СТЕПАН ДА СТЕПАНИДА


Тӧдмасисны найӧ субӧта рытӧ культура керкаын гажа дискотека вылын. Таӧдз, дерт, эз нин ӧтчыдысь аддзысьлыны ӧта-мӧдныскӧд. Ӧд олісны ӧти посёлокын. Велӧдчисны ӧти школаын. Сӧмын Степан вӧлі некымын классӧн водзынджык Степанидаысь. Сійӧ удитіс нин помавны школа да дыркодь уджаліс автопредприяттьӧын слесарӧн. А Степанида буретш бӧръя экзаменъяс сдайтіс.

Код тӧдас, мый сэки найӧс кыскис ӧта-мӧд дінас. Но дискотека вылӧ пырӧм бӧрын Степанӧс быттьӧ кодкӧ нарошнӧ тойыштіс мышсяньыс да тшӧктіс видзӧдлыны Степанида вылӧ. И ӧні зон дугдывтӧг дзоргис нывлӧн лӧзсьыс-лӧз, ключ кодь сӧстӧм да пыдӧстӧм синъяс вылӧ, кодъяс сідзи и кыскисны ас дінаныс да кытчӧ весиг варччыны кужигӧн позис вӧйны.

Степанида казяліс жӧ Степанлысь вывті нин восьса, кутшӧмкӧ корана видзӧдлассӧ да сэсся ачыс зэв сюся да стрӧга видзӧдліс сы вылӧ. Гашкӧ, кӧсйис шуны, мый пӧ тэныд месянь колӧ. Но друг нывлӧн чужӧмбанъясыс ыпнитісны кумач рӧмӧн, и сійӧ лэдзис синъяссӧ. А сьӧлӧмыс морӧсас сідзи и кутіс чеччыны. Быттьӧ мыйыськӧ повзис. А вермас лоны, нимкодьысла, мый казялісны сійӧс.

Сэки зон и матыстчис ныв дінӧ:

— Ми, буракӧ, тӧдсаӧсь?

— Дерт, ӧти школаын велӧдчим да, — вочавидзис ныв.

— Збыль-збыль, кык во сайын на ме помалі школасӧ да помнита тэнӧ, — бара шуис зон, а сэсся ланьтыштліс да яндысьӧмӧнмоз содтіс: — Сӧмын нимтӧ вунӧді.

— Стёпаӧн гортын мам тай нимтӧ-а, — серӧктыштіс ныв.

— Тэ мый, збыльысь сералан? — дӧзмискодь зон.

— Сідзи шуӧны да, — ыдждӧдліс синъяссӧ ныв. — А тыр нимӧй Степанида. Ог тӧд, мыйла тайӧ важ нимсӧ меным кӧлалӧмаӧсь. Мам тай пыр казьтылӧ-а, пӧч нимнад пӧ шуим, мед пӧ шудаджык вӧлін олӧмас.

— Но ӧд и менӧ Степанӧн ыдждӧдлӧны, — нюмъёвтіс зон.

И сэки Степан да Степанида видзӧдлісны ӧта-мӧд выланыс да гораа серӧктісны. Весиг орччӧн сулалысьясыс бергӧдчылісны налань. Та бӧрын ныла-зонма сэсся рытывбыд эз вешйывны ӧта-мӧд дінсьыныс. Быттьӧ сё во нин вӧліны тӧдсаӧсь. И сёрнитісны восьсӧн. Висьтавлісны ас йывсьыныс став гусяторъяссӧ.

Код тӧдас, мый нӧшта кутіс кыскыны найӧс ӧта-мӧд дінас. Гашкӧ, Степанлӧн ас йывсьыс скупиник висьтасьӧмыс, кыдзи сійӧ батьтӧг-мамтӧг быдмӧма тьӧт дінас. Бать-мамыс, кор Степан ичӧт на вӧлӧма, неминучаӧ веськалӧмаӧсь, да тьӧтыс зонкаӧс дінас босьтӧма, кӧть аслас керка тыр челядь. И ӧні Степан ыдждӧдліс тьӧтсӧ мамӧн. А Степанида ӧтнасӧн жӧ быдмис мам дінас. Батьыс томӧн на кутшӧмкӧ висьӧмысь кувсьылӧма. И ӧні кыкнанныс быттьӧ жалитісны ёрта-ёртнысӧ сыысь, мый быдмисны сирӧтаяс моз, мый эз вӧвны налӧн чой-вокныс. Та бӧрын ныла-зонма торйӧн нин меліа видзӧдлывлісны ӧта-мӧд вылас.

А мӧд лунас вӧлі вӧскресенньӧ. Степанида вайӧдіс Степанӧс гортас:

— Мамук, тӧдмась. Тайӧ Стёпа жӧ.

А ачыс сэк кості нюммуніс.

— Лок, лок прӧйдит, — пыр жӧ вочавидзис Дарья яндысьысь зон вылӧ сюся видзӧдлігмоз. — Часлы, чай пузьӧда. Шаньгаяс пӧжалі и. Тыдалӧ, тӧдсьӧма, мый талун гӧсьт волас.

Мамыс тэрмасьӧмӧн муніс ноксьыны пачводз дорӧ. А Степанида сэк кості включитіс магнитофон, мыччис Степанлы фотокарточкаяс тыра альбом, кодӧс кутісны кыкнанныс видлавны музыка кывзігмоз да ас костаныс гажаа сёрнитігмоз. И зэв уна тӧдса сэні вӧлі ныла-зонмалӧн.

А Дарья пызансӧ дасьтӧм бӧрын керка ӧдзӧс восьтігмоз нин бергӧдчыліс Степанидалань:

— Но, дона нылукӧй, гӧститӧд том мортсӧ, а ме сэк кості суседка ордӧ петала.

Сэсянь Степан быд лун пондіс волывлыны Степанидаясӧ. Дарья, шмонитігмоз-ӧ, збыльысь-ӧ, кутіс нин ыдждӧдлыны зонмӧс жӧникӧн. И збыльысь, гожӧм помланьыс ныла-зонма шуисны гижсьыны. Степан вуджис овны Степанида ордӧ. Тьӧт ордас дзескыд жӧ вӧлі-а. Да и тьӧтыслы лои нимкодь, мый эз сэтшӧм дыр корсьысь да аддзис ассьыс пӧвсӧ, мый сэсся оз нин ков сы вӧсна ёна майшасьны, мед сэсся том гозъя велӧдчасны овны ас кежысь. Сэтчӧ жӧ и Дарьяыс ыджыд пыдди на вылын коляс. Пикӧ оз вошны.

А сэк кості Степанлы воис военкоматсянь повестка. Буретш свадьба коймӧд лунас сылы колӧ вӧлі мӧдӧдчыны армияӧ.

Степанида да Дарья та дырйи сьӧлӧмнас эз кутны инасьны. Дарья весиг шулывліс, гашкӧ пӧ, Степанлӧн армиясьыс воӧм бӧрын нин свадьбуйтанныд. Быдсямаыс пӧ ӧд на вермас лоны кык вонад. Но Степанида сэтшӧм стрӧга видзӧдліс мам вылас, мый мӧдыс пыр жӧ тшӧкмуніс да сэсся водзӧ эз нин казьтывлы та йылысь.

Свадьбаӧдзыс Степан да Степанида садитісны горт дораныс пелысь да ниа, мед пӧ быдмӧны да казьтылӧны миян ӧтлаасьӧм йылысь, мед пӧ унджык шуд вайӧны тайӧ керкаыслы. А сэсся ныла-зонма войбыдъясӧн шӧпкӧдчисны ас костаныс.

— Тэ сӧмын виччысь менӧ. Эн шогсьы ёнасӧ. Ме бӧр локта. Нинӧм мекӧд оз ло, — шулывліс Степан.

— Кытчӧ нӧ ме тэтӧг, донаӧй, — вочавидзліс Степанида. — Сӧмын тшӧкыдджыка гиж. Мед менам сьӧлӧмӧй эз сэтшӧма пессьы. Тэтӧг ӧд ме кула гажтӧмысла.

Аслас тайӧ кывъяс бӧрас сідзи и дзӧвкъялісны ковтӧм синва войтъясыс. Степан меліа малыштлывліс мусуксӧ зарни юрсиӧдыс, видзчысьӧмӧн чышкавліс нывлӧн бан бокысь синвасӧ, окаліс лӧз синъяссӧ, бандзибсӧ, пӧсь вомдоръяссӧ. И коркӧ асывводзланьыс нин найӧ унмовсьлісны.

Гашкӧ, сы вӧсна, мый Степанлы коймӧд лунас колӧ нин вӧлі петны туйӧ, и свадьбаыс эз ёна кыпыд вӧв. Кӧть эськӧ Степанлӧн да Степанидалӧн ёртъясыс дугдывтӧг зілисны гажӧдны пызан сайын пукалысьясӧс. И тешкодь тостъяс висьтавлісны, и кутшӧмкӧ зэв аслыспӧлӧс сьыланкывъяс нюжӧдлісны, и сиисны том гозъялы овны сё да унджык арӧсӧдз да керканысӧ челядьӧн тыртны. А бӧрын помтӧг йӧктісны. Но Степан да Степанида сӧмын корсюрӧ нюмъёвтлісны гажӧдчысь гӧсьтъяслы, окасьлісны, а сэсся дугдывтӧг видзӧдісны ӧта-мӧд выланыс да мый йылысь кӧ шӧпкӧдчисны ас костаныс ки на ки кутчысьӧмӧн. А медбӧрын, кор гӧсьтъяс ылалісны гажас, жӧника-невеста тӧдлытӧг чеччисны пызан сайысь да петісны орчча жырйӧ, мед ас костаныс нӧшта сёрнитыштны. Гӧсьтъяс гӧгӧрвоисны жӧ, мый эз уна кад коль том гозъялы ӧтлаын олыштны да вочасӧн разӧдчисны.

Коймӧд асывнас Степанида да Дарья, том гозъялӧн ёртъясыс колльӧдісны Степанӧс автобус вылӧ. Степанидалӧн бӧръя узьтӧм войяс вӧснаыс да шогсьӧмлаыс вӧлі вӧйӧмаӧсь син гуранъясыс. Сійӧ эз казяв весиг, кыдзи матыссаясыс, ёртъясыс кутыштісны нылӧс пельпомӧдыс, такӧдісны. Эн пӧ шогсьы, нинӧм пӧ оз ло тэнад верӧсыдкӧд. А ачыс, ӧні нин том гӧтыр, синъяссӧ вештывтӧг видзӧдіс Степан вылӧ да друг уськӧдчывліс сылӧн морӧс вылас. Мӧдыс меліа малаліс Степанидаӧс да дугдывтӧг шуаліс:

— Эн бӧрд, менам донаӧй. Тэ кӧ шогалан, и меным шог. Эн пов, ставыс лоӧ бур. Локта, бӧр локта. Он и тӧдлы, кольӧ кадыс.

Медбӧрын Степанида зэв топыда кутліс Степанӧс да синвасӧ чышкалігмоз кутіс шуавны:

— Гиж, гиж тшӧкыдджыка. А ме тэнӧ пыр кута казьтывлыны.

Сэсся нӧшта на мыйкӧ кӧсйис шуны, но гӧрддзасис горш діныс. Степан медбӧръяысь кутліс-окаліс Степанидаӧс да тэрмасьӧмӧн пуксис автобусӧ, коді лӧсьӧдчӧ нин вӧлі вӧрзьыны.

— Ой, мамук, сьӧлӧмӧй мый водзын кӧ доймӧ. Чайта, да ог нин ме аддзыв ассьым Степанӧс, — шуаліс сэки Степанида мамыслы гортас мунігӧн.

— Эн сӧр нинӧм абусӧ! — пыр жӧ торкис сійӧс Дарья.

— Мыйла нӧ ме сӧра, — дӧзмискодь ныв. — Сьӧлӧмыд ӧд кылӧ. Весьшӧрӧ сійӧ оз ёнты.

Но век жӧ вочасӧн Степанида лӧнис лов вылас. Сэсся и верӧссяньыс кутісны ӧта-мӧд бӧрся письмӧяс воавны. А том гӧтыр пыр жӧ гижліс воча кыв. Тшӧктіс видзны асьсӧ. Коркӧ ӧти письмӧын юӧртіс, мый налӧн чужас пи. Степан та бӧрын кутіс казьтывлыны, мед оз ёна шогсьы сылӧн муса гӧтырыс, мед чужтас дзоньвидза да збодер кагаӧс. Коркӧ и ачыс локтас. Ӧд эз нин коль уна служитны.

Но друг дугдісны воавны Степансянь письмӧясыс. Сэки и шай-паймуніс том гӧтыр. Ылі лунвылын воюйтісны. Киссис вир. Кулісны салдатъяс. И Степанида аслас нывбаба сьӧлӧмӧн кыліс нин, мый верӧссӧ сылысь сюйисны сійӧ адас да та вӧсна эз удит ас кадӧ гижны воча кывсӧ.

...Степан и збыльысь веськаліс воюйтны гӧраясӧ. Дерт, босьтісны сэтчӧ доброволечӧн. Но ӧд он жӧ кут ӧткажитчыны, кор тэнад ёртъясыд шуисны мунны, а тэ быттьӧ мыйыськӧ повзин. Кыдзи нӧ сэсся та бӧрын налы синмас кутан видзӧдны да асьтӧ мортӧн лыддьыны. Со и веськаліс мукӧдъяскӧд тшӧтш вир кисьтанінӧ. А гортсаяслы та йылысь сідзи и эз юӧрт, мед весьшӧрӧ эз шогсьыны. Чайтіс, сыкӧд ставыс лоас бур. Сьӧлӧм бердас пыр кутіс Степанидалысь фотографиясӧ, коді и отсалас сылы кольны ловйӧн. Унаысь ветлывліс боевӧй операцияяс вылӧ. И нинӧм эз лолы сыкӧд. Лун-мӧд мысти сылы колӧ вӧлі мӧдӧдчыны гортас отпускӧ. Сійӧс сетісны бура воюйтӧмысь.

Сэки и пырис налӧн командирыс:

— Но мый, ёртъяс, дасьтысьӧй. Колӧ колльӧдны груз тыра машинаяс орчча посёлокӧ.

Сэсся бергӧдчыліс Степанлань:

— А тэ верман шойччыны. Тэнӧ огӧ нин босьтӧй. Лӧсьӧдчы гортад ветлігкежлад.

Степанлӧн пыр жӧ ыпнитліс чужӧмыс:

— Оз ков менӧ омӧльтны, капитан ёрт. Кытчӧ ёртъясӧй, сэтчӧ и ме. Ӧд мыйта накӧд ӧти пызан сайын роксӧ лои панялӧма. Ветла медбӧръяысь, сэсся и гортӧ.

— Кыдзи кӧсъян, — зумыша вочавидзис командир. — Ме ӧд тэнӧ ог невӧлит...

Степанлӧн век жӧ ёнтыштліс сьӧлӧмыс. Збыльысь, гортӧ нин колӧ лӧсьӧдчыны. Но и ёртъяссьыс эз вӧв лӧсьыд. И ӧні сійӧ надейтчис, мый Степанидалӧн фотографияыс, кыдзи бӧръяӧдзыс вӧлі, сідзи и ӧні, видзас салдатӧс пуляысь, да регыд сійӧ веськалас гортӧ. Гашкӧ, сы вӧсна, мый зэв ёна эскис аслас кӧсйӧмыслы, тайӧ пӧрйӧ сійӧ быттьӧ эз нин ёна видзчысь. Чайтіс, ставыс лоӧ лючки-ладнӧ.

И со бӧр бергӧдчисны. Эз нин вӧв ылын асланыс частьӧдз. Степанлӧн тайӧ кадас друг сувтіс син водзас войвывса посёлокыс, Степанидалӧн дона мыгӧрыс, матыссаясыс да ёртъясыс. Сійӧ туй кузя восьлалігмоз нюмъялӧмӧн мӧвпаліс, кыдзи лыда лунъяс мысти воас гортас, кутлас муса гӧтырсӧ, коді регыд мысти ваяс сылы пиӧс, и найӧ сэсся кутасны овны воддзасьыс на шудаа. Тайӧ мӧвпъяс бӧрас Степан нимкодьысла куньтыраліс синъяссӧ да эз аддзы нинӧм ас гӧгӧрыс.

Та вӧсна, гашкӧ, сійӧ неуна сёрӧнджык кыліс командирыслысь горӧдӧмсӧ, мый водзын засада. Но буретш тайӧ некымын здукыс и пӧръялісны Степанӧс. Сійӧс кыйис снайпер. Танкъясӧн да машинаясӧн лойӧм туй вылӧ пӧригӧн Степанлӧн син водзас тӧкӧтьӧӧн прӧйдитіс сылӧн став дженьыд на олӧмыс, медбӧрын вуджӧртіс и Степанидалӧн мыгӧрыс, сылӧн лӧзсьыс-лӧз повзьӧм синъясыс, кодъяс сэтшӧма корисны видзчысьны верӧссӧ пуляысь. И Степан аслас кусны нин заводитӧм вежӧрнас сёрмӧмӧн гӧгӧрвоис, мый медбӧръяысьсӧ эзджык видзчысь, мый ачыс мыжа таысь. Ак эськӧ кутшӧм окота на аддзывны гортсӧ, муса гӧтырсӧ! Ӧд сійӧ сэтшӧма виччысис, кор бӧр мӧдӧдчас чужанінас. Но нинӧм нин некодлы эз удит шуны Степан. Сӧмын ӧтка синва моль гӧгыльтчис сылӧн чужӧм кузяыс...

Сэк кості сылӧн ёртъясыс кутісны шырны-лыйлыны туй бокын сулалысь кустъяссӧ. Но ӧд найӧ, кодъяс дзебсьылісны сэтчӧ, удитісны нин вешйыны.

— Экма, — сӧмын шуис командир. — Весьшӧрӧ сійӧ муніс тайӧ пӧрйӧ миянкӧд. Аски сылы гортас нин колӧ вӧлі мӧдӧдчыны.

...Кор усис няйт туй вылӧ Степан, Степанида буретш вӧлі мыйкӧ вурӧ аслас кынӧмын на пессьыс быдтасыслы. И друг мыйыськӧ коркӧя моз шогӧдіс сійӧс. Бара кутіс чеччыны сьӧлӧмыс. И кортӧм синва войтъяс сідзи и кутісны лэччыны бан бокӧдыс.

— Мый нин лои? — повзьӧмпырысь шыӧдчис сы дінӧ Дарья.

— Ог тӧд, мамук. Но мыйлакӧ, зэв сьӧкыд меным. Эз-ӧ мыйкӧ ло Степанкӧд? Ок кутшӧма доймӧ морӧсӧй. Кодкӧ быттьӧ сідзи и йирӧ менсьым сьӧлӧмӧс, — тадзи воча лыддьӧдліс Степанида мамыслы. А сійӧ меліа малаліс нывсӧ да шуаліс, мый тайӧ ичӧтыс вӧрӧ сылӧн кынӧмын да сы вӧсна сьӧкыд.

Медбӧрын Степанида унмовсис. И вӧтасис Степанӧс. Быттьӧ мунӧны дзоридзьясӧн тырӧм видз вывті кыкӧн. Кутчысьлӧны-окасьӧны. Сералӧны мый вылын кӧ. Дугдывтӧг мыйкӧ висьталӧны ӧта-мӧдныслы. Сэсся Степаныс быттьӧ и шуӧ:

— Стёпа, ме ӧд муна тэ дорысь.

— Кытчӧ нӧ тэ мунан? — повзьӧм гӧлӧсӧн шыасьӧ сы дінӧ Степанида.

— Муна, муна век кежлӧ. Эн нин сэсся менӧ виччысь...

И друг вошис Степаныс. Ру моз пакталіс и ставыс. Котралӧ Степанида видз вывті, горзӧ Степанӧс, а сійӧ оз шыась.

Сэк жӧ и садьмис Степанида, а сійӧс мамыс малалӧ:

— Мыйкӧ лёктор, тыдалӧ, вӧтасин? Зэв тай ёна ымзін да горзін-а.

— Степанӧс вӧтаси, — вочавидзис синва сорӧн нылыс. — Муніс, дзикӧдз муніс сійӧ ме дорысь. Збыльысь лои мыйкӧ, тыдалӧ, менам мусуккӧд.

— Эн на шогсьы нинӧм абусьыс, — воча шуис мамыс, кӧть эськӧ и аслас сьӧлӧмыс сідзжӧ чеччыны кутіс нылыслысь шогалӧмсӧ кывзӧм бӧрын.

...Вежон-мӧд мысти Степанӧс вайисны гортас цинкӧвӧй гортйын. Степанида сэк кості куйліс нин больничаын. Код тӧдас, кыдзи прӧйдитісны Дарьялӧн тайӧ сьӧкыдсьыс-сьӧкыд лунъясыс. Аттьӧ, бур йӧзыс отсалісны колльӧдны медбӧръя туйӧ да дзебны Степанӧс.

А Степанида срокысь водз чужтіс зонкаӧс. Кутшӧмкӧ ногӧн сійӧ век жӧ тӧдмаліс, мый сылысь медся мусасӧ да медся донасӧ вайисны гортйын. И некор нин сэсся оз аддзыв ассьыс Степансӧ ловйӧн. Ок кутшӧм шог сэки вӧлі Степанидалы. Дась вӧлі мунны тайӧ свет вывсьыс. Кодлы нӧ ӧні колӧ сылӧн олӧмыс, оз кӧ ло орччӧн меддона да медколана мортыс. Некымын лун том нывбаба вӧлі сы ни садь. Врачьяс ӧні тышкасисны и мамыслӧн, и пузчужӧм пиыслӧн олӧм вӧснаыс. Коркӧ, некымын вежон мысти, кор Степанида воис ас садяс, корис петкӧдлыны кагасӧ. Видзӧдліс сы вылӧ да бара ёнтыштіс сьӧлӧмыс. Дзик ӧд батьыслӧн кодь и синъясыс, и чужӧмыс, и нырыс. А мӧдыс кыдзи тай бӧрддзас. И гӧгӧрвоис сэки Степанида, мый таысь муса мортыс сылы свет вылас оз ло. Колӧ овны да быдтыны сійӧс. Тайӧ нэриник на зонкаыс и лоас верӧс йывсьыс меддона казьтыланторйӧн. И шуас сійӧс Степанӧн жӧ.

Тӧлысь-мӧд мысти том мам аслас ичӧтик Степаныскӧд воисны гортаныс. Дарья муртса эз йӧймы тайӧ кадас. Со ӧти шой тай вайисны эсійӧ мустӧм война вывсьыс. А сыысь кындзи ӧд кык шой на вермис лоны. Бур, мый кыліс Енмыс сылысь кевмысьӧмъяссӧ. Быд лун Дарья ветлывліс больничаӧ видлыны нывсӧ да внуксӧ. И гортас воӧм бӧрын дугдывтӧг кевмысис, мед кӧть нин сылӧн ӧні кык меддона лолыс ловйӧн колясны. И со найӧ ловъяӧсь да дзоньвидзаӧсь гортанысӧсь.

Степанида пыр жӧ шыӧдчис мам дінас:

— Мамук, ветлам аски Степанлӧн гу вылас. Ловйӧн да кулӧмӧн кӧ эг аддзыв, кӧть гу выв мусӧ окышта.

Дарья нинӧм эз шу. Мӧд лунас водз чеччис, пӧжасис. И мама-ныла асланыс ичӧт быдтасыскӧд мӧдӧдчисны посёлоксайса шойна вылӧ.

Мыйӧн Степанида аддзис кӧрт креста гусӧ, а крест вылас Степанлысь армейскӧй паськӧма фотографиясӧ, сідзи и лигышмунісны кокъясыс. Сійӧ уськӧдчис гу вылас да кутіс ырӧбӧн бӧрдны. Дарья сулаліс орччӧн, кутіс кияс вылас ичӧтик Степанӧс да сідзжӧ чӧла чышкаліс синвасӧ. Сылӧн ас кадӧ бӧрдсьӧма нин. Мед нылыс бӧрдыштас, синванас став шогыс да омӧльыс сы пытшкысь петас...

Бӧрсӧ мама-ныла кокниджык нин сьӧлӧмъясӧн чӧла восьлалісны гортаныс. Нӧшта ӧтчыдысь лои казьтыштӧма налы зэв дона мортӧс. Мый сэсся вӧчан, сідзи кӧ артмис. Сійӧ, дерт, оз нин ло. А сылӧн быдтасыс со ловъя. Сы вӧсна сэсся тӧждысьны-пессьыны ковмас. Сідзи тай олӧмас артмӧ.

Посёлоксаяс накӧд паныдасигӧн видзчысьӧмӧн да кыдзкӧ торйӧн нин вежавидзӧмпырысь чолӧмасисны, жалитігмоз видзӧдлывлісны Степанида вылӧ. Абу пӧ тай кузь шудыс вӧлӧма тайӧ кык сирӧтаыслӧн.

А сэк кості и шоныд лунъяс воисны. Степанида ӧтчыд петаліс сылӧн Степанкӧд садитӧм пуяс дорас да казяліс, мый пелысьыс пуркйӧ-быдмӧ, а ниаыс косьмыны кутӧма. Висьталіс та йылысь мамыслы.

— А, дерт, сідзи, — ньӧжйӧник вочавидзис Дарья. — Пуыд ӧд ловъя лов. Сідзжӧ гӧгӧрвоӧ. Степаныд ӧд сійӧс садитліс. Муніс сылӧн лолыс миян дінысь. Со сылӧн ниаыс шогсьӧмысла тшӧтш кулӧ. А мый сэсся вӧчан. Век кӧть шогсьы. Колӧ и водзӧ олӧм йылысь мӧвпыштлыны.

Степанида дивитӧмпырысьмоз видзӧдліс мам вылас. Но нинӧм эз шу. Гӧгӧрвоис, мый сійӧ кутшӧмакӧ, гашкӧ, и прав.

Арнас Степанида ветліс Изъя шор бокӧ да вайис сэтысь ичӧтик ниа пу. Шуис мамыслы, мед пӧ менам пи ним кузя быдмӧ да бать йывсьыс казьтыланторйӧн лоӧ.

Коркӧ тӧвнас нин Дарья видзчысьӧмӧнпырысь юаліс нылыслысь:

— Мый сэсся сідзи и кутан ӧтнадӧн кӧкуйтны. Тэ ӧд том на. А детинаыдлы бать колӧ. Со мыйта посёлокас том мужичӧйыс, оз на эськӧ ӧти тэ вылӧ видзӧдлы.

Но Степанида медводзсӧ нинӧм эз шу, а сэсся бара друг виччысьтӧг бандзибъяс кузя кутісны гӧгыльтчыны кортӧм синва мольяс. И сійӧ синвасӧ чышкалігмоз да сыркъялігмоз вочавидзис мамыслы:

— Оз ков меным некод. Мыйӧн аддза аслам верӧс арлыда мужичӧйӧс, пыр жӧ Степанӧй сувтӧ син водзӧ. Сэтшӧм сӧстӧм, сэтшӧм рам да корана синъяса. И ог кӧсйы ме сылысь нимсӧ вузавны. А ичӧтик Степанӧс асьным быдтам.

Сідзи и олӧны ылі войвывса посёлокын, ӧти керкаын куимӧн: Дарья, Степанида да пӧгибнитӧм Степанлӧн Степан пиыс.


Гижысь: 
Гижӧд
Степан да Степанида
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1