ТЫЛӦН ГУСЯТОРЪЯС
Ме тӧда ӧти ты. Сійӧ гӧгрӧс да джуджыд, ваыс дьӧгӧдь рӧма. Тысӧ кытшалӧмаӧсь сирӧд козъяс, кыз дӧрӧм-гача ниаяс, мылькъяс да гӧраяс. Берегыс изъя, быттьӧ кодкӧ нарошнӧ тэчӧма найӧс татчӧ.
Тӧдса пӧль висьтавліс меным, мый тыас олӧ сир, кодлӧн нитшкасьӧма нин юрыс. Эмӧсь и сьӧд ёкышъяс. Кор дзик на первойысь вои вӧр пӧвстӧ дзебсьӧм тайӧ ты дорас, дыр видзӧді сы вылӧ.
Вӧлі лун шӧр бӧр на, а тані рытын моз лӧнь. Весиг шонді югӧръясыс стенӧн сулалысь вӧр пӧвстӧдыс оз вермыны писькӧдчыны сэтчӧ. Шойччис ас кежас ты, некыті оз вӧрзьышт, лӧсталӧ, быттьӧ выя бордйӧн мавтӧмаӧсь сійӧс. Кӧнкӧ дзик матын клёнӧдчыштіс ёсь ныра сьӧд сизь. Тыдалӧ, пучӧйясӧс корсис, сэсся и сійӧ дугдіс уджавны, кытчӧкӧ мӧдлаӧ лэбзис. И бара лои лӧньсьыс-лӧнь.
Матыстчи ты дорас. Ӧшӧді пищальӧс коз пу вожйӧ, пукси нитшкӧн вевттьысьӧм гӧгрӧс из вылӧ. Думӧн виччыси ӧтитор: «Вот-вот ты шӧрын ызӧбтас багатыр сир, петкӧдлас ассьыс вынсӧ. Пӧль кӧ аддзывлӧма сійӧс, мыйла и меным не видзӧдлыны? Сэки, дерт, кута веритны». Но тыыс важ моз чӧв оліс.
Видзӧда ты вылас да думайта: «Кутшӧм туйӧд воисны татчӧ чериясыс, кор тыас оз визувт некутшӧм шор да и ни ӧти ю абу матігӧгӧрын? Коді пӧ рӧдмӧдіс тыас сиръясӧс, ёкышъясӧс, ӧд сійӧ дзик ӧтнас вӧр пӧвстын, оз киась ни гӧститчы мукӧд тыяскӧд? Мыйла чериясыс оз пӧдны кузь, кӧдзыд тӧлын, кор тысӧ дорас ён йи да вевттяс кыз лым? Коді сетӧ сӧстӧм сынӧдсӧ, медым видзны тыын олысьясӧс кулӧмысь?»
Заводиті гӧгӧр дзоръявны. И сэки син улӧ уси ты бокӧ ляскысьӧм ва гуран. Муні сэтчӧ. Да тайӧ тай ключ. Ваыс сэні синва кодь сӧстӧм, сэтшӧм кӧдзыд — юышті да лолӧй сувтліс, пиньясӧ ёнтыштіс.
Лои гӧгӧрвоана ӧти гусятор: чериясӧс пӧдӧмсьыс видзӧ тайӧ кувлытӧм ключыс, коді, дерт, и тӧвнас оз кынмыв. Да и ключыс, вӧлӧмкӧ, абу ӧти, чой-вокъяс сылӧн эмӧсь. Сідзкӧ эм кытысь тылы босьтны сӧстӧм васӧ, колана сынӧдсӧ.
Кӧсйи нин мунны ты дорысь, ыджыд сиръяс сідзи и эз ызнитлыны. Гашкӧ, некод и абу сэні, пӧрысь мортыд вермис ылӧдлыны. Эг на удит кутчысьны пищаль дінӧ, юр весьтті лэбзисны горда пара. Найӧ вӧчисны вель ыджыд кытш да шлывгысисны-пуксисны ты помас. Лыйӧм йылысь нинӧм и вӧлі думайтны, ылынӧсь, дрӧбйыд оз судзӧд найӧс. Польтікасьӧны уткаяс, сюйласны ныръяснысӧ ва пытшкӧ, пыркӧдӧны юрнысӧ, а асьныс ты шӧрланьыс уйӧны. И сэки юрӧ воис мӧвп: гашкӧ, уткаяс либӧ юсьяс и рӧдмӧдісны черияссӧ, бордъяснас да паськыд кокъяснас вайисны татчӧ мукӧд тыясысь черияслысь пӧкъяссӧ? Сэсся пӧкъяссьыс быдмисны гырысь сиръяс, ёкышъяс. Дерт, кӧнкӧ, налӧн тайӧ уджыс.
А горда пара матыстчӧны и матыстчӧны, тшапӧсь, мичаӧсь, голяяссӧ неуна кусыньтӧмаӧсь, клопӧдчӧны бордъяснас. Век кӧть видзӧд на вылӧ. И сэки лои виччысьтӧмтор: ызӧбтіс кодкӧ ты пытшкысь, тшапнитіс-кутіс ӧти уткаӧс, бӧр воши, сӧмын валӧн кругъясыс колины сэтчӧ. Мӧд гордаыс ас ногыс повзьӧмӧн горӧдіс, ӧвтыштіс бордъяснас, пуляӧн кыпӧдчис вывлань. Сэсся дыр на кытшлаліс ты гӧгӧр; колӧкӧ, чайтіс, мый горш сир жалитас сылысь пӧвсӧ, бӧр лэдзас вомсьыс.
Тадзи менам синъяс водзын помасис олӧмыс шӧвк морӧса гордалӧн. Ме, кӧть и пищальӧй вӧлі орччӧн, нинӧмӧн эг вермы отсавны сылы, мездыны мудер да лёк сирысь, кодъясӧс асьныс жӧ уткаяс рӧдмӧдісны, олӧм налы сетісны.
Со кыдзи таысь мынтысис сир. Тайӧ аддзылӧмторйыс пыр на син водзын.
