СЬӦЛАЯС БӦРСЯ

Вӧравныд, дерт, абу кокни: унаысь кӧтасьлан, пӧсявлан, мудзлан, но помтӧм радлун шымыртӧ вӧралысьӧс сэки, кор удайтчӧ лыйны сьӧд дозмӧрӧс либӧ мудер тарӧс.

Торъя нин лӧсьыд вӧтлысьны сьӧлаяс бӧрся. Тайӧ сера пӧткаыс гулюысь абу ыджыд, но сюсь да тэрыб. Да и быть ковмӧ лоны сюсьӧн да тэрыбӧн, кор эмӧсь уна врагъяс: сьӧла бӧрся кыйсьӧны не сӧмын вӧралысьяс, но и туланъяс, ручьяс, варышъяс.

Мукӧд дырйи сійӧ жбыркнитас кок увсьыд, пуксяс коз йылӧ да дзебсяс сук лыс лапъяс костас — и он аддзы.

Гожӧмнас сьӧлаяс олӧны позтырӧн. Водз асывнас на мамыс нуӧдас ассьыс пиянсӧ вотӧса местаӧ, кӧні быдмӧны чӧд-чӧдлач. Найӧ шыръяс моз котралӧны турун пытшкӧд, велӧдчӧны корсьны сёян-юан.

Казяласны кӧ зверӧс либӧ мортӧс, пыр жӧ та йылысь сетӧны тӧдны ӧта-мӧдныслы. Мамыс чипӧстас, и сьӧлапиян ӧти здукӧн дзебсяласны. Он корсь! Дарӧм посниӧсь, тырмӧ, майбыръяслӧн, тӧлкныс.

Вочасӧн сьӧлапиян быдмӧны, лоӧны гырысьӧсь. Сэсся торйӧдчасны мам дінсьыс, кутасны овны-вывны ас кежас.

Арнас найӧ ёнджыка кутчысьӧны пувъя ягъясын.

Кор вотӧсъяс тырӧны лым улӧ, сьӧлаяслы ковмас кынӧмъяссӧ тыртны кыдз гаръясӧн, лежнӧг йывъясӧн, пелысьӧн.

Пуяс вылысь коръяс гылалӧм бӧрын сьӧлаяс бура локтӧны чипсан шыӧ. Вӧралысьяс чипсансӧ вӧчӧны кӧч да кролик лыысь, дозмӧр, петук бордъясысь, коз пу увъясысь. А коді оз сяммы ачыс лӧсьӧдны, позьӧ ньӧбны магазинысь.

Пуксян пу бокӧ, гоз-мӧдысь чипӧстан энь сьӧла гӧлӧсӧн: «ти-у-у-ти...» И, эм кӧ матын ай сьӧла, пырысьтӧм-пыр вочавидзас: «тии-тии-тиу-ти...» Эн вӧрзьы, регыд жбыркнитас-матыстчас, а то и котӧртас му кузя. Колӧ сӧмын кужны сьӧла моз жӧ чипсасьны. Дерт, он кӧ куж, лунтыр кӧть пукав, некод оз лок. Тыртӧг ковмас лэччыны гортӧ.

Кольӧм во ме вӧралі Дурака шор дорын. Уна тані пӧткаыс. Вӧрысь позьӧ аддзыны дозмӧрӧс и тарӧс, сьӧлаӧс и байдӧгӧс. Луныс сулаліс гудыр да зэра. Вель уна километр нин восьлалі пищальӧн тӧдса вӧрӧд, а вещевӧй мешӧкӧй дзик на тыртӧм. Зэра поводдянад и пӧткаясыдлы абу окота лэбавны, регыдик кежлӧ петаласны сёйны, а сэсся бӧр дзебсьӧны гырысь козъяс улӧ, кытчӧ оз веськав ва ни тӧв.

Рытъявылыс вои кыддза раскӧ. Гӧгӧр сулалісны еджыд кока пуяс. Зэрыс найӧс удитӧма нин мыськавны и кажитчисны сӧстӧмӧсь. Веськыд кыдзьяс пӧвстын тыдалісны некымын посньыдик коз пу, код тӧдас, кыдзи найӧ веськалӧмаӧсь татчӧ.

Бӧрйи орччӧн быдмысь кык кыдз, пукси шойччыны. Перйи зептысь ыргӧн чипсан, некымынысь чипӧсті.

Эг на удит босьтны киӧ пищальӧс, кыдзи кыліс пӧткалӧн лэбзьӧм шы, и месянь зэв матӧ му вылӧ пуксис сьӧла. Сійӧ видзӧдліс гӧгӧр, быттьӧ кӧсйис корсьны ассьыс пӧдругасӧ, сэсся заводитіс тэрыба кокавны пув тусьяс. Кокыштас, котӧртыштас водзӧ. Бара кокыштас, бара котӧртыштас. Ме йӧжгыльтчи пу бокӧ, ог вӧрзьы.

Со сьӧла дзик нин ме дінын. Зэв бура аддза сылысь ичӧтик гӧгрӧс синъяссӧ, дженьыдик гӧрба нырсӧ, тэрыба котралысь вӧсньыдик кокъяссӧ, голя увсьыс сьӧд пассӧ, кутшӧмъяс овлӧны сӧмын ай сьӧлаяслӧн.

Пукала да любуйтча збой пӧткаӧн, весиг вунӧді пищаль йылысь. Окота нюжӧдны киӧс, малыштны сійӧс небыдик гӧнӧдыс. Дыр на, колӧкӧ, нимкодяси, но сьӧла казяліс менӧ, ӧдйӧ лэбзис кыдз вылӧ.

Позис, дерт, сійӧс лыйны, но киӧй эз кыпты тайӧс вӧчны. Вывті нин сьӧлаыс кажитчис мичаӧн, донаӧн.

И ог жалит, мед лэбалӧ.