалӧмыс да сылӧн недыр чӧв олыштӧм бӧрын дженьыд воча кывйыс, мый та йылысь оз юасьлыны, мый сійӧ верстяммас да ачыс ставсӧ гӧгӧрвоас.
