ПАШКЫР КОЗ ПУ

Коді тӧдас, кыдзи веськаліс сиктсайса тайӧ паськыд эрд вылас коз пу кӧйдысыс. Гашкӧ, ыджыд тӧвру нӧбӧдіс. Гашкӧ, вӧрса лэбачьяс кокасигӧн нырнаныс вайисны. Но со тай кыдзкӧ кужӧма вужъясьны да быдмӧма ыджыд пашкыр коз пуӧдз. Ылісянь тыдалӧ ветлысь-мунысьлы. Кыскӧ ас дінас аслас чӧв мичлуннас. Быттьӧ сідзи и кӧсйӧ шуны, пуксьыштлӧй пӧ бур йӧз менам лапъяс улӧ шойччыштны, удитанныд на кузь туйтӧ талявны, а ме пӧ тіянлы ассьым вын-эбӧсӧс сета. Быттьӧ гӧгӧрвоисны йӧзыс пашкыр коз пулысь гусьӧн кевмӧмъяссӧ да тӧдӧмӧн сы бердті ассьыныс ордымсӧ талялісны.

Гожӧмнас ёнджыка чери кыйысьяс, вотчысьяс, турун пуктысьяс, а тӧвнас байдӧг кыйысьяс таті ветлывлісны. Чери кыйысь мужичӧйяс вадорлань восьлалігӧн быть нин пуксьыласны куритчыны пашкыр коз пу улӧ да медбӧрын сэні сёрнитчасны, кӧні бурджык тавой вуграсьны. Чери кыйӧмыд ӧд висьӧм кодь. Кӧть ни ӧти ловъя лов оз дэбӧд табтӧ, а век тай мыйкӧ виччысян. Чайтан, мый здук-мӧд мысти быть нин кӧласяс вугырад васа дивӧыд. Со и пукалӧны найӧ шатин дорын номсӧ вердігмоз кузь войбыд сёр асылӧдз. Надейтчӧны бур кыйдӧс вылӧ. А кор сюрӧ чериыд, сэки кадыд торйӧн нин ӧдйӧ кольӧ.

Сӧмын кор мӧдлапӧвса вӧртас сайсянь луншӧр гӧгӧрлань нин тыдовтчӧ ыджыд сьӧд кымӧр, чери кыйысьяс пондӧны тэрмасьны гортланьыс. И векджык биа-чарда кымӧрыс суӧдӧ найӧс пашкыр коз пу дорӧ матыстчигӧн. А сы улӧ ставӧн тӧрӧдчӧны. Виччысьӧны коз пу улын сулалігӧн кытчӧдз оз помась ведраысь моз кисьтысь зэрыс, да юксьӧны ас костаныс кольӧм войся чери кыйӧм йылысь казьтылӧмъясӧн. Медбӧрын коркӧ помассьӧ жӧ зэрыс да чери кыйысьяс ыджыд ва гӧпъяс кытшлалігмоз ньӧжйӧник мӧдӧдчӧны гортланьыс.

Сідзжӧ и сиктса аньяс вадор бердысь ӧмидз вотӧм бӧрын векджык сувтлӧны шойччыштны пашкыр коз улӧ. Паськыд эрд вылын страдуйтігӧн турун пуктысьяслӧн пусяніныс сыкӧд орччӧн. Сідзи нин уна во чӧж тадзи мунӧ. А тӧвнас вадорбердса кустъяс бердысь байдӧг кыйысьяс, торйӧн нин тӧвныр кыпӧдчигӧн, оз-оз да и бергӧдчыласны ылын тыдалысь коз пу вылӧ, эз-ӧ на дзебсьы гартчысь лым пӧвстас. Сійӧ ӧд налы татшӧм лунас, кор тӧлыс дугдывтӧг лымсӧ гартлӧ да нӧшта енэжсянь заводитӧ слӧтитны, аслыссикас компас кодь. Воштан кӧ сійӧс син улысь, и ачыд верман вошны еджыд бушков пӧвстас да дзикӧдз кынмыны. А пашкыр коз пусянь сиктӧдз абу нин ылын. Пыр кӧ сійӧ син улад, и сьӧлӧм вылад долыдджык. Он кут весьшӧрӧ гӧгравны паськыд эрд вывті, кыдзи вӧвлі нин татшӧм кадас ӧткымынкӧд.

Сиктса войтыр асывъяснас ӧшинь пыр видзӧдігӧн пашкыр коз пу серти и зільӧны тӧдмавны поводдясӧ. Мичаа кӧ сійӧ тыдалӧ асъя рӧмыдас, сідзкӧ и луныс бур лоӧ. А ру пыр моз кӧ петкӧдчӧ, виччысь асныралысь бушколӧс.

И некор сиктсаяс пиысь эз куж чайтлыны, мый вермас суны кутшӧмкӧ ускӧттьӧ пашкыр коз пуӧс. Чеччасны найӧ ӧти асылӧ, а сійӧ паськыд эрд вылад оз тыдав. Сэтшӧма нин йӧзыс сы дінӧ велалісны, мый коз пуыс лоис налӧн олӧмлӧн юкӧнӧн.

Но овлӧ жӧ тай олӧмад сэтшӧмтор, мыйысь он куж виччысьнытӧ. И кодарӧ на сэки катовтас. Сиктса медомӧль кык мужичӧй важӧн нин кеслісны пиньнысӧ пашкыр коз пу вылӧ, нинӧм пӧ сылы весь сулавны да пӧртмавны йӧзлысь синсӧ, гусьӧн шуасисны найӧ ас костаныс. А бурджык пӧ пӧрӧдам ми сійӧс да горт дорӧ ваям. Век пӧ нин мый вылӧ кӧ шогмас.

Да ӧд и луныс сэки асывсяньыс быттьӧ кык медомӧль мужичӧйлысь мӧвпъяссӧ тӧдӧмӧн, букшасис. Видзӧдлісны сиктса олысьяс ӧшиньӧдныс да казялісны, мый пашкыр коз пу ру пыр моз тыдалӧ. А сылань мӧдӧдчӧмаӧсь чера да пилаа кык мужичӧй. Эз тӧдны, кодъяс найӧ. Но сэк жӧ унаӧн майшасьӧмпырысь мӧвпыштісны, мед пӧ эськӧ нинӧм лёксӧ эз жӧ вӧчны пашкыр коз пуыскӧд. Ӧд чернад да пиланад тайӧ сиктас мӧд туйӧд вӧлі ветлывлӧны.

Тыдалӧ, имитісны сиктса олысьяслӧн майшасьӧмыс. Гашкӧ, и ачыс медыджыдыс кыліс налысь кевмӧмсӧ. Мыйӧн сӧмын кык мужичӧй воисны пашкыр коз дорӧдз, друг пемдіс ставнас ывлаыс. Кыськӧ воис ыджыд сьӧд кымӧр. Дугдывтӧг кутіс гымавны-чардавны. Таӧдз чардбиясыс ылісянь кытшовтлісны пашкыр коз пуӧс. Некор налӧн ёсь ньӧвъясыс эз дойдлыны сылысь пучӧрсӧ. А тайӧ пӧрйӧ гымньӧвъяс веськыда гӧгралісны коз улын сулалысь кык мужичӧй гӧгӧр, кодъяс повзьӧмысла муртса ас садьсӧ эз воштыны. Медбӧрын гӧгӧрвоисны, мый кутшӧмкӧ мукӧд вынъяс кӧсйӧны дорйыны неминучаысь пашкыр коз пусӧ. И вӧрзьӧдасны кӧ ӧні сійӧс, накӧд асьныскӧд ыджыд омӧльтор лоӧ. Сэтшӧма повзисны, мый эновтісны пила-чернысӧ коз улӧ да котӧрӧн мӧдӧдчисны гортланьыс. А на бӧрся гымньӧвъяс вӧтчӧны да бӧрсяньыс лыйлӧны. Быттьӧ чиршӧдлӧны, некор пӧ сэсся эн лысьтӧй матыстчыны пашкыр коз дінӧ.

Коркӧ-некоркӧ гыма зэрыд прӧйдитіс. Аддзисны сиктсаяс, мый некутшӧм ускӧттьӧ абу суӧма налысь радейтана коз пусӧ да сэтшӧм нимкодь лои быдӧнлы. А кык медомӧль мужичӧйыд некор нин эз лысьтлыны матыстчывны пашкыр коз пу дінӧ.