РАПОРТ

Школаӧ виччысисны ыджыд гӧсьтӧс: Социалистическӧй Уджвывса Геройӧс. Велӧдчысьяслы быдӧнлы окота вӧлі видзӧдлыны Герой вылӧ. Учительнича Светлана Васильевна веськӧдлӧм улын детинкаяс гижисны гӧсьтлы чолӧмалана лозунг:

МИ ЧОЛӦМАЛАМ ТІЯНӦС, ГЕРОЙ ЁРТ, АСЛАНЫМ ШКОЛАЫН!

КӦСЙЫСЯМ ВЕЛӦДЧЫНЫ СЭТШӦМ ЖӦ БУРА, КЫДЗИ И ТІ УДЖАЛАННЫД.

Павлик Морозов нима пионерскӧй отряд.

Урокъяс помасьӧм бӧрын лозунгсӧ ӧшӧдісны залӧ. Пызан вылӧ пуктісны мича дзоридзьяс. Коймӧдысь нин чышкисны джодж, радӧн-радӧн сувтӧдлісны скамьяяс. Некӧн бус ни ёг. Татшӧм кыпыднас физкультура нуӧдан зал некор на эз вӧв. Гӧсьт воигкежлӧ ставыс вӧлі дась. Светлана Васильевна корис ас дінас класса медбур велӧдчысь Витя Куклинӧс.

— Но кыдз, Витя, рапорттӧ бура велӧдін? Он сорсьы?

— Ӧні кӧть висьтала. Сёысь нин, гашкӧ, лыдди. Кывйӧй весиг кутіс доймыны. Мамӧ шуӧ, пельӧс пӧ нин сьӧдмӧдін аслад рапортӧн.

Ставӧн серӧктісны, быд боксянь кытшалісны Витяӧс, мӧдісны юасьны:

— Рапортад пасйин, кыдзи совхозыдлы отсасим турун пуктігӧн и картупель керны ветлывлім?

— Дерт жӧ.

— А пуяс садитӧм йывсьыд?

— Пасйытӧг эг ов. Быттьӧ ог тӧд.

— Вермин и вунӧдны. Школаса музейӧ следопытъяс вайисны казьтылӧмъяс. Та йылысь, тӧдӧмысь, эн жӧ вунӧд.

— Пӧим мыйта чукӧртім. И пӧрысь йӧзлы отсасям.

— Да, став йывсьыс тӧда, абу ӧд ичӧт, — дӧзмис Витя.

— Неважӧн лыжнӧй походӧ ветлім. Орчча сиктса велӧдчысьяскӧд ордйысьӧмъяс вӧліны, — бара кылісны гӧлӧсъяс.

— И асланым класс йылысь колӧ висьтавны гӧсьтыдлы. Миянӧс ӧд пыр ошкӧны.

Светлана Васильевна, коді ӧнӧдз эз шыасьлы челядь сёрниӧ, а сӧмын кывзіс, лэптіс кисӧ.

— Эн майшасьӧй, челядь. Рапортын ставыс эм. Ме сійӧн тӧдмаси. Чайта, мый Куклин кужӧмӧн висьталас гӧсьтлы миян велӧдчӧм да удж йылысь. Сідз ӧд, Витя?

— Висьтала. Мыйла нӧ ог?

— А ӧні, челядь, ставӧн ветлӧй гортад. Сёйӧй, пасьтасьӧй бурджыка. Кык час мысти чукӧртчам школаӧ. Ставӧн гӧгӧрвоид?

Велӧдчысьяс сэтшӧм ӧтсӧглас вочавидзисны, учительничалӧн нюмыс весиг петіс.

Здукӧн и тыртӧммис школаысь залыс. Витя Куклин оліс сикт помас и тэрмасис медся ёна. Котӧртӧ небыдик лымйӧн шебралӧм туй кузя, сьывны окота. Ывлаыс шоныд да лӧнь, быттьӧ абу тӧвся лун, а ар, дарӧм тай декабр тӧлысь.

Кадыс кӧть вӧлі ӧбед бӧр, а ывлаыс заводитӧма нин рӧмдыны. Дженьыдӧсь тай войвылад тӧвся лунъясыд, восьтылас здук кежлӧ ывлаыс синъяссӧ, сэсся бӧр куняс.

Кор детина воис Джуман ю пос дорӧ, коді сиктсӧ торйӧдіс кык пельӧ, кутчысис йизьӧм перилӧ дорӧ да видзӧдліс векньыдик ю вылӧ. Сійӧс муртса на удитӧма дзебны йиыс.

— Эк, Джуманӧй, Джуманӧй! Тӧдан кӧ тэ, кутшӧм мем талун нимкодь. Геройлы паныдӧн регыд кута сулавны. Рапорт сылы сета. — Та бӧрын Витя лэптіс веськыд кисӧ юр весьтас да надзӧникӧн мӧдіс лыддьыны уна пӧрйӧ нин лыддьылӧм рапортсӧ.

— Молитва али мый лыддян? — виччысьтӧг кодкӧ матыстчис детина дорӧ. Витя крута бергӧдчис гӧлӧс шыӧ.

— Ух, кутшӧма повзьӧдін, Никанор дядь!..

— Повзьӧді? Чӧртӧн али мый чайтін? Абу сюра ни бӧжа да...

Никанор дядь кӧсйис на шмонитыштны детина вылын, но мӧдыс тэрыб ур моз котӧртіс гортланьыс.

«Кутшӧмджык бара Геройыс? Колӧкӧ, орденъяс морӧс тырыс. И ачыс ыджыд да багатыр кодь ён», — думайтіс Витя гортас пырӧм бӧрын.

Тэрмасьӧмӧн сёйыштіс, вель дыр утюгӧн шыльӧдіс сьӧд гачсӧ, дзирдавмӧн весаліс гынкӧмсӧ, сэсся мыссис чӧскыд дука майтӧгӧн да пасьталіс лым кодь еджыд дӧрӧм, гӧрд галстукасис. Сэсся позьӧ мӧдӧдчыны и школаӧ.

Ывлаыс дзикӧдз нин рӧмдӧма. Кӧнкӧ вылын-вылын, небеса шӧрас, ӧшаліс чарла кодь тӧлысь. Сиктса улича вылын ӧзйисны югыд бияс, найӧ сэтшӧма югдӧдісны, сувт кӧть кутшӧмкӧ столб бокӧ да книга лыддьы.

Джуджыд кыр лэччӧм бӧрын бара тыдовтчис Джуман ю. Никанор дядь керка дінсянь, коді сулаліс юсянь зэв матын, джуджыд нӧрыс йылын, кылісны челядь гӧлӧсъяс. Витя бергӧдчыштліс гӧлӧсъяс шыӧ и ыркнитіс сьӧлӧмыс: кыр йывсянь кодкӧ исковтіс юлань.

— Вӧ-ян-н! Шыбитчы дадьсьыд! Йиыс ӧд зэв на вӧсни! Сувт!

Детина уськӧдчис, медым паныдавны исковтысьӧс, но эз удит.

Мыйкӧ кылӧ ратшмуні йи вылын, и сійӧ жӧ здукас даддьын пукалысь лёкысь горӧдіс:

— Мездӧй-й! Вӧя! Ой, кӧдзыд!

— Кутчысь йи дорас! Мед визулыс оз кыскы! — горӧдіс Витя Куклин, сэсся ӧдйӧ шыбитіс пальтосӧ да уськӧдчис вӧйысьлы отсӧг вылӧ. Мыйӧн тувччис йи вылӧ, пыр и лоис ваын, слаб йи эз кут и сійӧс. Но детина эз шӧйӧвош, пӧрччис гачсьыс тасмасӧ, коскӧдзыс пырис ваӧ да мӧдіс кевмысьны.

— Йи дорсьыс эн лэччысь. Тасма ме тэныд шыбита, ёна сӧмын кутчысь.

Ӧтчыд ӧвтыштіс тасманас, вӧйысь дорӧдз сійӧ эз во. Детина вӧлі шапкатӧм: тыдалӧ, йи улас сійӧ воши.

— Вӧйи... Вӧйи-и-и... Мамӧ-ӧ-ӧ... — Детина тшӧкмуні, ваыс, буракӧ, вомас веськалі. Воськов бӧрся воськов Витя кыссис вӧйысьлань. Выльысь шыбитіс тасмасӧ сылы. Детина удитіс кутчысьны сэтчӧ, да сэтшӧм ёна, кор Витя кыскис нин сійӧс берегӧдз, некыдз оз лэччысь.

— Эк тэ, Вальӧ-бальӧ... Овнытӧ дышӧдіс? Котӧрт гортад да шонтысь.

— Даддьӧй нӧ кӧ-ӧ-ӧ-ні? — Детиналӧн таркакылісны пиньясыс.

— Котӧрт, мися, гортад! Кодлы шуӧны? А дадьнад черияс мед ислаласны. Ачыд он жӧ куж-а... Тэ вӧсна ме школаӧ сёрма, — видіс сизим арӧса Валентинӧс Куклин. Сэсся ӧтпырйӧ моз мӧдісны котӧртны гортаныс.

Витялӧн кӧмкот пытшкас больскакыліс ва. Гачыс да дӧрӧмыс сулик ва жӧ. И рапортыс гач зептас ставыс кӧтасьӧма. Сӧмын пальто косӧн коли.

Гортас некод на эз вӧв. Витя тэрыба вежсис. Еджыд дӧрӧм пыдди ковмис пасьтавны лӧз сатин дӧрӧм, кодӧс мамыс вурліс нимлун кежлас. Кӧть ваӧ пыралӧм бӧрын пыр на эз шонав, бара мӧдӧдчис школаӧ, но, дерт, сёрмис. Концерт нин заводитчӧма, кодӧс дасьтісны велӧдчысьяс гӧсьт воигкежлӧ.

Витя кыйкнитліс ӧдзӧс костӧд и дзик пыр тӧдіс Геройӧс. Сійӧ пукаліс учительничакӧд орччӧн да быд сьыланкыв помасьӧм бӧрын клопӧдіс кияснас, а ачыс нюмъялӧ. Морӧсас дзирдалӧ Зарни Звезда да Ленин орден. «Ме чайті сійӧс багатыр кодь ыджыдӧн да ёнӧн, а сійӧ менам бать кодь жӧ косіник, — думайтіс герой йылысь Витя. — Эк, ӧні менӧ видыштасны ёртъяс. Тӧдӧмысь и учительничасянь сюрас. Вальӧ вӧсна ставыс тайӧ лои».

Кор помасис концерт, челядь ставӧн чеччисны местаяс вывсьыс да дыр клопайтісны кияснас. Сӧмын ӧтнас юрсӧ ӧшӧдӧмӧн сулаліс коридорын Витя Куклин, поліс петкӧдчыны ёртъясыслы.

Светлана Васильевна да гӧсьт петісны коридорӧ, челядь на бӧрся, ещӧ и ещӧ кӧсйисны видзӧдлыны Герой вылӧ.

Витя уськӧдчис учительничалы паныд, шогпырысь шыасис:

— Светлана Васильевна, ме... ме... Дзик абу мыжа. Честнӧй пионерскӧй... Колӧкӧ, ӧні рапорттӧ висьтала Геройыдлы.

— Мун шойччы, Витя. Аски сёрнитам, — небыдика вочавидзис учительнича да мыйкӧ вашнитіс гӧсьтлы.

Витя некыдз эз вермы бурасьны. Чайтіс, мый сылы оз эскыны. Кӧсйис ещӧ на мыйкӧ висьтавны, но эз удит: дзуркнитіс пыран ӧдзӧс. Школаӧ ӧдйӧ пырис Никанор дядь, аддзис шогӧ усьӧм детинаӧс, сывйыштіс сійӧс кияснас, лэптіс морӧс бердас да чуп окыштіс первой плешсӧ, сэсся чужӧм боксӧ. Ставӧн видзӧдісны Никанор вылӧ: мый пӧ сыкӧд лои?

— Тӧварыш Герой... Светлана Васильевна... Тайӧ Витькаыс збыль вылӧ пионер. Менсьым пиӧс йиа ваысь перйӧма, кулі эськӧ сійӧ, чангыль нырыд, не кӧ Витя. Ачыс вермис вӧйны, а абу повзьӧма. Некор ог вунӧд тэнӧ, Витя.

— Молодеч, Витя, — ошкыштіс сійӧс Герой. — Тайӧ тэсянь медся бур рапорт. Ме зэв рад, мый тіян школаын велӧдчӧны татшӧм повтӧм челядь. Ме гижа Сыктывкарӧ письмӧ, медым вӧйысь мортӧс мездӧмысь медальӧн тэнӧ наградитасны.

Ӧні нин ставӧн клопайтісны Витялы.