ШЕРА ЗЭР

Водз асылын лэччи Эжва дорӧ вуграсьны. Но чериыс мыйлакӧ эз сёй. Кӧть луныс вӧлі зэв мича. Шондіыс нем жалиттӧг пӧжис. Енэжын ни ӧти кымӧртор эз тыдав. Пӧсь сынӧдыс кыскис вын-эбӧстӧ. Дзикӧдз жайӧдіс. Весиг юсянь неуна локтысь ыркыдыс эз кокньӧд. Мед жӧ нин, мися, кӧть кутшӧмкӧ тӧвру пӧльыштлас, думайта ас кежысь. Лун шӧр кадланьыс нин кыськӧ шур-шар воис неыджыд тӧвру. И кокниджыка лолавсьыны кутіс.

Эг и тӧдлы, кыдзи юр весьтын ӧти бӧрся мӧд тыдовтчисны кымӧрторъяс. Первойсӧ ичӧтик баляяс кодьӧсь. А сэсся пыр отаджыкӧсь лоисны. Мӧдлапӧлысь Присада дівывса пожӧма яг весьтын друг тыдовтчис эшкын кодь кымӧр пласт, коді син водзын кутіс быдмыны. Кыліс зэв ылысянь муркӧдчӧм шы. Ваыс лӧнис. Чериыд дзикӧдз раммис. Весиг бӧжсӧ эз петкӧдлы. Но весьшӧрӧ на, вӧлӧмкӧ, майшассьӧма. Кымӧрыс недыр повзьӧдчӧм бӧрын вешйис бокӧ.

А ачым думайта, мый грӧзитӧ кӧ енэжыс гыма зэрӧн, сідз-тадз ставыс оз помась. Коркӧ век нин гымалас и зэрас. Пукавны вадорын водзӧ вӧлі весьшӧрӧ. Ньӧжйӧник чукӧрті чери кыян кӧлуйӧс да мӧдӧдчи гортлань. Тӧдлытӧг асыв-войвывсяньыс тыдовтчис нӧшта кымӧр пласт да ӧдйӧ кутіс кайны енэж шӧрлань. Сійӧ вочасӧн пыр паськаліс да лӧзӧдіс. Сы вылӧ видзӧдігмоз весиг шуштӧм лолі сьӧлӧм вылын. Воа ог нӧ эськӧ зэрӧдзыс гортӧдз? Ӧд мунны колӧ бура унакодь на. Ӧддзӧді воськовъясӧс. Но кымӧрыд локтіс нӧшта ӧдйӧджык. Кутіс нин гымавны-чардавны. А сэсся вылісянь мӧдӧдчисны гырысь зэр войтъяс.

Сэк жӧ удиті на воны сӧмын пипу рас весьтӧдз. Зэрсьыс дзебсьыны вӧлі весьшӧрӧ нин. Думайта да, мед кӧтӧдас. Зэригас кая гортӧдз. Эг нин сэтшӧма кут тэрмасьны.

Друг асыв-войвывсянь бара воис зэв ыджыд тӧв ныр, коді муртса кок йылысь эз пӧрӧд. Лолӧй быдӧн эз кут сюрны, сэтшӧма ёсь тӧлыс сатшис горшӧ. Тӧв ныркӧд тшӧтш сынӧдыс кутіс рудӧдны. Тайӧ рудыс зэв ӧдйӧ матыстчис мелань. Медбӧрын чужӧмӧ кучкисны йи торъяс. Тайӧ, вӧлӧмкӧ, шер. Восьлавны водзӧ эг нин кут вермыны. Тӧлыс да шерыс пӧрӧдісны кок йывсьыд. Туйыс зэр вӧснаыс лоис ичӧтик ю кодь. Дугдывтӧг гымаліс-чардаліс. Гым-биясыс быттьӧ дзик орччӧн орӧдлісны сынӧдсӧ.

Вӧчны нинӧм. Пыри пипу раскас да сувті неыджыд эрд вылӧ. Гымалігад пу улын сулавны оз позь. Татчӧ тӧв нырыс эз нин сэтшӧма писькӧдчы. Но чардби дугдывтӧг югъяліс син водзын. Ас кежысь казьтышті нин, гашкӧ, став Енсӧ, тӧдсаясӧс и тӧдтӧмъясӧс, мед, кӧнкӧ найӧ эмӧсь кӧ, эз жӧ эновтны туй выв мортӧс.

И со шерыс вочасӧн вешйис бокӧ. Зэрыс мӧдӧдчис надзӧнджык. Воддза моз гымаліс. Но эз нин сэтшӧм яра. Сэсся и гымыс вешйис. Ньӧжйӧник мӧдӧдчи гортлань. Паськӧмӧй вӧлі брӧд ва. Муртса верми восьлавны ляти кодь туйӧд. Лысваыс болскакыліс сапӧг пытшкын. Медбӧрын кыр йылын тыдовтчисны сиктса керкаяс. Тэрыбджыка восьлавны вын-эбӧсӧй эз нин тырмы. Мамӧй паныдаліс кильчӧ вылӧ петӧмӧн.

— Мыйла нӧ водзджык эн вермы кайны, — жалитӧмпырысь шуис меным.

— Он ӧд тӧд, мый татшӧма зэрны-гымавны кутас, — нурбыльті сӧмын.

Керкаӧ пырӧм бӧрын тэрмасьӧмӧн пӧрччи сӧдз ваӧдз кӧтасьӧм кӧм-паськӧмӧс да тэрыба кайи паччӧр вылӧ шонтысьыштны, став тайӧ страксьыс пальӧдчыштны.

Шерыс уна омӧльтор вайӧма сэки сиктсаяслы. Чеглалӧма картупель да град выв пуктас коръяс, пӧрӧдӧма потшӧсъяс. А кодлыськӧ весиг чашнитӧма керка вевтсӧ. И шензи нӧшта, кор тӧдмалі, мый шерыслӧн туйыс зэв векньыдик и вӧлӧма. Неылысса сикт-грездын сы йылысь абу весиг тӧдлӧмаӧсь.