ОН БЫД ДОЙЫСЬ КУЖ ВИДЗЧЫСЬНЫ
Сійӧ гожӧмыс водза воясын серти шоныдджык вӧлі да туруныс тӧкӧтьӧӧн ӧдӧбтчис вывлань. Но ойдлӧм видз вылӧ петны вӧлі водзджык на да бригадир тшӧктіс медводз ытшкавны силос вылӧ сиктбердса сёнъясысь чорзьыны нин заводитӧм турунсӧ. Сэки эг нин медводдза гожӧм ӧвтчы гӧрбуш-косаӧн верстьӧяскӧд тшӧтш.
Ылісянь кӧ видзӧдлыны ытшкысьяс вылӧ, мича серпас шыбитчӧ синмад. Ӧта-мӧд бӧрся сувталӧмӧн гӧрбуш-косаӧн ытшкысьяс ӧвтӧны ӧтарӧ-мӧдарӧ. Весиг чуйман, кыдзи найӧ удитӧны вежлавны кияснысӧ. Копыртчӧмӧн ӧвтовтасны шуйгавывлань да здук мысти нин бергӧдчасны веськыдвывлань. Ловъя туруныс сідзи и водӧ кокъяс уланыс. Ставӧн зільӧны ӧтмоза. Уджалӧны кутшӧмкӧ аслыссикас автомат моз. Воасны сён помӧдз да сувтыштласны асланыс удж вылӧ шензигмоз. Сӧмын на гӧгӧр гыаліс туруныс: и шыр-анькытш, и бобӧнянь, и кӧктоин, и катшасин. И со нин сійӧ мичаа пласьтнитчӧма кок улын. Видз вылын серти тані туруныс чорыдджык да мый вынсьыд лоӧ ӧвтны косанад. Сэк жӧ и нимкодь сыысь, мый ог нин сетчы верстьӧ ытшкысьяслы. Дерт, медводдза лунъяссӧ небыд ки пыдӧсъясыд эз на удитны чорзьыны да вазьӧм бӧрад ӧдйӧ гаддяссьӧны. Но сэсся бӧрынджык гадьясыд косьмасны. И он нин сэтшӧма мудз. Сэки лунтыръясӧн верман ӧтарӧ-мӧдарӧ ӧвтны. Он нин пов и сыысь, мый тэнӧ кодкӧ панъяс.
Но сійӧ гожӧмнас эзджык сідзи артмы. Видз вылӧ вуджӧм бӧрын веськыд ки пыдӧсын косьмӧм нин гадь пыдди артмӧм нэриник на куыс друг потіс. Чайті мый, кыдзи и водзті, потӧминыс ӧдйӧ бурдас. Но эз ло сідзи. Дойыс, тыдалӧ, сэрпассис да кутіс пыр ёнджыка и ёнджыка зӧлитны. Дой вылас видзӧдтӧг кыдзкӧ ытшки на. А сэсся потӧминыс пондіс терпитны позьтӧма доймыны да пыктіс. Но больничаӧ мунӧм йылысь эг и мӧвпыштлы. Пукалі гортын. Луннас кыдзкӧ-мыйкӧ терпиті на. А войнас син куньлыны эг вермы, сэтшӧма доймис ки пыдӧсӧй. Сэки ӧзтылі карасин лампа да видзлі ки пыдӧсӧс би весьтас. Дойыс быттьӧ неуна лӧньыштліс. Но мыйӧн вештылі киӧс би вывсьыс, сійӧ важ моз кутліс ёнтыны.
Сэки завидьпырысь видзӧдлывлі гортын мукӧд узьысьяс вылӧ. Со ӧд найӧ кутшӧм чӧскыда шкоргӧны. А меным лоӧ би дорын пукавны. Мыйӧн нӧ ме мыжа? Али нӧ грекӧй уна чукӧрмис? Но кытысь сійӧ босьтчас том на арлыднад? Сӧмын корсюрӧ чеччывліс мамӧй да ме вылӧ майшасяна синъясӧн видзӧдлывлігмоз чӧла юавліс:
— Но мый, оз на прӧйдит?
Ме сӧмын довкнитлывлі юрӧн. А сійӧ бара чӧла шуліс:
— Ыӧдас да сэки лёк вирнас став висьӧмыд и мунас.
Мамлы, тыдалӧ, эз жӧ бура узьсьы ме вӧсна шогсигмоз. Сійӧ рытъяснас пыр кевмис Енлы, мед кӧть нинӧм мекӧд оз ло да дойыс ӧдйӧджык бурдас. Сӧмын асывланьыс сійӧ дугдыліс юкавны. Сэки недыр кежлӧ ныровмунлі.
И тадзи некымын вой дорвыв олі сы ни садь. Кажитчис, быттьӧ донӧдӧм емӧн тшуклалӧны ки пыдӧсӧ. Неуна лӧньлас дойыс да друг бара выль вынӧн кутас сотны киӧс. Сэки ветлӧдла ортсы жыр кузя, сюйла киӧс карасин лампа би улӧ да бара киӧн ӧвтчигмоз восьлала джоджӧд. А ачым кевма Енлы, мед ӧдйӧджык ставыс кодарӧкӧ помассяс. Либӧ кула, либӧ ловйӧн коля. Кыдзи нӧ позьӧ сэсся сэтшӧм дыр терпитны татшӧм дойсӧ? Дугдывтӧг виччыся, кор нин прӧйдитас войыс да матыстчас шондіа асылыс. Кӧть сэки войясыс и эз вӧвны ёна пемыдӧсь, но дой вӧснаыс вывті нин шуштӧм мӧвпъяс бергалісны юрын. Мыйысь нӧ татшӧм наказанньӧыс меным? А гашкӧ, сідзи и колӧ. Мед мукӧдъяс вылын эг серав, эг завидьты некодлы, эг скӧрав некод вылӧ. А олі ачымӧс тӧдысь мортӧн. Да пыр пыдди пукті мукӧдъясӧс. А то ӧд мукӧддырйи вывті нин вежмасьлывлі, этшӧс эг тӧдлывлы. Со и воис виччысьтӧм наказанньӧыд.
Ог тӧд, кымын лун-вой тадзи колис. Воас асылыс да сэки быттьӧ кокниджык лоӧ. А войыс кутас матыстчыны да бара пыр ёнджыка и ёнджыка пондас ёнтыны ки пыдӧсӧй, бара шог да майшасяна мӧвпъясӧн тырӧма юрӧй.
Медбӧрын выліас, тыдалӧ, кылісны жӧ менсьым майшасьӧмъясӧс. Казялі ӧти войӧ, мый дойыс оз нин сэтшӧма ёнты, а сӧмын пыр ёнджыка и ёнджыка зӧлитӧ. Висьталі та йылысь мамлы. А сійӧ и шуӧ:
— Но, тыдалӧ, помасьӧ тэнад висьӧмыд. Ыӧдіс дойыс. Колӧ ӧдйӧджык писькӧдны, мед став лёк няйтыс орнас петас. Сэки и бурдан ӧдйӧджык.
Кыдзи шуис мам, сідзи и вӧчи. И тайӧ войнас медбӧрын бура нин узи. Кутшӧм шуда мортӧн сэки ачымӧс куті кывны. Быттьӧ пузчужӧм кагаысь на шудаджыкӧн вӧлі. Сэки и гӧгӧрвои татшӧм нажӧвитӧм висьӧмыслысь донсӧ, сійӧс, кутшӧма лоӧ майшасьны висьысьяслы. Но тайӧ гӧгӧрвоӧмыс оз тай пыр во, кытчӧдз ас вывтіыд кутшӧмкӧ ускӧттьӧ оз прӧйдит. А некымын лун мысти, кӧртӧда киӧн на, бара петі видз вылӧ ытшкыны. Сэки ӧд васӧд да вутшка видзьясыд миянын унакодь на вӧліны да ытшкысьяслӧн быдса бригадалы гожӧмбыд кежлӧ тырмыліс уджыс. Но сэсся тадзи киӧс эг нин дойдлы. А сійӧ кадсяньыс ки пыдӧсын ӧнӧдз колис пасыс. Збыльысь, гӧрбуш-косанад сідзжӧ колӧ кужны вӧдитчынытӧ.
Талун миянын васӧд да вутшка видзьясыд важӧн нин абуӧсь. На пыдди мелиораторъяслӧн зільӧмъясӧн шылькнитчӧмаӧсь кос да кӧрт лист кодь шыльыд видзьяс, кодъясӧс тӧкӧтьӧӧн ытшкӧны вынйӧра тракторъяс ӧнія ытшкан машинаясӧн. А гӧрбуш-косатӧ киад гежӧд морт нин босьтлӧ. Но буретш ӧнія тракторъяслӧн видз вылын уджалӧмыс петкӧдліс, кутшӧм ёна миян бать-мамъяслы да пӧль-пӧчьяслы ковмис мырсьыны видзьяс вылын гӧрбуш-косаясӧн. Сійӧ кадас гожся страдаыд збыльысь эз вӧв кокниӧн. Та йылысь мукӧддырйи казьтыла ки пыдӧс вылӧ видзӧдлывлігмоз.
