ОТСАСЬЫСЬЯС

Максим Ненев локтіс школаӧ. Сьӧрсьыс егер вайис быдса стопа посньыдик фанера листъяс. Урок помасьӧмсӧ ковмис виччысьны дыркодь. Выль школакӧд орччӧн сулаліс вежыньтчӧм керка, кодлӧн улыс судтаыс ӧшиньясӧдзыс пырӧма муӧ. Тані коркӧ овліс поп. Кор сійӧ пышйис сиктысь, восьтісны школа. Нёль во чӧж ичӧтик Максим дӧра сумкаӧн котравліс татчӧ. Ӧні со гӧгрӧс бледіник чужӧм вылас мыччысисны нин чукыръяс да сьӧд юрсиыс кутіс сорласьны дзормыштӧм пратьясӧн. Но челядьдырся воясыс абу на вунӧмаӧсь. Школаын Максимкаӧс примитісны пионерӧ. Пыр на син водзас, кыдзи гӧрд галстукӧн сійӧ первойысь локтіс гортас. Кӧть вӧлі кӧдзыд тӧв, детинка пӧчинокӧдз эз кизявлы пальтосӧ. Кор велӧдчис дасӧд классын, Неневлы сетісны комсомольскӧй билет.

Мӧвпъяссӧ торкис звӧнок. Кузь коридорын кутісны юргыны челядьлӧн гӧлӧсъяс.

Анна пасьтасьӧма прӧстӧя: еджыд воротника сьӧд платтьӧа, кокас ляпкыд бӧра туфли. Ненев надзӧникӧн чукӧстіс гӧтырсӧ, кодӧс кытшалӧмаӧсь челядь.

— Аня...

Гӧтырыс ӧдйӧ матыстчис.

— Т-с-с! Школаын ме тэныд Анна Васильевна. Но мый, вайин?

— Сӧмын бурджык художникъяссӧ кольӧд.

— Репинъяс миян абуӧсь, — вочавидзис гӧтырыс, сэсся шыасис велӧдчысьяс дінӧ. — Коді бура рисуйтчӧ, кольччылӧй: Максим Иванович корӧ отсавны.

Кольччисны морт кызь. Анна Васильевна вайис краска, кисточкаяс. Плакатъяс гижны лӧсьӧдчисны мастерскӧйын. Челядьлы, кодъяс мӧдӧдчисны гортаныс, учительнича висьталіс, медым аски школаӧ локтісны зыръясӧн.

Максим Иванович юкліс, кодлы мый гижны. Плакатъяс вӧліны вӧр-ва видзӧм йылысь. Зіля босьтчисны гижны. Быдӧн старайтчӧны ӧта-мӧд вежмӧн. Анна Васильевна да верӧсыс тшӧтш отсасьӧны челядьлы. Колис кык часысь дырджык.

— Анна Васильевна, менам эштіс.

— Нолтӧ лыддьы, Миша, мый гижин.

Гӧрд юрсиа детинка водзлань чургӧдіс пӧвсӧ, ӧдйӧ лыддис: «Ӧти пуысь позьӧ вӧчны миллион истӧг тув. Ӧти истӧг помысь вермас сотчыны став ягыс. Вӧр — миян озырлун. Эн лэдз сійӧс сотчыны!»

Муртса на Миша помаліс лыддьӧмсӧ, ассьыс уджсӧ петкӧдлӧ нин дженьыдик кӧсаа Оля: «Парма миянлы козьналӧ унатор: вӧр, тшак, вотӧс, звер куяс, пӧткаяс, и ставсӧ дон босьттӧг. А мый тэ вӧчин тайӧ озырлунъяссӧ видзӧм кузя?»

— Молодеч, Оля, — Максим Иванович малыштіс нывкаӧс шыльыд юрӧдыс. — Лӧсьыда гижӧмыд.

Некод эз кӧсйы кольччыны. Пыр частӧджык кылісны гӧлӧсъяс:

— И менам эштіс.

— Видзӧдлӧй, шогмас оз.

— Ура, помалі!..

Костя Шаньгин весиг рисуйтӧма плакат помас пищаля мортӧс, коді метитчӧ йӧралы. А уліас гижӧма: «Потшам туйсӧ вӧр-ва рӧзӧритысьяслы!» Быдӧн виччысьӧны, мед эськӧ найӧс ошкыштас Максим Иванович. Ненев унаысь аттьӧаліс найӧс. А челядь мелі кывтӧ, ок, кутшӧма радейтӧны!

Мӧд луннас сизимӧд класса велӧдчысьяс, Анна Васильевна да Максим Иванович юрнуӧдӧм улын, мӧдӧдчисны вӧрӧ. Кианыс унджыкыслӧн зыръяс. Сьӧрсьыныс босьтісны и плакатъяс, кодъясӧс гижисны тӧрыт.

Плакатъяссӧ тувъялісны вӧрса туйяс пӧлӧн, кыті ёнджыка ветлӧдлісны вӧралысьяс да вотчысьяс.

Кӧнсюрӧ сярвидзисны пув розъяс. Воасны татшӧминас — и велӧдчысьяс панласигтырйи уськӧдчасны вотӧс сёйны. Пувйыс воӧма нин, чӧскыд. Зэрыштӧм бӧрын шочиника мӧдӧдчӧма петны и тшак. Кор зонпоснияс кутісны шыбласьны тшакӧн, Максим ӧлӧдіс найӧс:

— Ті тай пакӧститчад...

— Ми ӧд мичаяссӧ ог вӧрӧдӧй, — дорйысисны челядь.

— Бурджык лоӧ, ӧшланныд кӧ найӧс пу вожъяс вылӧ. Кутшӧм бур вӧлӧга лоӧ уръяслы.

Та бӧрын, мыйӧн паныдасяс гӧрд гоб либӧ уртшак, челядь пырысьтӧм-пыр ӧшлісны найӧс уръяслы. Зыръяс отсӧгӧн пӧрӧм вужляяс дорӧ вӧчисны и таръяслы, сьӧлаяслы пуртікасян местаяс.

Медбӧръя плакат тувъялӧм бӧрын ставӧн пуксисны шойччыны ичӧтик шор бокӧ. Ваыс сэні синва кодь сӧдз. Кутан кӧ юны, кӧдзыдысла пиняд ёнтыштас. Велӧдчысьяс казялісны шорсьыс чунь кузя чериясӧс, кутісны шыблавны налы нянь крӧшкияс.

— Ланьтыштлӧй, — Максим чургӧдіс чуньсӧ водзлань. — Нолтӧ кывзӧй, коді сьылӧ?

Ставӧн заводитісны кывзысьны. «Ти-у-у-ти»... — пожӧма ягсянь кыліс вӧсньыдик гӧлӧс.

— Коді нӧ татшӧм лӧсьыдасӧ сьылӧ? — велӧдчысьяслысь юаліс учительнича.

— Дозмӧр, — шыасис Оля.

— Вот и абу, — шензис Миша.

— Ме тӧда, — лэптіс кисӧ Костя Шаньгин. — Сьӧла. Тӧді ӧд, Максим дядь?

— Молодеч, — ошкыштіс детинкаӧс егер.

Посёлокӧ бӧр мунігӧн быдӧн лэччӧдісны пуяс. Уна пу садитісны тайӧ луннас посёлокса уличаяс пӧлӧн велӧдчысьяс.