ЮГЫД ВОЙЯС

Веж рӧмӧн вевттьысисны пуяс, лудъяс. Купайтчыштӧм бӧрын выльысь мыччысисны видзьяс, тшӧтшыд юра посньыдик кустъяс. Сӧдзис юясысь ва.

Жара лолалӧ ывла. Ловзис гут и гаг. Небыдик тӧв шӧйтӧ паськыд муяс вывті, кытысь петісны нин кӧдзаяс да тэрыба заводитісны быдмыны.

Оз весьшӧрӧ ов и Эжва, лун и вой вӧтлӧ васӧ увлань. Сы кузя шлывъялӧны теплоходъяс, паракодъяс, катеръяс. Ӧтияс нуӧны да вайӧны ветлысь-мунысь йӧзӧс, мӧдъяс — уна сикас грузъяс, кодъяс колӧны каръяслы и сиктъяслы, коймӧдъяс ас бӧрсяыс кыскӧны гырысь пуръяс — кылӧдӧны вӧр заводъясӧ, стройкаяс вылӧ.

Запаньясын сёр рытӧдз пуӧ удж. Сутки чӧжӧн уна сюрс кер прӧйдитас-мунас пуръясян станокъяс пыр.

Войвывса югыд вой, коді нӧ сійӧс оз радейт! Сы йылысь гижӧма уна сьыланкывъяс, сійӧн нимкодясьӧны пӧрысьяс и томъяс.

Уна рӧма дзоридзьяс лэптісны ассьыныс юрсӧ, налӧн кӧть и дженьыд нэм помыс, а мыйта радлун вайӧны йӧзлы. Татшӧм дзоридз вылас пуксяс малязі, кыскыштас сэтысь соксӧ, лэбӧдас аслас позйӧ, жыръясӧ-кудъясӧ тэчас, юмов ма сэтысь вӧчас.

Льӧм пуяс вевттьысисны еджыд кудриӧн, душитчисны, пудритчисны, быттьӧ вӧччисны праздник кежлӧ. Друг, эн чегъяв найӧс: ӧд и пуыслӧн «доймӧ яйыс». Видз льӧмлысь мичлунсӧ, мед и мукӧдъяс нимкодясясны сійӧн.

Регыдик кежлӧ и ойбыртлӧ-вошлӧ шонді. Некор сылы дырсӧ шойччыны, колӧ быдӧнӧс шонтыны, сӧвмӧдны, лэптыны кок йылӧ — няньяс и пуктасъясӧс, турунӧс и пуясӧс.

Войясыс лӧньӧсь, шоныдӧсь. Пукалан шатинӧн ю дорын, вунӧдлан уджтӧ и мудзтӧ. Шойччан, чукӧртан вынтӧ, медым аски уджавны бурджыка, медым ёнджыка радейтны чужан му.

Пробкаыд сунгысьлас-вӧйлӧ, лэптан весьт кузя ляпа. Гӧрд бордъяса ёкышӧс кыян, и йӧрш, дерт, шедас тшӧтш. А ыджыд ёді да сын кӧ кутчысясны — радыдла йӧктыны дась.

Петан берегӧ, ӧдйӧ ломзьӧдан би. Руд енэжӧ пуркнитас тшын, сьӧлӧмыд, ки-кокыд пым. Сьӧдасьӧм пӧртйын шваркйӧ-пуӧ юква — аслад кыйӧмтор. Весалан сэтчӧ картупель, пуктан лаврӧвӧй лист, шыбитан чепӧль-мӧд совтор. Со и юква дась, абу ӧд ӧш юр. Паньыштан ӧтчыд... мӧдысь... Ыджыда курччан нянь. Вочасӧн тыртӧммас пӧрт, да и кынӧмыд пӧт. Тайӧ сӧстӧм сынӧдыс вердӧ, гортад кӧ эськӧ джынсӧ эн сёй

«Тюр-ли... тюр-ли...» — лыа кузя котралӧ вӧсни кокъяса истан. Кокыштас мыйкӧ — котӧртас водзӧ.

Паськыд бордъяснас шенасьӧ каля, сюся видзӧдӧ, мый вӧчсьӧ ваын. Аддзас чериӧс — сунгысьлас сэтчӧ, тшапнитас-кутас. Эн ылав!

Энь пӧткаяс, лэбачьяс — ставӧн быдтысьӧны. Войяснас гӧпъясысь позьӧ аддзыны утка позтыръяс, пияныс кӧть зэв на ичӧтӧсь, оз кольччыны мамысь. Гожӧм помӧдз найӧ быдмасны, кутасны лэбавны.

Ворсӧдчӧ нин асъя кыа, помасис дженьыдик вой. Ёдіяс, сынъяс садьмисны, корсьысьӧны сёйны. Чери кыйысь, эн вошты тайӧ кадсӧ!

Уна гӧлӧсъясӧн горӧдӧны сьывны лэбачьяс. Вугралысь пуяс костӧд мыччӧ плешсӧ доналӧм шар кодь шонді. Ловзьӧ вӧр-ваыс.

Сӧмын налимъясӧс некод оз гажӧд, дзебсьӧмаӧсь изъяс да колодаяс улӧ, вугралӧны, вӧрӧдӧны уссӧ, виччысьӧны, кор кӧдзалас ва.

Кӧнкӧ неылын шыасьӧ позтӧм кӧк: «Кук-ку... кук-ку...»

Сӧдз енэжӧ кыпӧдчылӧ кузь ныра енмеж. Петкӧдчывлас и бӧр вошӧ.

Гожӧмын вель уна интереснӧйторъяс позьӧ аддзыны и вӧрысь.

Июль тӧлысьын тулан пиян лоӧны нин мамыс кодьӧсь. Гырысьӧсь пияныс и вӧрканьлӧн, коді олӧ пырджык ылі вӧръясын, ас кежын.

Ош пыр на йӧлӧн вердӧ пиянсӧ. Найӧ оз эновтны мамсӧ и арын, тӧв кежлӧ сыкӧд водасны ӧти гуӧ.

Быдлаті шӧйтӧны йӧраяс. Гожӧмын налы зэв сьӧкыд: дӧзмӧдчӧны лӧдзьяс, номъяс. Та вӧсна и лоӧ ёна котравны, весиг дзебсясьны ваын.

Жар гожӧмъясын косьмӧны нюръяс да посни шоръяс. Пӧткаяслы, лэбачьяслы лоӧ вуджны сэтшӧм местаясӧ, кӧні оз бырав сёян ни юан.

Корсюрӧ сявкнитлас зэр, мыськалас пуясӧс, юкталас дзоридзьясӧс, кӧтӧдас косьмӧм му.

Унатор позьӧ висьтавны тайӧ кад йывсьыс. Прӧстӧ оз шуны: тулысын гажа-гажа, а гожӧмын ещӧ на бур.