ПАРМАСА КОЗИН

Олісны-вылісны сиктдорса пармаын томиник коз пуяс. А насянь матын, ичӧтик сиктын быдмис Оля нима нывка. Ветлӧдліс школаӧ. Ӧтчыд Оля, батьыслӧн радейтана нылыс, тӧдлытӧг висьмис. Рытнас на котраліс кильчӧ дорын, ворсіс Лыско понйыскӧд. А талун со крӧвать вылысь оз чеччыв. Кымӧсыс ӧгыр кодь пӧсь.

Батьыс шогӧ усьӧма. Некымынысь луннас матыстчыліс Оля дорӧ. Видлас кымӧссӧ. Довкйӧдлыштас юрнас. Сетас курыд лекарство. И пыр мӧвпалӧ, кыдзи эськӧ ӧдйӧджык сувтӧдны кок вылӧ ичӧтик Оляӧс.

Медбӧрын Оля восьтыштіс синъяссӧ, нэриник гӧлӧсӧн корис ас дінас батьсӧ:

— Батьӧ... Вай меным вӧрысь ёлка. Регыд ӧд Выль во...

— Вая, нылӧй... Талун жӧ, — кӧсйысис батьыс.— Сӧмын шоныдджыка кӧмася-пасьтася да ветла вӧрас.

Мӧдысь эз ков корны батьсӧ, кор кыліс радейтана нывкалысь корӧмсӧ. Сійӧ пасьтасис, сюйис тасма костас лэчыд чер, лямпаасис да мӧдӧдчис сикт сайӧ, неыджыд козъя вӧрлань.

Тані, увтасінын, енэжас пыксьӧмӧн тшем сулалісны багатыр кодь козъяс. А вӧр дорланьыс быттьӧ арся тшакъяс, иванчикъяс, сярвидзисны томиник коз пуяс. Ӧта-мӧдсьыныс мичаӧсь. Пашкырӧсь.

Кӧдзыдыс чеплялӧ батьлысь чужӧмсӧ. А томиник коз пуяслы быттьӧ дзик веськодь кӧдзыдыс. Шебрасьӧмаӧсь лым эшкынӧн. Ланьтӧдчӧмаӧсь да вугралӧны.

Дыр сулаліс Олялӧн батьыс томиник коз пуяс дорын. Нимкодьпырысь видзӧдіс на вылӧ. Жаль лои сылы торкны вӧрса мичлунсӧ. Медбӧрын матыстчис ӧти ыджыд коз пу дорӧ, керыштіс некымын лыс лап, нетшыштіс гоз-мӧд коль да бергӧдчис гортланьыс.

Ичӧтик Оля виччысис нин батьсӧ. Пыр жӧ и кыліс кильчӧ вылын сылысь тотшкӧдчӧм шысӧ. Керка ӧдзӧс дзуркнитӧм бӧрын нораа юаліс:

— Батьӧ, а кӧні нӧ ёлкаыд?

Бергӧдчис сылань кӧм-паськӧмсӧ пӧрччигмоз батьыс:

— Эн дӧзмы, нылӧй. Эз тшӧкты ёлкаыд ӧні асьсӧ вӧрзьӧдны. Зэв нораа шуис: ичӧт на пӧ ме, кӧсъя нӧшта быдмыштны... А мӧдарӧ кӧ, нылӧй, ачыд бурджыка мӧвпыштлы, — водзӧ висьталіс батьыс.— Вайи кӧ ӧні ёлкатӧ татчӧ, сійӧ эськӧ бӧрдны кутіс. А сэсся гажтӧмысла косьмыны мӧдіс. Ӧд сылы сідз жӧ окота ёртъяс пӧвстас овны да гажӧдчыны. А бурдыштан да ветлам сы дорӧ кыкӧн. Аддзылан сэк, кутшӧм сійӧ мича да шань. Со ёлкаыд ассяньыс пармаса козин мӧдӧдіс.

Бать сетіс Олялы коз пу лысъяс да кольяс. И сэтшӧм чӧскыд вӧрса дукӧн пыр жӧ кутіс ӧвтны насянь.

— Бур, сідзкӧ, батьӧ, ветлам инӧсь кыкӧн сы дорӧ, кор бурда, — шуыштіс та вылын миритчӧмӧн ичӧтик Оля.— Тайӧ либӧ и лоӧ менам ёлкаыс, вӧччӧдам сійӧс дай...

Регыд ичӧтик Оля унмовсис. Вӧтасис сійӧ, быттьӧ сулалӧ козъя вӧр дорын. Сыкӧд орччӧнӧсь томиник коз пуяс. Тӧлыс вӧрӧдыштӧ налысь лыс лапъяссӧ. И кажитчӧ: ичӧтик коз пуяс вашкӧдчӧны ас костаныс. Долыд налы, сы вӧсна мый ӧтлаынӧсь. Оз гажтӧмтчыны. Оз кынмыны, ӧд ӧтвылысь кокниджык и кӧдзыд тӧвсӧ венны.

Эз ӧти лун коль сысянь. Бать ветлывліс удж вылӧ, ноксьывліс прӧст кадӧ горт гӧгӧрын да вунӧдны нин кутіс ичӧтик Олялӧн корӧм йылысь. А сылӧн радейтана нывкаыс асьсӧ лунысь-лун кыліс пыр бурджыка. Недыр кежлӧ петавліс нин ывла вылӧ. Медбӧрын, кор лунъясыс лоисны кузьджыкӧсь, а керка вевт вывсянь кутіс тёпкыны войтва, ичӧтик Оля бара шыӧдчис бать дінас:

— Батьӧ, а помнитан, тэ менӧ кӧсйин нуӧдлыны быдмысь ёлка дорӧ, кодсянь козинтӧ вайлін.

— Бур, мый казьтыштін, нылӧй, та йылысь, — вочавидзис батьыс, — ӧні медбур ветлыны сэтчӧ чарӧм вывті.

И со батя-ныла мӧдӧдчисны кыкӧн сиктсайса пармаӧ, увтасінын быдмысь неыджыд козъя вӧрлань.

Сэтчӧ матыстчӧм бӧрын чӧв ланьтісны кыкнанныс. Томиник коз пуяс шыбитӧмаӧсь нин ас вывсьыныс лым паськӧмсӧ. Тувсов шонді югӧръяс улын эз нин вӧв кӧдзыд налы. И нӧшта на вежӧсь да мичаӧсь лоӧмаӧсь. Быттьӧ ярманга вылынӧсь, ошйысьӧмпырысь петкӧдчӧны ӧта-мӧд водзас, нимкодясьӧны веж паськӧмнаныс.

И кажитчӧ Олялы, мый мойдӧны томиник коз пуяс коркӧя вӧтсӧ водзӧ: «Видзӧдӧй, кыдзи ми нюжӧдчам шонділань, кыдзи лунысь-лун пашкыртчам. А быдмам енэжӧдзыс да ставлы мич вылӧ лоам. Кутасны сэки уръяс миян вывті чеччавны да колльӧн чӧсмасьны. Миян вуджӧр сайын, кокъяс улын тшак да вотӧс мӧдас петны. А кор олӧмаджыкӧсь нин лоам, рӧдмӧдам ас гӧгӧраным ассьыным том пиянӧс, ми кодь жӧ коркӧя томиник коз пуясӧс. Сӧмын оз ков миянӧс ковтӧг вӧрзьӧдны».

Видзӧдӧ батьыскӧд Оля лым пӧвстын сулалысь ичӧтик да мичасьыс-мича коз пуяс вылӧ да гӧгӧрвоӧ налысь тувсовъя вашкӧдчӧмсӧ.

— Батьӧ, а тэ ӧд сэки бура вӧчин, мый эн вай ёлкатӧ гортӧ, — шыӧдчис батьыс дінӧ Оля.

— Дерт жӧ, нылӧй, — вочавидзис мӧдыс.

— Налы тані со кутшӧм лӧсьыд вӧлӧма, — водзӧ сёрнитӧ ичӧтик Оля.— И гажаджык, и лӧсьыдджык налы, кор ставныс ӧтлаынӧсь, кор некод оз торк татысь вӧр-ва мичлунсӧ, чӧв-лӧньсӧ. А гожӧмнас ми татчӧ вотчыны волам, тшакла-чӧдла...

И со нин кыпыд чужӧмаӧсь, долыд сьӧлӧмаӧсь батя-ныла ньӧжйӧник бӧр мӧдӧдчисны гортланьыс.