СКИРЛЫ-СКИРЛЫ


Коркӧ ӧти деревняын олісны старик гозъя. Челядьыс абу вӧлӧма налӧн. А пӧрысьӧсь нин, да и керканыс важ нога, сьӧд. Мый сэсся сэки вӧчан? Некытчӧ вӧлі нажеткаяс вылӧ ветлыны, тӧвнад уджыд абу, пыр гортын пукалӧны. Но, а пач колӧ ломтыны быд лун, мед керкаыд шоныд вӧлі.

И песныс бырны кутіс. Кӧзяйкаыс и шуӧ мужикыслы:

— Кӧзяин, сэсся ӧд песным помасьны кутіс, колӧ ветлыны да вайыштны.

Вӧв ни нинӧм налӧн эз вӧв. Даддьӧн и вайыштлӧны мыйтакӧ, увъяс да мыръяс да.

Мужик сӧгласитчӧ:

— Дерт, колӧ, кушӧдз ӧд он бырӧд. Колӧкӧ, кӧдзыд лоӧ, да сэсся он вермы вайнысӧ. Вай ме талун и ветла.

— Ветлы, ветлы.

Гӧтыр вердыштіс кӧзяинсӧ, пач ломтыштліс да. Мужик вӧрӧ муніс, чер босьтіс да. Вӧрӧ муніс да, дерт, сувтса пу эз пӧрӧд, да оз и вӧлі важӧн пусӧ пӧрӧдныс старайтчыны. Пӧрӧм пу лӧпъяссӧ вӧлі вайыштлӧны. Сійӧ сэтӧн перйышталіс лӧпторъяс, даддьӧ тэчис. Но ӧтик вож, буракӧ, кузьджык ли мый ли вӧлӧма, оз ладмы. Усьӧ, оз ӧшйы.

— Час, тайӧс керышта.

Керыштны кӧсйис, видзӧдӧ — ош локтӧ. Локтӧ дай шуӧ:

— Дедушко, эн керав, тайӧ ӧд меным сгӧдитчас!

— Мыйла тэныд тайӧ колӧ? Тайӧ увйӧн миян шуӧны. Мый тэ тайӧн керан?

— А ме ачым тӧда, ме тайӧс ог сет.

А мӧдыс шуӧ:

— Керышта шӧри, даддьӧ пукта да нуа.

Но ош сэтчӧ лапасӧ сюйӧ да оз сет увсӧ босьтны. А увйыс ыджыд, пожӧм ли, коз ли. Дерт, кӧнкӧ, пожӧм. Дедыд ырыштчис керыштны, а мӧд кватитіс увтӧ дай буретш сылы и веськаліс лапаад, ошкыдлы. Лапаыд уси сэтчӧ. Но мый? Лапа, дерт, уси, дай вир кутіс петны. Ош повзис доймӧмсьыс, равӧстіс, бергӧдчис, шыбитчис бӧрвыв дай вӧрланьыс гӧнитіс. Старик повзис жӧ:

— Пакӧсьт тай лои.

Но ош лапатӧ сё-таки эз коль, — мый вылӧ кӧ пӧ сгӧдитчас, нинӧмторйыс гортаныс эз вӧв да.

Нопйӧ сюйис ош лапатӧ, дадь кӧвйӧ кутчысис, ӧдйӧджык сэтысь пышйис деревняӧ, гортӧ локтіс дай висьталӧ гӧтырыслы:

— Ме ӧд талун тэныд вайи, тӧдан мый?

Мӧдыс шуӧ:

— Мый нӧ сэтшӧмыс?

— Кык пестӧ вайи дай мӧдтор на вайи, ош лапа. Гӧнсӧ кушты, меным кепысь вӧч гӧнсьыс. Кучиксӧ пӧрччан, кулян да бара миянлы добра. Пыр жӧ паччӧр дорад пукалан, паччӧрыд пӧсь, сэтчӧ улысаным пондам тайӧс вольсавны. А яйсӧ пуам да сёям.

Гӧтырлы быттьӧ эз кодь лӧсьыд ло; мый пӧ татшӧм делӧясӧ кутчысян. Мыйкӧ эз кодь сьӧлӧмыслы ёшкы. Но ладнӧ.

— Ме пач ломта, а тэ вай гӧнсӧ кушты.

Гӧн гӧтыр нетшкис, а мужик кучиксӧ кулис, петаліс песла, кӧть и рытсёр вӧлі, пач ломтіс и пуны пуктісны ош лапатӧ.

Важӧн ӧд чугунъясыд эз на вӧв, ас вӧчӧм сёй гырничын пусьылісны. Сэтчӧ и пуктісны ош лапатӧ, кучиксӧ мужик ӧдйӧджык паччӧр дорас и вольсыштіс.

— Но, пуксьы ӧні.

Мӧд печкан босьтіс, ош гӧнтӧ кӧрталіс и печкыны пондіс сэтӧні. Мужик пукалӧ пачводз дорын, видзӧдӧ ош лапа пусьӧм. Виччысьӧны ош яй сёйны. Яйыс зальзьӧ сэн, ошлӧн ӧд яйыс госа.

А ош мунӧма вӧрӧ, гортас, липа пуысь кок дай кыдз пуысь кӧстыль вӧчӧма. Оліс-оліс вӧрын, кок кӧрталіс, кӧстыль босьтіс дай думыштчис:

— Неужели ме тайӧ старикӧс тадз прӧстита? Ветла да асьсӧ мыйкӧ керта. Тӧдмала первой, кытӧн олӧ да.

Вой лоис, старик гозъя эз на удитны ужнайтныыд, а ошкыд локтӧ нин.

Деревняыс эз вӧв ёна ыджыд, гашкӧ, керка вит-квайт вӧлі и кык пон толькӧ кӧнкӧ. Старикыд пондіс кывны, кодкӧ сьылӧ:


— Скирлы, скирлы.

Ме локта липӧвӧй кока

Да березовӧй кӧстыля,

Став деревня узьӧ,

Ӧтик баба олӧ,

Менам кучик вылын пукалӧ,

Дай менсьым гӧнӧс печкӧ,

Менсьым яйӧс пуӧ.


Старик нин вӧлі пӧлать дорӧ кайӧма да нёровтчыштӧма, но сьылӧмтӧ кыліс, гӧгӧрвоис: делӧыд ладтӧм, кодкӧ, кылӧ, ладтӧг сьылӧ.

— Старука, тэ кылін-ӧ?

Мӧдыс шуӧ:

— Кылі, кодкӧ тай сьылӧ.

Кыштым-каштым старик чеччис, старукалы шуӧ:

— Тэ вай пасьтась да пыр гӧбӧчад!

А ош нин матысмис дай бара шуӧ:


— Скирлы, скирлы.

Ме локта липӧвӧй кока,

Березовӧй кӧстыля,

Став деревня узьӧ,

Ӧти баба олӧ,

Менам кучик вылын пукалӧ,

Да менсьым гӧнӧс печкӧ,

И менсьым яйӧс пражитӧ.


Но мый керны?

— Вай сарапантӧ пӧрччы!

Пыраліс гӧбӧчас, зэв ӧдйӧ идзас кольта петкӧдіс. Гӧтырыслысь сарапансӧ сэтчӧ сюйис, чышъянӧдіс кольтатӧ и ӧдзӧс дорас сувтӧдіс. Ачыс дзебсис: чер босьтіс да пӧлатьӧ кайис. А гӧтырӧс мӧдӧдіс: пыр пӧ да пельса костӧ дзебсьы.

Гӧтыр пась кутшӧмӧскӧ пасьтыштіс, гӧбӧчӧ пырис, кык пельса костӧ дзебсис. А старик чера пӧлатьын. Ош пырис нин посводзӧдз, ӧдзӧсын нин маласьӧ дай бара сьылӧ:


Скирлы, скирлы,

Ме локта,

Берёзрвӧй кӧстыля да

Липӧвӧй кока.

Став деревняыс узьӧ да

Ӧти баба олӧ,

Менам кучик вылын пукалӧ

Да менсьым гӧнӧс печкӧ,

Менсьым яйӧс пражитӧ.


Ӧдзӧссӧ гурк восьтас. А сэн мортыд, кольтаыд сулалӧ. Морт пыддиыд кольтатӧ кватитас и кӧсъяс пышйыны вӧрӧ, но старикыд вӧтӧдас да ошлысь бӧр коксӧ керыштас. Мӧд кок нин бырӧ сылӧн. Дерт, сэсся сэк старик дыр оз зевайт, оз вуграв, гашкӧ, и витысь на керыштас ошлы. Ош сэтчӧ усьӧ. Зэв ыджыд шуд лоӧ старик гозъялы. Гортас локтас да горӧдас:

— Баба, гӧтыр, вай бӧчкатӧ мыськав да яйсӧ солалам.

Яйсӧ солалісны дай ош кусьыс воль вӧчисны, дай, гашкӧ, яйыд налы во тырмис. Сэтшӧма красуйтчисны.


Гижӧд
Скирлы-скирлы
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1