СКӦР, ПЕТУК ДА КУРӦГЪЯС
Ӧні ог нин помнит, коді миян сикт горулын видзис курӧгъяссӧ. Сідзкӧ, сійӧ и чӧсмасис курӧг колькъясӧн. А менам некор оз вун челядьдырся ӧти серпас. Ми Тольӧ воча воккӧд чеччалігмоз каям вадорсянь. Лыа туй вылын кокасьӧны курӧгъяс. А накӧд орччӧн котсьӧ гӧрд сорса ыджыд петук. Тыдалӧ, миян чеччалӧмыд эз во сьӧлӧм вылас петукыдлы. Друг сійӧ кутіс швачӧдны борднас да гораа котсьӧмӧн уськӧдчис миян вылӧ. Сідзи и кӧсйис кокыштны кокнымӧс. Ми бӧрдтӧдз повзим да кутім котӧртны водзлань. А петукыд вӧтчӧ миян бӧрся. Кыпӧдчылас борд вылас, гораа горӧдас да бара миян бӧрся котӧртӧ. И некыдзи ӧд повзьӧмвывсьыд огӧ удитӧй сыысь пышйыны. Сы бӧрын эг ӧтчыдысь вӧтасьлы скӧр петуктӧ да пыр повзьӧмпырысь садьмывлі. Сэтшӧма мӧрччис тайӧ серпасыс меным.
Но курӧгъястӧ да петукъястӧ сэки эз сӧмын торъя йӧз видзны. Ӧтчыд бать нуӧдліс менӧ Ервасьдор грездӧ. Ме шензьӧмпырысь аддзи грезд шӧрсьыс зэв джуджыд тын, кодӧс вӧлі вӧчӧма вӧсни ньӧръясысь. Тыныс вӧлі сэтшӧм топыд, мый пырыс нинӧм эз тыдав. Бать сэки меным и висьталіс, мый тані пӧ курӧг керка, видзӧны курӧгъясӧс да петукъясӧс. Сійӧн и джуджыда вӧчӧмаӧсь тынсӧ, мед тайӧ гортса пӧткаясыс эз вермыны бокӧ лэбзьыны. Курӧгъясыд да петукъясыд, дерт, оз лэбавны. Но сійӧ жӧ петукыд кодлыкӧ грӧзитчигӧн вермас морт судта потшӧс вылад кыпӧдчыны. Со и вӧчӧмаӧсь джуджыд тынсӧ.
Вӧлі тайӧ курӧг керкаыс Калинин нима колхозлӧн. Кыдзи помнита, уна во сэні видзис тайӧ гортса пӧткаяссӧ миян Ивадорысь Укол Васьӧ Анна. А менам бать зілис колхозас завхозӧн. Быд рыт Укол Васьӧ Аннаыд вайліс миян гортӧ ведра тыр кольк. Сэсся кыкӧн батькӧд найӧ лыддьылісны-артавлісны колькъяссӧ да гижлісны накладнӧй кабала. Бать пыртліс кольк тыра ведрасӧ гӧбӧчӧ да стрӧжитліс миянӧс, мед эгӧ лысьтӧй вӧрзьӧдны. Но ми и сідз вӧлі тӧдам, мый тайӧ колькйыс абу миянлы вылӧ. Кольк сёйысьыд Паль гӧра вылад вӧлі и сідз тырмӧ. Инавлісны сійӧс детдомӧ, столӧвӧйясӧ, лавкаясӧ.
А удждон босьтӧм бӧрын миянӧ пыравлісны зептаныс сулеяа колхозса механизаторъяс мыськыштны нажӧткасӧ. Нуръясьны грездад вӧлі некӧн. Найӧ, дерт, тӧдісны, мый Сивер Илля ордад капуста бекарысь ӧтдор гӧбӧчас и кольк ведра эм, кодӧс эз на удитны нуны. Бать торйӧдліс налы кымынкӧ колькйӧн, пасйыліс торъя кабалаӧ. Гӧсьтъясыд корлывлісны пызан сайӧ и батьӧс, но сійӧ некор эз пуксьыв накӧд. Тайӧ йӧзыс ӧд уна лун-вой асьнысӧ жалиттӧг уджалісны да удждоннысӧ и мыськӧны. Дзибыртасны водка румкатӧ, чепӧльтасны сьӧд нянь тор да уль колькнас и сораласны. Сэсся ас костаныс мый йылысь кӧ гораа варовитӧны.
Сідзи ме дыркодь эг бура тӧдлы уль да жаритӧм кольклысь кӧрсӧ. Сьӧмтӧ колхозад сэки этша на сетлісны да кольк вылад сійӧ оз вӧлі вичмы. Сійӧн чӧсмасьлісны сӧмын найӧ, кодъяс видзлісны гортаныс курӧг-петукӧс. Векджык порог уланыс вӧліны клеткаясыс. Пыран на ордӧ да пыр и кылан тайӧ гортса пӧткаыслысь аслыспӧлӧс чорыд дуксӧ.
А совхоз котыртӧм бӧрын курӧгтӧ дугдісны видзны. Совхозад ӧд няньтӧ эз нин вӧдитны. А гортса пӧткатӧ ӧд колӧ мыйӧнкӧ вердны. Со и шуисны, абу пӧ таысь ыджыд выгӧдаыс. Ог жӧ ӧні тӧд, уна-ӧ барыш вайлывліс курӧг фермаыс колхозлы. Но мыйтакӧ сьӧм, дерт, сетліс колхозникъяслы неуна юклӧм могысь. И эз сӧмын курӧг фермаӧн нимавлы Калинин нима колхозыд. Быдтылісны сэні и сьӧд сэтӧр, и гортса оз, и помидор, коді гӧрдӧдлывліс сэсся пемыдінын. Видзлісны и ыжъясӧс. Дженьыда кӧ, унаторйӧ босьтчылісны тайӧ овмӧсас. Ыджыд водзмӧстчӧм петкӧдліс колхозса сэкся председатель Изосим Александрович Коюшев. Сійӧ вӧлі зэв корсьысьысь мортӧн да пыр зілис кутшӧмкӧ выльтор пыртны. Ӧнӧдз на тайӧ мортсӧ сиктса важ йӧз бур кывйӧн казьтылӧны.
А талун и карын, и сиктын курӧг кольктӧ ньӧб да сёй мыйта колӧ. А меным корсюрӧ ӧні на волӧны паметьӧ миян бӧрся вӧтчысь скӧр петукыс да Ервасьдорысь джуджыд тын сайын курӧг керкаыс. Со и скӧр петукъястӧ да сы кодь жӧ скӧр йӧзӧс ӧнӧдз ог радейт. А курӧг колькъяснад кӧть челядьдырйи и эз удайтчывлы ёна чӧсмасьны, но ӧні окотапырысь сёя сыысь вӧчӧм яеснича.
