СІСЬ КАРТУПЕЛЬЫСЬ СӦЧӦН
Кыдзкӧ ӧтчыд аскоддьӧмъяскӧд сёрниӧ вои, кутшӧмджык казьтылӧмъяс кольӧмаӧсь челядьдырся медчӧскыд сёян йылысь. Ме пыр и шуи, мися, ӧнӧдз помнита, кутшӧм азыма ми, посни котыр, сёйлывлім мамӧн пӧжалӧм выйсука рач. Унаӧн менам ёртъяс пиысь, вӧлӧмкӧ, абу видлывлӧмаӧсь тайӧ сёянторсӧ. Ме висьталі, мый сійӧ сэтшӧмыс. Збыльысь ӧд, ӧні на быттьӧ сы йылысь казьтылігӧн дульваӧй заводитӧ петны. Помнита, кыдзи мам праздник лунъясӧ гудравліс ыджыд рачӧ мӧс вый сорӧн рудзӧг пызь да сюйлывліс пачӧ. Регыд мысти керкаын кутліс кывны вый сорӧн жаритӧм рудзӧг пызя роклӧн чӧскыд дукыс. Сідзкӧ, выйсука рач вӧлі дась. Вылісяньыс банйӧма. Мам кыскывліс сійӧс пач водзӧ. И сысянь нӧшта нин заводитліс ӧвтны кутшӧмкӧ аслыспӧлӧс пӧтӧса дукӧн. Кӧдзалӧм бӧрас пуктывліс рачсӧ пызан шӧрӧ да шулывліс:
— Наӧй, чӧсмасьӧй. Талун ӧд, дитяясӧй, праздник.
Миянлы оз вӧлі, небось, ков тшӧктыны. Ӧта-мӧд вежмӧн заводитлім панясьны. Чӧв-лӧньсӧ торкліс сӧмын паньяслӧн рачӧ гольскӧм шыыс. Татшӧм чӧскыдторсӧ ми эгӧ нин сэтшӧм тшӧкыда сёйлӧй да корлім мамӧс нӧшта пӧжавны выйсука рачсӧ.
— Часлы, виччысьлӧй, — шулывліс сійӧ воча, — волас на праздникыс да сэки бара чӧсмасянныд.
Сэсянь ӧні на быттьӧ вом пытшкӧсӧс дэльӧдӧ выйсука рачлӧн чӧскыд кӧрыс.
Но буретш сійӧ кадсяньыс жӧ колис паметьӧ и мӧд, ме ногӧн кӧ, сідзжӧ зэв чӧскыд вӧлӧга йылысь казьтылӧм. Ог помнит, кымынӧд арӧс ме сэки тырті. Вӧлі тайӧ лым сылӧм бӧрын нин. Ми, зонпосни, ворсім ызгысь-бузгысь шор дорын, коді тулысъяснас визувтліс сикт шӧрті. Бура дыр келалім сапӧга кокъясӧн кӧдзыд ваас. Кынӧмъяс сюмавны кутісны. Сэки кодкӧ миян пиысь, ог жӧ нин помнит коді, шуис:
— Пыраламӧй миянӧ, талун мамным сісь картупельысь сӧчӧн пӧжаліс. Зэв ӧд чӧскыд.
— Коді нӧ сісь картупельсӧ пӧжавлывлӧ, — шуи ме, — йӧй кӧ тэ-а.
— А тэ видлы да вӧлисти сэсся падъяв, — вочавидзис меным ёртӧй.
И со ми араваӧн мӧдӧдчим сы ордӧ. Керкаас пырӧм бӧрын ныраным ӧвтыштіс кутшӧмкӧ зэв аслыспӧлӧс дук. Тайӧ и вӧлі сісь картупельысь сӧчӧн кӧрыс.
— Пуксьӧй, пуксьӧй, жӧникъяс, пызан сайӧ да медводз кӧмъяснытӧ эн вунӧдӧй пӧрччыны, — шыасис миян дінӧ ёртлӧн мамыс.
И со нин ми пукалам пызан сайын да зэв азымпырысь нятшкам-сёям чай сора йӧлӧн сісь картупельысь сӧчӧн. Збыльысь ӧд эз ылӧд ёртӧй. Кутшӧм чӧскыд вӧлӧма тайӧ сӧчӧныс. Эгӧ и тӧдлӧй, кыдзи быри сійӧ. А содтӧдтӧ корны, дерт жӧ, яндзим вӧлі. И бара петім шор дорӧ ворсны.
Рытланьыс нин гортӧ пырӧм мысти шыӧдчи радейтана Анись пӧч дорӧ:
— Пӧчӧ, а тэ кужан пӧжавны сісь картупельысь сӧчӧн? Талун видлі сійӧс да зэв тай чӧскыд вӧлӧма.
Анись пӧч сюся видзӧдліс ме вылӧ да чӧв олыштӧм бӧрын шуис:
— Сісь картупельтӧ ӧд колӧ ва му вывті келалӧмӧн чукӧртны. А миян, слабог, ид пызьыс на выйим. Сэсся ӧд и оз бур вӧляысь пӧжавны сісь картупельсьыд сӧчӧнтӧ. Няньыс нин, дитяӧй, уналӧн помассьӧ. А выльыс со кор на лоас.
Сэки, дерт, ме эг куж мӧвпыштлыны Анись пӧчлӧн тайӧ кывъяс йывсьыс. Эг куж бура донъявны найӧс. Ичӧт на вӧлі. Бӧрынджык нин гӧгӧрвои, мый збыльысь эз бур вӧляысь чукӧртлыны сэки тулыснас муяс вылысь арсяньыс кольӧм картупельсӧ да пӧжавлыны сыысь сӧчӧн. Сӧмын на некымын во сайын помассис ыджыд война. Вывті тшыгӧма олісны сиктсаяс. Ас няньыс кызвыныслы во гӧгӧр чӧж эз тырмывлы. Со и келалісны тулысъяснас сиктса войтыр картупель муяс вывті, чукӧртлісны сійӧс, мый эз веськав мешӧкъясӧ арнас. Дерт, сійӧ кынмӧм бӧрас вӧлі зэв небыд. Но ӧд мында сэні вӧлі крахмалыс. Весавлісны. Масьтылісны да косьтывлісны. А сэсся и пӧжавлісны сӧчӧн.
Эз ӧти тулыс тадзи вӧв. Ӧні ӧдвакӧ нин кодкӧ пӧжавлӧ сісь картупельсьыд сӧчӧнтӧ. Но сьӧкыд воясас буретш сісь картупельысь пӧжалӧм аслыспӧлӧс кӧра сӧчӧныс отсавліс уналы вуджны тувсовъя сьӧкыд кадсӧ да кутчысьны кок йылын. И мед жӧ колясны сы йылысь миян сьӧлӧмъясын медбур казьтылӧмъяс.
