УЗЬТӦМ ВОЙЯС
Ывлаын рӧмыд на. Сӧмын тай асыввывланьын енэжыс муртса югдыштны заводитӧ. А ме куйла нин восьса синъясӧн. Унмӧй оз лок. Тыдалӧ, пӧтӧма нин узьӧмсьыс менам лолӧй. И некутшӧм мудз ог кыв ас пытшкысь. Ог куж висьтавны, корсянь тайӧ лоис. Но, тыдалӧ, воис сійӧ кадыс, кор этша узьӧмӧн куті пӧтны. Век жӧ ог на чеччы. Куйлышта, мед орччӧн узьысьяс оз садьмыны менам пессьӧмысь да дзӧрӧмысь.
Сиктын, кытысь ме петлі, тайӧ кадас важӧн нин пачьяс ломтысьӧны. Оз радейтны сиктад дыр узьны. Колӧ удж вылӧ мунтӧдз и скӧт вӧдитны, и сёян пуны. Кӧть эськӧ ӧні важся моз оз жӧ нин зэв унаӧн и сэні водзтӧ чеччыны. А карсаыд дыр узьӧ. Кытчӧ тэрмасьны. Пес ни ва оз ков пыртны. Скӧттӧ оз жӧ ков сёӧдны. Сёяныд газ плита вылад тӧкӧтьӧӧн дась. Со и бокъяс доймытӧдз унаӧн куйлӧны шоныд вольпасьын. Сӧмын тай кодсюрӧ водз мунысь автобус вылӧ, тыдалӧ, тэрмасьӧ да улича весалысьяс зырйӧн да гӧликӧн ноксьӧны.
Гашкӧ, и ачыс олӧмыс нин тадзи вӧчӧ миянкӧд: кымын дырджык олан, сымын этшаджык узьсьӧ, мед тшӧкыдджыка мӧвпыштлывлін став воддза олӧм йылысь. Буретш тайӧ кадас, кор пӧтан нин узьӧмысь, кор ставыс гӧгӧр чӧв-лӧнь да некод оз мешайт тэныд, и воӧны юрад быд сикас мӧвпъясыс. Сідзи-ӧ олім да олам, кыдзи колӧ? А гашкӧ мыйкӧ эгӧ на удитӧй помӧдз вӧчны да колӧ тэрмасьыштны. Кадыс эм на. Кӧть эськӧ роч пӧслӧвича шуӧ: морт кӧсйӧ мыйкӧ ас сертиыс, но та вылӧ видзӧдтӧг Енмыд ас ногыс вӧчӧ.
Веськыда шуа: ме абу ангел, а грека морт. Сы вӧсна, мый грека му вылын чужлі да ола. Став бурыс и омӧльыс ас пытшкын сорассьӧма. Ме сайын нин, тыдалӧ, коді на пиысь да корджык вермылас. Эг жӧ ӧд став тайӧ вояссӧ ов сідзи, кыдзи колӧ. И сюсьмӧдчывлі, и пӧръясьлывлі. Мый сэсся керан. Миянӧс сідзи велӧдлывлісны. Эз эськӧ жӧ дзик веськыда да. Веськыда ӧд пыр и вӧлі шуасны: со тадзи вӧч. Но асьныс шуысьясыс зэв тшӧкыда мӧдарӧ асланыс делӧясӧн ставсӧ бергӧдлісны. Со и велалім на моз жӧ бергӧдны, мед и тэныд бур вӧлі, и мукӧд мед синмад эз омӧль кывъяс шу. Кӧть эськӧ син саяд код тӧдас кыдзи тэнӧ ёрлісны.
Но мӧдарӧ кӧ, видлы ставсӧ веськыда вӧчны. Аслыд жӧ сӧмын сьӧкыдджык да лёкджык лоӧ. Кодлы медсьӧкыд свет вылас овны? Дерт жӧ, веськыда мунысьяслы, правда дор сулалысьяслы. Кыдзи сӧмын оз кесйӧдлыны найӧс. Сӧмын тай мӧдар югыдас мунӧм бӧрын нин татшӧмъяссӧ заводитӧны лэптыны. Но кӧнӧсь нӧ ті водзджык вӧлінныд? Оз ӧд прӧста миян серамсорӧн шуны, мый казьтылӧны кӧ мортӧс син саяс бур кывъясӧн, сідзкӧ, сійӧ абу нин ловъя. Дерт, быдӧнлы бурӧн он жӧ ло эськӧ да. Со и лоӧ мукӧддырйи веглясьны нидзув моз, петан туй корсьны. Да ӧд и миян гырысь веськӧдлысьяс сідзи жӧ вӧчӧны. Кӧть эськӧ асьныс ӧтитор шуӧны да мӧд туйӧд восьлалӧны. Эгӧ-ӧ ми насянь тшӧтш велалӧй. Со и дугдім дивитны ӧта-мӧднымӧс сэтшӧм-татшӧм олӧмысь да миритчим такӧд.
Збыльысь кӧ, ӧд том дырйиыд гырысь мӧвпъясӧн жӧ овлім да. Унатор кӧсйылім бергӧдны. Сэки ӧд ставыс миянлы югыдӧн да шыльыдӧн петкӧдчыліс. Чайтлім, мый ставыс лоӧ миян ног, сідзи, кыдзи ми кӧсъям. Но со ӧтчыд дай мӧдысь тӧдлытӧг конйыштчылім. И кежыштім сійӧ туй вывсьыс, код кузя дзик веськыда кӧсйылім восьлавны. А сэсся быттьӧ велалім та дінӧ. Сы вӧсна, мый эз тырмывлы миянлы унатор. Ӧтчыд — смеллунным, мӧдысь — сямным, коймӧдысь — зільӧмным. Сэк жӧ та дырйи и завидьтылім налы, кодъяс шудаджыкӧсь миянысь вӧліны. А сы вӧсна, мый найӧ эз кежлывны асланыс туй вывсьыныс.
Но ӧні мый жалитнысӧ. Воясыд тай велӧдӧны жӧ унаторкӧд миритчыны. Дерт, и талун вӧчны ог на этша кӧсйы, но ӧд кыдзи Ен шуас. Та вӧсна быттьӧ видзан асьтӧ ёнджыка да видзчысьӧмӧнджык олан. Мед дырджык кад кежлӧ вын-эбӧсыд тырмис. Верстьӧнад быдӧн сэтшӧм лоӧ. Кӧть эськӧ том дырйиыд ёна дивитлі татшӧмъяссӧ вывті нин ёна видзчысьӧмсьыс, быдтор водзвыв артыштны зільӧмысь. Но олӧмыс тадзи, вӧлӧмкӧ, велӧдӧ вӧчнысӧ. Со вочасӧн и чӧжсьӧ овны кужанлуныс. Кӧть мый эн шу, но, тыдалӧ, тадзи и колӧ.
Дерт, и ӧні на кыла ачымӧс ас арлыд серти томджыкӧн. Сетасны кӧ позянлун, унатор на бергӧда, мый водзджык эг удит. Нюжмаси. Эг сідзи ов. Но кӧдзавлывлӧ быдсӧн сьӧлӧмыд, кор тӧдтӧм морт шулывлӧ нин тэнӧ «папашаӧн». Сэки тшӧкыда видзӧдлывлан ас вылад рӧмпӧштан пыр. Збыль ӧмӧй тайӧ нимыс нин тэныд туйӧ. А ӧд неважӧн на асьтӧ чайтлін чань вӧлӧн. Но со тай нӧ дзор юрсияс кӧсичаад петӧмаӧсь. Да и чукыръяс кыськӧ лоӧмаӧсь. Кӧть эськӧ и казявлін жӧ нин найӧс, но эн сэтшӧма пыдди пукты. Да и восьласыд ньӧжмыдджык нин. Но мый сэсся. Век кӧть шогсьы. Воясыд мунӧны. Он томмы бӧр. Миритчыны лоӧ и такӧд да этшаджык пыдди пуктыны быд шуӧмтор.
Мый олӧма, олӧма. Дерт, ӧні казьтылан да, и яндзим овлывліс мыйсюрӧысь. Весиг кӧдзыд ньылӧмӧ шыбитлывлӧ. Ок эськӧ бергӧдны кӧ бӧр. Но сёр нин. Бур кӧть сійӧ, мый пырджык аддзан асьтӧ мортӧн, мый век жӧ унатор вӧчин сідзи, кыдзи сьӧлӧмыд тшӧктӧ. И ӧні пыр тшӧкыдджыка юр вежӧрад тайӧ водз асъя здукъясас бергалӧны тэрмасьтӧг мӧвпъяс сы йылысь, мый эськӧ колӧ на да мый удитан вӧчнысӧ. Сы вылӧ и зілян видзны асьтӧ.
Тадзи ӧмӧй сӧмын мекӧд. Чайта да, унджыкыс татшӧм мӧвпъясӧн олӧ. Ӧні тӧдсаяскӧд и тӧдтӧмъяскӧд паныдасигъясӧн да тэрмасьтӧг варовитігӧн ог нин сэтшӧм ёна дивит найӧс, ог нин завидьты да ог кор насянь сы мында, мыйта меным колӧ бурлуныс и лышкыдлуныс. Быдӧн ӧд на пиысь олӧ сы серти, мый сылы сетӧма вылісянь. И чеччыштны вылӧджык он вермы. Сэтшӧмӧсь ми, му вылын грека войтыр. Сӧмын мед олігад кужин пыдди пуктыны да гӧгӧрвоны орччӧн олысьтӧ, орччӧн мунысьтӧ. Сэки и тэныд лоас кокниджык унаторйын.
Но шань, тыдалӧ. Кад чеччыны. Со тай нӧ кодлӧнкӧ биаӧсь жӧ нин ӧшиньясыс. Ме моз жӧ, тыдалӧ, сылы оз узьсьы да быдтор йывсьыс мӧвпавсьӧ. Сідзкӧ нӧ, збыльысь, ме абу ӧтнам татшӧмыс.
